Papers by OZTUNC Baha
Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları - Recent Period Turkish Studies, 2020
Osmanlı Devleti'nin bürokrasi kadrosu, 19. yüzyılda ve özellikle Gülhâne Hatt-ı Hümayunu akabinde... more Osmanlı Devleti'nin bürokrasi kadrosu, 19. yüzyılda ve özellikle Gülhâne Hatt-ı Hümayunu akabinde oluşturulan yeni kurumlarla oldukça genişlemiş ve ortaya çıkan personel ihtiyacı gerek merkez gerekse taşrada bu ihtiyaca cevap verecek kadrolaşma çalışmalarıyla giderilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada öncelikle son dönem Osmanlı bürokratlarından olan Ali Saib Bey'in 15 yaşında Malatya sancağı tahrirat kaleminde başlayan memuriyet hayatı ortaya konulacaktır. Daha sonra, Ali Saib Bey'in 29 Ekim 1911 tarihinde el yazması olarak kaleme aldığı ve tarafımca bir müzayededen temin edilmiş olup Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi'nde tespit edilemeyen "İşkodra Vilâyeti'nde İcrâsı Tasavvur Buyurulan Tedâbir-i Islâhiyeye Dâ'ir Baʻzı Maʻlûmât ve Mütâlaʻât-ı Fâhirâne" başlıklı raporu değerlendirilecektir. Böylelikle hem Osmanlı taşrasında değişik hizmetlerde bulunan bir bürokratın memuriyet serüveni ortaya çıkartılacak hem de İşkodra vali vekilliği görevinde de bulunan Ali Saib Bey'in bu vilayetle ilgili problemlerin tespit ve giderilmesi hakkındaki önerileri incelenecektir. Çalışmanın ana kaynağını söz konusu layiha ve Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi'nden Ali Saib Bey'le ilgili tespit edilen belgeler oluşturmakla beraber konuyla ilgili literatürde bulunan araştırma eserlerden de faydalanılacaktır.
Tarih Íncelemeleri Dergisi, 2023
Öz
Osmanlı Devleti’nin son dönemine Batılılaşma politikası damgasını vurdu. Bâbıâli, Tanzimat Fer... more Öz
Osmanlı Devleti’nin son dönemine Batılılaşma politikası damgasını vurdu. Bâbıâli, Tanzimat Fermanı ile Batı’ya yöneldikten sonra kulüp, birahane, tiyatro, müzik toplulukları ve balo gibi Avrupa örneği zevk ve eğlenceler yaygınlaşmaya başladı. Galata, Pera ve Beyoğlu’nda yaşayan
yabancılar, Türklerin bu eğlence kültürüne adapte sürecini hızlandırdı. Batılılaşmayı sağlama adına Osmanlı seçkini de Batı kültür formları arasında yer alan görgü kurallarından ev içi düzenlemelere ve hatta baloda nasıl dans edileceğine kadar toplumsal değişimi amaçlayan yazılar kaleme aldı.
Modernleşmek isteyen Osmanlı aydını gözünden Avrupa, uygarlığın zirvesinde görülüyordu. Batı’dan ülkemize elçilikler vasıtasıyla aktarılan balo ise hem eğlence hem de diplomatik amaçlarla
düzenleniyordu. Osmanlı bürokrasisi ve aydın kesim ise balo kültürüne oldukça uzaktı. Bu
durumun farkında olan Osmanlı seçkini ise “balonun adabımuaşereti nedir?” “Nasıl dans edilmeli?”
“Baloda kadınlara nasıl davranılmalı?” gibi temel soruları eserlerine taşıyarak, seçkin kesimi balo konusunda eğitmek istiyordu. Bu sorular ile Osmanlı Devleti’nde ilk balo, balonun adabımuaşereti hakkında yazılanlar ve İstanbul’da yabancı elçiler tarafından düzenlenen baloların amacı bu
araştırmanın temelini oluşturdu. Bu çalışma, 19. yüzyılda neşredilen ve balo adabımuaşereti
hakkında bilgi veren eserler ile Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’ndeki belgelere dayanmaktadır. Osmanlı son döneminde yazılan eserlerden faydalanmak suretiyle, balo adabımuaşeretinin nasıl olması gerektiği aktarılmaya çalışılacaktır. Diğer yandan da Osmanlı Devleti’nde ilk baloyu düzenleyen ve Türk gençlerinin de ilk danslarını elçilik salonlarında
denemelerini sağlayan sefirlerin düzenledikleri baloların mahiyeti, arşiv belgeleri ışığında ortaya konulmaya çalışıldı.
