Zum Inhalt springen

Bulgaarien

Ferwisangen bewerke
Faan Wikipedia
Tekst üüb Fering
Flag
Bulgaarien uun det Europeesk Unioon

Bulgaarien, amtelk Republiik faan Bulgaarien (üüb Bulgaars: България Bǎlgarija [bɤɫgˈarijɐ] an Република България Republika Bǎlgarija) as en stoot uun a süüduast faan Euroopa, üüb at Balkanhualeweilun. Uun a nuurd leit Rumeenien, uun a uast at Suartsia, uun a süüd lei a Türkei an Grekenlun an uun a waast Nuurd-Masedoonien an Serbien. At lun hee 6.875.040 lidj (2021)[1]. At hoodsteed faan't lun as Sofia. At lun as sant 1. Janewoore 2007 lasmaat faan det Europeeisk Unioon.

Geografii

[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Geograafisk Laag

[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Bulgaarien leit twesken 44° an 41° (faan a nuurd tu a süüd) an 22° an 29° (faan a waast tu a uast). At lun as amanbi triisis letjer üüs Tjiisklun. At lun dialt grensen mä fiiw lunen. Det lingst grens (608 km) faan't lun wurt mä Rumeenien an det kurtst (148 km) mä Nuurd-Masedoonien diald. At lun dialt uk en 494 km lung grens mä Grekenlun, en 318 km lung mä Serbien an en 240 km lung mä’t Türkei. A eeg faan Bulgaarien bi det Suart Sia as 354 km lung an lingt faan nai bi Durankulak uun a nuurd tu Resowo uun a süüd.

A Donau dialt Bulgaarien uun a nuurd faan Rumeenien uf, an di ööder grat struum uun't lun as a Maritsa uun a süüd.

De huuchst ponkt uun't lun as de Musala Berig, wat uun dön Rila Berger leit.

Steeden

[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Dön tjiin gratst steeden uun't lun san:

# Steed Lidj (2011)[2]
1 Sofia 1.241.675
2 Plowdiw 346.893
3 Warna 336.505
4 Burgas 202.434
5 Ruse 142.902
6 Stara Sagora 135.715
7 Plewen 96.610
8 Sliwen 86.275
9 Dobritsch 83.584
10 Schumen 75.500

Indialing faan Ferwalting

[Bewerke | Kweltekst bewerke]

Bulgaarien hee 28 prowinsen (области oblasti, iantaal област oblast):

# Prowins Grate (km²)[3] Lidj (2011)[4] Hoodsteed
1 Blagoewgrad 6449 323.552 Blagoewgrad
2 Burgas 7748 415.817 Burgas
3 Chaskowo 5533 246.238 Chaskowo
4 Dobritsch 4720 189.677 Dobritsch
5 Gabrowo 2023 122.702 Gabrowo
6 Jambol 3355 122.702 Jambol
7 Kerdschali 3204 152.808 Kerdschali
8 Kjustendil 3072 136.686 Kjustendil
9 Lowetsch 4129 141.422 Lowetsch
10 Montana 3635 148.098 Montana
11 Pasardschik 4453 275.548 Pasardschik
12 Pernik 2387 133.530 Pernik
13 Plewen 4653 269.752 Plewen
14 Plowdiw 5974 683.027 Plowdiw
15 Rasgrad 2399 125.190 Rasgrad
16 Ruse 2896 235.252 Ruse
17 Schumen 3390 180.528 Schumen
18 Silistra 2846 119.474 Silistra
19 Sliwen 3544 197.473 Sliwen
20 Smoljan 3193 121.752 Smoljan
21 Sofia 7064 247.489 Sofia
22 Sofia Steed 1349 1.291.591 Sofia
23 Stara Sagora 5151 333.265 Stara Sagora
24 Tergowischte 2710 120.818 Tergowischte
25 Warna 3820 475.074 Warna
26 Weliko Ternowo 4662 258.494 Weliko Ternowo
27 Widin 3054 101.018 Widin
28 Wratsa 3620 186.848 Wratsa

