دولومیت (کانی)
| دولومیت | |
|---|---|
 دولومیت (سفید) بر روی طلق | |
| اطلاعات کلی | |
| رده‌بندی | کانی‌های کربنات |
| فرمول شیمیایی (بخش تکراری) | CaMg(CO3)2 |
| دسته‌بندی شرونتس-نیکل | 5.AB.۱۰ |
| دستگاه بلوری | دستگاه بلوری شش‌گوشه (تری‌گونال) |
| رده بلوری | تری‌گونال (۳) H-M symbol: (۳) |
| گروه فضایی | R۳ |
| ساختار بلوری | a = 4.8012(1), c = ۱۶٫۰۰۲ [Å]; Z = ۳ |
| ویژگی‌ها | |
| رنگ | سفید، خاکستری تا صورتی |
| رَخ | Perfect on {10۱1}، رخ تری‌گونال |
| Tenacity | شکننده |
| سختی موس | ۳٫۵ تا ۴ |
| رنگ خاکه | سفید |
| وزن مخصوص | ۲٫۸۴–۲٫۸۶ |
| ویژگی‌های ظاهری | تک‌محوری (-) |
| ضریب شکست | nω = ۱٫۶۷۹–۱٫۶۸۱ nε = ۱٫۵۰۰ |
| دوشکستی | δ = ۰٫۱۷۹–۰٫۱۸۱ |
| انحلال‌پذیری | انحلال‌پذیری ضعیف در محلول رقیق هیدروکلریک اسید |
| منابع | [۱][۲][۳][۴][۵] |
دولومیت یک مادهٔ معدنی با فرمول شیمیایی CaMg(CO۳)۲ است که در سه جهت، رخ کامل غیر قائمه دارد. بیشتر دولومیت‌ها به رنگ‌های خاکستری مایل به کرم و سفید مایل به خاکستری یافت می‌شوند ولی برخی با رنگ‌های دیگری مانند سفید، زرد، سبز و سیاه هم دیده شده‌اند. این کانی دارای وزن مخصوص ۲٫۶ گرم بر سانتی‌متر مکعب، سختی آن ۴–۳٫۵ و دارای جلای شیشه‌ای یا مرواریدی است.
اجزاء تشکیل‌دهندهٔ دولومیت عمدتاً اکسید منیزیم (MgO) و آهک (CaO) هستند ولی ممکن است مواد دیگری چون اکسیدهای آهن، سدیم و پتاسیم نیز در ساختمان آن‌ها یافت شود. این کانی حاوی (۳۰٫۴ درصد CaO)، (۲۱٫۹۲ درصد MgO) و (۴۷٫۷ درصد CO۲) است.
دولومیت به صورت لایه‌های عظیم با ضخامت‌های چند ده فوتی یافت می‌شود. آن‌ها حدود ۱۵٪ پوستهٔ زمین را می‌سازند و به مقدار زیاد در تمام نقاط دنیا یافت شده‌اند و به عنوان یکی از اجزای رایج سنگ‌های رسوبی شناخته می‌شوند. سنگ‌های حاوی دولومیت را با همان نام دولومیت یا سنگ آهک دولومیتی می‌شناسند. کانی‌های کربناته شامل کلسیت، آراگونیت و دولومیت هستند. شاید هیچ مادهٔ معدنی دیگری، مصارفی را که سنگ آهک و دولومیت دارند، نداشته باشد. سنگ‌های کربناته به خاطر خواص فیزیکی خود، پایه‌های اساسی صنعت مصالح ساختمانی را تشکیل می‌دهند و از بدو تمدن بشری مورد استفاده بوده و در حال حاضر نیز مصارف این سنگ‌ها رو به افزایش است.
سنگ‌های کربناته ۵۰٪ مخازن نفت و گاز دنیا و ۹۵٪ مخازن نفت و گاز ایران را شامل می‌شوند. رسوبات کربناته از کلسیت (کم یا پُرمنیزیم) یا آراگونیت و مقداری نیز دولومیت، پیریت و کوارتز، تشکیل شده‌اند.
کلسیت
[ویرایش]کلسیت کم منیزیم دارای کمتر از ۴٪ مول MgCO۳ و کلسیت پرمنیزیم دارای بیش از ۴٪ مول MgCO۳ ¬(۱۹–۱۱٪ درصد مول) هستند.
آراگونیت
[ویرایش]آراگونیت منیزیم کمی دارد و به جای آن استرانسیوم می‌تواند جانشین شود. از لحاظ پایداری، کلسیت کم‌منیزیم پایدارتر از کلسیت پرمنیزیم و کلسیت پرمنیزیم پایدارتر از آراگونیت است.
کاربردها
[ویرایش]- ساخت شیشه
- برای ذوب و تصفیهٔ آهن
- ساخت بتن
- برای رشد گیاه و از بین بردن اسیدیته خاک
- به عنوان سنگ ساختمانی
نوشتارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ Deer, W. A. , R. A. Howie and J. Zussman (1966) An Introduction to the Rock Forming Minerals, Longman, pp. 489–493. شابک ۰−۵۸۲−۴۴۲۱۰−۹.
- ↑ Dolomite بایگانی‌شده در ۲۰۰۸-۰۴-۰۹ توسط Wayback Machine. Handbook of Mineralogy. (PDF). Retrieved on 2011-10-10.
- ↑ Dolomite بایگانی‌شده در ۲۰۰۵-۰۸-۲۷ توسط Wayback Machine. Webmineral. Retrieved on 2011-10-10.
- ↑ Dolomite بایگانی‌شده در ۲۰۱۵-۱۱-۱۸ توسط Wayback Machine. Mindat.org. Retrieved on 2011-10-10.
- ↑ Krauskopf, Konrad Bates; Bird, Dennis K. (1995). Introduction to geochemistry (3rd ed.). Newyork: McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-035820-1. Archived from the original on 2017-02-26.