Abstract
Ball Etiquette and Embassy Balls in the Ottoman Empire Westernization policy left its mark on the last period of the Ottoman Empire. After the Sublime Porte turned to the West with the imperial Edict of Gülhane, European-style pleasures and entertainments such as clubs, pubs, theatres, musical ensembles, and balls began to spread.
Foreigners living in Galata, Pera, and Beyoğlu accelerated the adaptation process of Turks to this entertainment culture. To ensure westernization, the Ottoman elite also wrote articles aimed at social change, from etiquette, which is among the Western cultural forms, to indoor arrangements
and even how to dance at the ball. From the eyes of Ottoman intellectuals who wanted to modernize, Europe was seen at the peak of civilization. The ball, which was transferred from the West to our country through embassies, was held for both entertainment and diplomatic purposes. The Ottoman bureaucracy and the nobility were far from the ballroom culture. The Ottoman elite was aware of this situation and wanted to educate the elite about the ball by bringing basic questions such as “What is the etiquette of the ball?” “How to dance?” “How should women be treated at the ball?”,
into their works. With these questions, the first ball in the Ottoman Empire, what was written about the etiquettes of the ball, and the purpose of the balls organized by foreign ambassadors in Istanbul
formed the basis of this research. This study is based on the works published in the 19th century and gives information about ball etiquette and documents in the Ottoman Archives of the Presidency of State Archives. By using the works written in the last period of the Ottoman Empire, it will be tried to convey how the ballroom etiquette should be. On the other hand, the nature of the
balls organized by the ambassadors who organized the first ball in the Ottoman Empire and made the Turkish youth try their first dance in the embassy halls will be tried to revealed in the light of archive documents.
Turcology Research, 2022
The phenomenon of migration is one of the essential activities carried out by man and has been ca... more The phenomenon of migration is one of the essential activities carried out by man and has been carried out for various reasons since early periods. Although many factors trigger migration, meeting basic needs such as security, food supply, and housing are the leading causes. In this study, the migration to find work, which is one of the crucial reasons for migration, was based. The migrations to Istanbul, the capital, in the last period of the Ottoman Empire were tried to be determined. The status of those who failed and could not find work was examined within the framework of the findings obtained. Again, what those who worked in Istanbul but were unemployed for various reasons did and what demands they made from the centre were also evaluated within the study's subject. The questions the study seeks to answer are; What jobs did these people come from, and where did they come from? How long did they look for work? Where are they? What problems did they face? What demands did they have from the government? The primary source of the study is documents obtained from the Ottoman Archives of the Presidency of the Republic of Turkey.
History Studies International Journal Of History, 2010
After the second half of the XIX. Century; “Armenian Issue” which
was given rise at the end of th... more After the second half of the XIX. Century; “Armenian Issue” which
was given rise at the end of the 1877-78 Ottoman Russia War by the
treaties of “Ayastefanos” and “Berlin”; kept not only Ottoman Empire but
also western states which were the real provokers of the problem engaged
for a long time. These countries supported Armenian Committees which
were established against Ottoman Empire. All kinds of disorders
committed by Armenian Commitees were supported by all of the
missionaries and foreign schools in Ottoman Empire. Western press
presented the event which occured in Tokat in 1897 as if Armenians was
targetted by this event and thus they carried out their roles in this great scam successfuly. Ottoman Empire followed external press in the face of
such a propoganda and tried to revise the distorted news.
Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 2020
ABSTRACT:
The bureaucracy of the Ottoman State expanded considerably upon the foundation of new i... more ABSTRACT:
The bureaucracy of the Ottoman State expanded considerably upon the foundation of new institutions in the 19th century following the Rescript of Gülhane, and the emerging needs for staff were met with staffing efforts both in the center and in the provinces. The civil service life of Ali Saib Bey, one of the last Ottoman bureaucrats, who started his mission as correspondence officer at the age of 15 in Malatya sanjak, will be revealed in this study. And later, his report the “İşkodra Vilâyeti’nde İcrâsı Tasavvur Buyurulan Tedâbir-i Islâhiyeye Dâ’ir Baʻzı Maʻlûmât ve Mütâlaʻât-ı Fâhirâne”, which was written by Ali Saib Bey as a manuscript on October 29, 1911 and obtained from an auction by the researcher, and was unavailable in the Presidential State Archive, will be evaluated. So, both the bureaucratic process of a bureaucrat who served in different services in the Ottoman provinces and the detection and elimination recommendations of the problems related to this province by Ali Saib Bey, who also served as the deputy governor of Shkoder, will be examined. The main source of the study consists of this relevant annex and documents found about Ali Saib Bey in the Presidential State Archive, and the previous research in the literature on this subject will also be utilized.
ÖZ:
Osmanlı Devleti’nin bürokrasi kadrosu, 19. yüzyılda ve özellikle Gülhâne Hatt-ı Hümayunu akabinde oluşturulan yeni kurumlarla oldukça genişlemiş ve ortaya çıkan personel ihtiyacı gerek merkez gerekse taşrada bu ihtiyaca cevap verecek kadrolaşma çalışmalarıyla giderilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada öncelikle son dönem Osmanlı bürokratlarından olan Ali Saib Bey’in 15 yaşında Malatya sancağı tahrirat kaleminde başlayan memuriyet hayatı ortaya konulacaktır. Daha sonra, Ali Saib Bey’in 29 Ekim 1911 tarihinde el yazması olarak kaleme aldığı ve tarafımca bir müzayededen temin edilmiş olup Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi’nde tespit edilemeyen “İşkodra Vilâyeti’nde İcrâsı Tasavvur Buyurulan Tedâbir-i Islâhiyeye Dâ’ir Baʻzı Maʻlûmât ve Mütâlaʻât-ı Fâhirâne” başlıklı raporu değerlendirilecektir. Böylelikle hem Osmanlı taşrasında değişik hizmetlerde bulunan bir bürokratın memuriyet serüveni ortaya çıkartılacak hem de İşkodra vali vekilliği görevinde de bulunan Ali Saib Bey’in bu vilayetle ilgili problemlerin tespit ve giderilmesi hakkındaki önerileri incelenecektir. Çalışmanın ana kaynağını söz konusu layiha ve Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi’nden Ali Saib Bey’le ilgili tespit edilen belgeler oluşturmakla beraber konuyla ilgili literatürde bulunan araştırma eserlerden de faydalanılacaktır.
Osmanlı Devletinde Kartpostal Kullanımı ve Yasaklı Kartpostallar, 2020
Öz
Türkçeye Fransızca “carte postale”
kelimesinden geçmiş olan kartpostal, ülkelerin
posta tarihi... more Öz
Türkçeye Fransızca “carte postale”
kelimesinden geçmiş olan kartpostal, ülkelerin
posta tarihini ortaya koymakla kalmayıp içerikleri
itibarıyla da çıkarıldıkları dönem hakkında önemli
veriler sağlamaktadır. Osmanlı Devleti'nde 19.
yüzyılın sonlarında kullanılmaya başlanan ve daha
sonraki yıllarda yaygınlaşan kartpostal basımı ve
kullanımı belirli kurallara bağlanmıştı. II.
Abdülhamid döneminde Devletin kartpostallarla
ilgili birtakım tasarrufları olmuştur. Bu dönemde
kendisini etkin bir şekilde gösteren sansür
mekanizması kartpostallar için de geçerli olmuştur.
Devlet ülkede satılan kartpostalları sıkı bir şekilde
takip etmiş ve gerek siyasi gerekse sosyal bazı
sebeplerden ötürü kartpostalların basımını ve
satışını yasaklama yoluna gitmiştir. Bu çalışmada
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivindeki konuyla
ilgili çeşitli tasniflerden ve araştırma eserlerinden
yararlanarak, Osmanlı Devleti’nde hangi
kartpostalların kullanılabildiği, kartpostalların
ülkeye girişi ve ülkede basım ve dağıtımı yasak
kartpostalların nasıl tespit edildiği incelenecektir.