Histoore

[Bewerke | Kweltekst bewerke]
Koord faan Bulgaarien (1878-1885)

Bulgaarien wurd uun det 14. juarhunert dial faan det Osmaansk Rik. En staheu faan a bulgaaren jin osmaansk reegiment bruch 2. Mai 1876 ütj, man wurd faan det osmaansk armee an ireguleer trupen deellaanjen. Uun det naist juar ferklaaret Rüslun 24. April 1877 tu det Osmaansk Rik a krich. En rüs armee oner faan generool Josif Gurko (1828–1901) naam 4. Janewoore 1878 Sofia.

Autonomii

[Bewerke | Kweltekst bewerke]

3. Marts 1878 kaam a krich mä de Frees faan San Stefano tu aanj an wurd Bulgaarien efter bal fiiw hunert juar faan osmaansk reegiment suwereen. A frees ded Bulgaarien föl lun: a stoot hed ei bluat at kernlun man uk tugang tu't Egeeis an det gratst dial faan Masedoonien an Thraakien. Auer Rüslun man hed grat autoriteet uun’t lun, maaget Uasterrik-Ungarn, Gratbritanien an Frankrik jo surgen auer tuwaaks uun meecht faan Rüslun uun a Balkaanen. Diarauer wiar faan 13. Jüüne tu 13. Jüüle det likedening juar en kongres uun Berliin. Uun’t kongres ferlus Bulgaarien dial faan’t lun, wat det uun a Frees faan San Stefano wonen hed an wurd at lun onerdiald: a nuurd wurd det autonoom fürstendoom faan Bulgaarien, an a süüd wurd det autonoom prowins faan Uastrumeelien. Dön tau dialen bleew uun det Osmaans Rik. Aleksander von Battenberg, en nefe faan Keiser Aleksander II. faan Rüslun, wurd de iarst fürst faan Bulgaarien.

A generoolguwernöör faan Uastrumeelien wurd 17. September 1885 faan en putsch störtet an en nei regiaring ferklaaret welerferianiging mä Bulgaarien. Auer’t welerferianiging ferklaaret Serbien 13. Nofember a krich. Serbien man ferlus a krich an wurd 3. Marts 1886 uun a Frees faan Bukarest a föörkrichsgrensen an't ferianigungen faan dön tau dialen faan Bulgaarien de facto uunkäänd. Uastrumeelien bleew de jure en prowins faan det Osmaansk Rik, man wiar det nü de facto oner bulgaars reegiment, auer det generoolguwernöör faan’t prowins a fürst faan Bulgaarien wiar. Auer Rüslun wiar ian faan dön lunen, wat at ferianigung de jure uunkeen ei wul, enslood jo en skööl faan ofisiaren fürst Aleksander auer sin ferbinjing mä Rüslun tu störten. At jeew 9 August en putsch an a fürst wurd tu't uftoonking twingen. Det naist juar wurd Ferdinand von Sachsen-Coburg und Gotha fürst.

Suwereniteet

[Bewerke | Kweltekst bewerke]

At indialing faan Bulgaarien kaam tu aanj, üüs 5. Oktuuber 1908 ferklaaret Fürst Ferdinand a suwerniteet faan Bulgaarien, an Uastrumeelien wurd dial faan en nei köningrik. Bulgaarien naam uun det Iarst Balkaankrich jin't Türkei an uun det Naist Balkaankrich jin Serbien, Rumeenien, det Osmaansk Rik, Grekenlun an Monteneegro dial.

Kwelen

[Bewerke | Kweltekst bewerke]
  1. ↑ World Economic Outlook Database, April 2021. International Monetary Fund.
  2. ↑ Bulgaria: Major Cities, citypopulation.de
  3. ↑ Bulgaria, citypopulation.de
  4. ↑ Bulgaria, citypopulation.de
Faan „https://frr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bulgaarien&oldid=216871“