سارومات
سَلمِستان یا سرمستان، نام سرزمینی است که در آن گروهی از سکاها به نام سرمت‌ها زندگی می‌کردند.[۲]
منشأ سرمت‌ها بخش‌های مرکزی استپ اوراسیا بود و آنها بخشی مردم سکا بودند.[۳] آنها در حدود قرن چهارم و سوم پ. م شروع به مهاجرت به سمت غرب کردند و تا سال ۲۰۰ پ. م بر سکاهای آن سرزمین تسلط یافتند. بزرگ‌ترین گستره سرزمین آنها، در حدود سال ۱۰۰ پ. م بود، سرزمین آنها از رودخانه ویستولا تا دهانه دانوب و در شرق تا ولگا، در همسایگی سواحل .دریای سیاه و خزر و همچنین سرزمین قفقاز در جنوب، بودند قلمرو آنها که در نزد قوم شناسان یونانی - رومی Sarmatia شناخته می‌شد و شامل بخش غربی سرزمین سکاها (شامل اوکراین مرکزی امروزی، اوکراین جنوب شرقی، روسیه جنوبی، مناطق ولگا و اورال جنوبی، همچنین به میزان کمتری در شمال شرقی بالکان و اطراف مولداوی) بود.[۴]
بر پایه کتاب جغرافی بطلمیوس، جغرافیدان پرآوازه یونانی، دو کشور سلمستان وجود داشت. سلمستان آسیایی و سلمستان اروپایی،[۵] که این یکی تقریباً همان است که در آینده دوک نشین بزرگ لیتوانی نام گرفت.
از آنجا که سرمتی‌ها دستاوردهای فرهنگی بزرگی داشتند و نژاد کهن شرق اروپا شناخته شدند، در سده نوزدهم جنبش بزرگی در همین سلمستان اروپایی، لهستان و لیتوانی و دیگر کشورهای اروپای خاوری با نام سرمتی‌گرایی ریشه دوانید و تا دیر زمانی نیروبخش انگیزه و پیشرفت در میان مردمان این کشورها بود.
سلمستان در نوشته‌های ایرانی
[ویرایش]در نوشته‌های اسطوره‌ای و دینی ایرانی، فریدون که شاه آریاییان بود، سرزمین خویش را میان ۳ فرزند خود سَلم، تور و ایرج بخش کرد نام سلم در نوشته‌های باستان به صورت «سئیریم» و «سرم» نیز خوانده می‌شده است و نام سرمان در تاریخ به صورت «سرمت» و در لاتینی «سرمتای» و سرومت آمده است یونانیان و رومیان در مورد طوایفی به کار می‌بردند که به تدریج سکاها را از نواحی جنوب روسیه بیرون راندند.[۶]
سَرمَت یا سلمستانی‌ها یکی از مجموعه اقوام باستانی ساکن استپ‌های جنوب روسیه بودند. سرمت‌ها شاخه غربی از سکاها بشمار می‌آمدند که در قرن ۴ و ۵ پیش از میلاد زندگی می‌کردند.[۷][۸] سکاها از اقوام ایرانی نژاد بودند. اقوام و تیره‌های سرمتی از دربرگیرنده چهار نام شناخته شده ترند:
این قوم پس از قرن چهارم پیش از میلاد رفته رفته با آغاز دوره مهاجرت‌ها(هون‌ها، گات‌ها) از جمعیتش کاسته شد، از میان نوادگان این قوم در آغاز قرون پس از میلاد به آلان‌ها معروف شدند و در قرون جدید آنها را با نام آسی‌ها می‌شناسند که در منطقه اوستیا زندگی می‌کنند.[۹]
گسترده‌ترین ناحیه‌ای که سرمتی‌ها در آن سکونت یافتند از یک سو سرزمین میان رودخانه ویستولا (در لهستان کنونی) تا ریزشگاه رود دانوب (در رومانی و بلغارستان امروزی) و از سوی شرق تا ولگا (در روسیه و قزاقستان فعلی) و از سوی دیگر از منطقه اسرارآمیز فرااپاختریان[۱۰] در شمال تا دریای سیاه (در اوکراین کنونی) و دریای خزر در جنوب بود. سرزمین‌های میان دریای سیاه و خزر تا کوه‌های قفقاز هم در محدوده آنها بشمار می‌آمد.
ریشه نام سرمت را همریشه با واژه اوستایی zarema- به معنی «پیر» دانسته‌اند و نظر زبانشناسان بر این است که این نام معنی مهتر و پیشوا را تداعی می‌کرده است.
