Níher
| Tavakuairetã Níher | ||||
|---|---|---|---|---|
| Níher | ||||
| ||||
|
Tetã ñe'ẽ akã: Fraternité - Travail - Progrès (Hyãsiañe'ẽme: «Joykeyhayhu - Mba'apo - Tenonderã») | ||||
|
Tetã Momorãhéi: La Nigérienne (en francés: «Kuña Níher») | ||||
 | ||||
| Tavusu (ha táva tuichavéva) | Niaméi | |||
| Ñe'ẽnguéra | Hyãsiañe'ẽ | |||
| • Hablados | Níher ñe'ẽnguéra | |||
| Tetãygua réra | Níher-gua, Níhegua | |||
| Tekuái reko | Tavakuairetã mburuvichavy rapépe | |||
| • Tendota | Mohamed Bazoum | |||
| • Sãmbyhyhára peteĩha | Ouhoumoudou Mahamadou | |||
| Tetã Amandaje | Asamblea Nacional de Níger | |||
| Sãso - declarada |
Hyãsia pegua 3 de agosto de 1960 | |||
| Yvy apekue | Ñemoĩha 22.º | |||
| • Opaite | 1267000 [1] km² | |||
| • Y (%) | imichĩeterei | |||
| Tembe'y | 5.697 km | |||
| Y rembe'y | 0 km | |||
| Yvyty yvatevéva | Monte Idoukal-n-Taghès | |||
| Ava hetakue | Ñemoĩha 61.º | |||
| • Hetakue | 18638600 hab. | |||
| • Typy'ũ | 14,71 hab./km²* | |||
| PIB (PPA) | Ñemoĩha 141.º | |||
| • Opaite (2016) | US$ 21.655 sua | |||
| • Per cápita | US$ 1.154 | |||
| IDH (2016) |
 0,353[2] (187.º) – Ivai | |||
| Viru | Franco CFA de África Occidental (XOF) | |||
| Ára | UTC + 1 | |||
| ISO Jehero | 562 / NER / NE | |||
| Tetã renda tee Ñandutíme |
.ne | |||
| Tetã pumbyry papapy |
+227 | |||
| Tetã puhoe papapy |
5UA-5UZ | |||
| COI Jehero | NIG | |||
| Opaite Tetã Yvýgui | ||||
| [editar datos en Wikidata] | ||||
Níher, héra tee hína Tavakuairetã Níger (Hyãsiañe'ẽme: République du Niger), ha'e hína peteĩ tetã hekosãsóva ha yguasu rembe'y'ỹva Áfrika ipehẽngue kuarahyreikeguápe. Ijerére ojejuhu ñemby gotyo tetã Nihéria ha Mbenĩ, kuarahyreike gotyo ojejuhu tetã Vukína Fáso ha Mali, yvate gotyo Arhélia ha Livia, ha tetã Cháde ojejuhu kuarahyresẽ ngotyo. Ko tetã ipehẽngue yvategua ha mbytegua ojejuhu upe Saára yvy ojeiko'ỹháme ha Sahel yvy pehẽnguéme.
Níher oime akue Hyãsia ipoguýpe, peteĩ ikolónia ramoguáicha, ohupyty ramo isãso ary 1960-pe. Oime marandupy he'íva Níher imba'eheta ñemohenda ha'e upe ikangyvéva opa Áfrikape[3] ha oje'e amo mbohapýgui mokõi umi oikóvagui ko tetãme imboriahuite.[4] Upéicha, ko yvypóra ñakãrapu'ã rechaukaha Níher pegua ary 2016-me ha'énte 0,353 ha upévare oĩ ñemoĩ 187ha opa umi tetã ambuéva imbytépe, tetã mboriahuvéva mokõiha, upe Tetã Mbyteafrikagua rire.[5] Ko tetã oiko pyta'ỹme jekopytyjojápe ha ohasa heta golpe de Estado rupive, ko golpe pahague oiko jasykõi 2010-pe, oñemosẽvo tendota Tandja Mamadou, ha'e opyta rire 10 ary ko tetã ñesãmbyhýme.[6] Jasyrundy ary 2011 peve ko tetãre oisãmbyhy peteĩ Aty Milíko omyakãva ñorairõhára ruvicha Salou Djibo,[7][8] ombohasa rire Níher ñesãmbyhy upe karai ipu'akáva ary 2011 jeporavo tendotarã, ko tendota ko'ãgagua Mahamadou Issoufu.[9]
Ijyvy apekue hína 1.267.000 km².[1] Ipype oiko amo 18.045.729 tetãygua (ojeipapaháicha ary 2015-pe),[3] umi tetãyguágui ipehẽngue tuichavéva ojerovia Islã rapére ha oiko ko tetã ipehẽngue ñembyguápe, upe ysyry Níher rembe'ýre. Ko tetã ijyvy apekue oñemohenda 7 tetãvore rupive ha itavusu, Niaméi. Ko tetãre oĩ heta kuarepoti, umívagui hetavéva upe uránio. Ijyvy apekue naiporãiramo jepe ñemitỹrã, amónte 3,9% opa ijyvy apekuégui iporã ñemitỹrã, oikógui avei kyve'ỹ guasu ha ijyvysyrymeméva, ojehecha hi'upy pore'ỹ.[7] Ko tetã rekuái oñepyrũ oñembosako'i oipuru hag̃ua itaju rupa ha itakyra rupa ijyvy apekuégui.[7][10]
Mandu'apy
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]- ↑ 1,0 1,1 CIA. «Níger - Geografía - Libro Mundial de Hechos». Ojehechákuri árape: 13 de enero de 2017.
- ↑ Informe sobre Desarrollo Humano 2016 Consultado el 9 de abril de 2017
- ↑ 3,0 3,1 CIA World Factbook. «Niger profileArchive copy» (en inglés). cia.gov. Archivado desde el original, el 2010-12-052020-04-24. Ojehechákuri árape: 27 de febrero de 20102018-03-16.
- ↑ Jolijn Geels (mayo de 2006). «Niger: The Bradt Travel Guide» (en inglés). Travel Guides Ltd.. Ojehechákuri árape: 28 de febrero de 2010.
- ↑ Lonely Planet. «Niger HistoryArchive copy» (en inglés). lonelyplanet.com. Archivado desde el original, el 2014-08-102014-08-10. Ojehechákuri árape: 27 de febrero de 20102018-03-16.
- ↑ Le Monde.fr con Reuters y AFP (18 de febrero de 2010). «Coup d'Etat au Niger : le président arrêté et la Constitution suspendue» (en francés). lemonde.fr. Ojehechákuri árape: 28 de febrero de 2010.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 BBC News (febrero de 2010). «Niger country profile» (en inglés). bbc.co.uk. Ojehechákuri árape: 27 de junio de 2010.
- ↑ El País (con Reuters) (19 de febrero de 2010). «Los militares golpistas suspenden la Constitución en Níger». elpais.com. Ojehechákuri árape: 28 de febrero de 2010.
- ↑ «http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-13002902».
- ↑ El País. «El golpe de Estado en Níger acentúa la inestabilidad en la franja del Sahel». elpais.es. Ojehechákuri árape: 28 de febrero de 2010.
Joaju
[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]
Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Níher reheguaCommons.- Gouv.ne Níher retã rekuái henda tee
- Assemblee.ne Níher Amandaje guasu
|
Angola | Arhélia | Cháde | Ehíto | Erityréa | Eswatini | Etiopía | Gámbia | Gána | Gavõ | Ginéa | Ginéa Ekuatogua | Ginéa Mbisáu | Jimbúti | Kamerũ | Kávo Véyde | Kéña | Komóra | Lesóto | Livéria | Lívia | Maláui | Mali | Mandagaka | Marfil Rembe'y | Marruéko | Maurísio | Mauritáña | Mosambíke | Mbenĩ | Namívia | Nihéria | Níher | Rruánda | Sámbia | Santo Tome ha Príncipe | Séichele | Senegal | Siérra Leõ | Simbávue | Somália | Sudano | Tavakuairetã Kóngo | Tãsáña | Tetã Jekopytyjoja Kongo | Tetã Mbyteafrikagua | Tógo | Tunísia | Ugánda | Votusuana | Vukína Fáso | Vurundi | Yvyáfrika | Yvy Sundã |