نوشته‌های غربی
[ویرایش]سرزمین سلمستان چنان گسترده بود که برای نمونه، جغرافیدان نامدار یونانی، بطلمیوس اسکندرانی، نام سلمستان آسیایی و سلمستان اروپایی[۱۱] را همچون دو گستره به هم پیوسته در جغرافیای خود یاد نموده است. سلمستان اروپایی با آنچه در آینده به دوک نشین بزرگ لیتوانی نام گرفت سازگاری بسیاری دارد.
زبان
[ویرایش]زبان سَرمَتی: از زبان‌های ایرانی شرقی. زبانی که مردمان سَرمت بدان گفتگو می‌کردند. زبان آسی بازمانده‌ای از این زبان است.[۱۲]
جستارهای وابسته
[ویرایش]- سرمتی گرایی
- سکاها
- یاسی‌ها
- آلان‌ها
- اوستیا
- یازیگ‌ها
- آس‌ها
- داس‌ها
- تراس‌ها
- رخش الان‌ها
- روکسولانی
- سکستان
- سبزدشت اوراسیا
- رودخانه سرسوتی
منابع
[ویرایش]- ↑ امروزه در اسلواکی، لهستان، اوکراین و رومانی است.
- ↑ یکی از گویشهای لاتین پایه.
- ↑ (Unterländer et al. 2017، ص. 2). "During the first millennium BCE, nomadic people spread over the Eurasian Steppe from the Altai Mountains over the northern Black Sea area as far as the Carpathian Basin... Greek and Persian historians of the 1st millennium BCE chronicle the existence of the Massagetae and Sauromatians, and later, the Sarmatians and Sacae: cultures possessing artefacts similar to those found in classical Scythian monuments, such as weapons, horse harnesses and a distinctive ‘Animal Style' artistic tradition. Accordingly, these groups are often assigned to the Scythian culture...
- ↑ "Sarmatian | people | Britannica". www.britannica.com (به انگلیسی). Retrieved 2022-04-02.
- ↑ «سلمستان آسیایی و سلمستان اروپایی».
- ↑ "در جستجوی ساروماتها". Archived from the original on 26 February 2015.
- ↑ J.Harmatta: "Scythians" in UNESCO Collection of History of Humanity - Volume III: From the Seventh Century BC to the Seventh Century AD. Routledge/UNESCO. 1996. pg. 182
- ↑ (2007). Encyclopædia Britannica, s.v. "Sarmatian". Retrieved May 20, 2007, from [Encyclopædia Britannica Online: http://www.britannica.com/eb/article-9065786]
- ↑ James Minahan, "One Europe, Many Nations", Published by Greenwood Publishing Group, 2000. pg 518: "The Ossetians, calling themselves Iristi and their homeland Iryston are the most northerly Iranian people. … They are descended from a division of Sarmatians, the Alans who were pushed out of the Terek River lowlands and in the Caucasus foothills by invading Huns in the fourth century A.D.
- ↑ hyperborean، آنان بورئاس، خدای باد شمال را ساکن سرزمین تراس (از تیره‌های ایرانی) می‌شناختند، پس فرااپاختریان (فراشمالیان) را که جانوارانی بزرگ پیکر می‌پنداشتند از شمال تراس می‌دانستند.
- ↑ Sarmatia Asiatica and Sarmatia Europea
- ↑ "فرهنگ ایران | زبان سرمتی". Archived from the original on 26 February 2015.
- Brzezinski, R. , et al, The Sarmatians 600 BC-AD 450 (in series Men-At-Arms 373) ISBN 1-84176-485-X
- Davis-Kimball, Jeannine. 2002. Warrior Women: An Archaeologist's Search for History's Hidden Heroines. Warner Books, New York. 1st Trade printing, 2003. ISBN 0-446-67983-6 (pbk).
- تادئوش سولیمیرسکی، The Sarmatians (vol. 73 in series "Ancient People and Places") Praeger Publishers, 1970
پیوند به بیرون
[ویرایش]- سرمتی‌ها (به انگلیسی)
- سرمت‌ها
- وضعیت زن میان سکاها و سرمت‌ها
- اقوام باستانی
- الان‌ها
- پادشاهی بسفور
- تاریخ اورال
- تاریخ اوکراین
- تاریخ باستان اوکراین
- تاریخ باستان رومانی
- تاریخ روسیه
- تاریخ رومانی
- تاریخ قزاقستان
- تاریخ قفقاز شمالی
- جغرافیای باستانی
- سرمتی
- عشایر اوراسیا
- فرهنگهای باستانی آسیا
- فرهنگهای باستانشناختی اروپای جنوب شرقی
- فرهنگهای باستانشناختی اروپای شرقی
- کوچگردهای ایرانی‌تبار
- کوچنشینان اوراسیا
- مردمان ایرانی‌تبار
- مردمان باستانی ایران