Ayrıca basımı yasak olan kartpostallarla ilgili
Devletin uyguladığı cezalar da ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Efemera, Kartpostal,
Yasak, Osmanlı, Sansür.
Abstract
The postcard, which has passed through the
French “carte postale” eye into turkish, provides
important data about the period in which the
countries were issued, not only in revealed, but also
in terms of their contents. Postcard printing and its
use, which began to be used in the Ottoman Empire
in the late 19th century and became widespread in
the following years, was spesified with certain rules.
During Abdulhamid II period, there have been some
rules related to the postcards by the state. The
censorship mechanism, which has shown itself
effectively during the period, is also valid for
postcards. The state has strictly followed the
postcards sold in the country and went on to ban the
printing and sale of postcards for political or social
reasons. In this study, it will be examined which
postcards can be used in the Ottoman Empire, how
postcards can be used in the country and the
postcards that are prohibited from being printed and
distributed in the country will be examined by
making use of various classifications and research
work in the Presidental Ottoman Archive.
Key Words: Ephemera, Postcard, Forbidden,
Ottoman, Censorship
Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi = The Journal for South-Eastern European Studies., 2018
After centuries of Ottoman rule, Bulgaria succeeded in establishing an
autonomous Bulgarian Princ... more After centuries of Ottoman rule, Bulgaria succeeded in establishing an
autonomous Bulgarian Prince, headquartered in Sofia as a result of the Berlin Treaty in 1878. Although governed by a prince approved by the Ottoman State and acting as an “autonomous” state in its status, the Bulgarsian Principality which acted as an actively independent state, planned its economic relations through the treaties with the Ottoman State. One of these treaties was the contract made in 1907. After giving brief information about the co-operation and development of the Bulgarian Amirate in our study, the economic relationship with the Ottoman State will be tried to be revealed. The content of the impeachment in 1907 will be examined in detail in the form of exemptions and obligations to both sides. The works will benefit from the documents in various categories in the Prime Ministry Ottoman Archives and other research studies.
Keywords: Bulgarian Amirate, Ottoman State, Contract, Trade.
ÖZ
Yüzyıllar boyu Osmanlı Devleti egemenliğinde kalan Bulgaristan, 1878 yılındaki Berlin Antlaşması neticesinde merkezi Sofya olan özerk bir Bulgaristan Prensliği kurmaya muvaffak olmuştur. Her ne kadar Osmanlı Devleti tarafından tasdik edilen bir prens tarafından yönetilip statüsünde “özerk” ifadesi olsa da fiilî olarak bağımsız bir devlet gibi hareket eden
Bulgarsitan Prensliği, Osmanlı Devleti ile ekonomik ilişkilerini yaptığı antlaşmalarla düzenledi. Bu antlaşmalardan birisi de 1907 yılında yapılan itilafnâmedir. Çalışmamızda Bulgaristan Emareti’nin kuruşulu ve gelişimi hakkında kısa bilgiler verdikten sonra Osmanlı Devleti ile olan ekonomik ilişkisi ortaya konulmaya çalışılacaktır. 1907 senesindeki itilafnamenin içeriği, her iki tarafa getirdiği muafiyet ve yükümlülükler ayrıntılı biçimde incelenecektir. Çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki çeşitli tasniflerdeki belgelerden ve diğer araştırma eserlerinden faydalanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Bulgaristan Emareti, Osmanlı Devleti, İtilafnâme, Ticaret.
Osmanlı Devleti’nde 18. yüzyılın sonlarında ve yabancı dillerde
başlayan gazetecilik faaliyetleri... more Osmanlı Devleti’nde 18. yüzyılın sonlarında ve yabancı dillerde
başlayan gazetecilik faaliyetleri, 1 Kasım 1831 tarihinde yayın hayatına
başlayan Takvim-i Vekayi ile birlikte Türkçeyi de içine almış ve
zaman içerisinde devletin hemen her bölgesinde faaliyet gösteren gerek
resmi gerekse özel gazeteler çıkmaya başlamıştır. Basın yayın işleri
ile ilgili Tanzimat sonrasında çıkan çeşitli nizamnameler ve özel
gazetelerin de yayın hayatına girmesi ile Osmanlı Devleti’ndeki basın
faaliyetleri kurumsallaşma yolunda önemli adımlar atmıştır. Osmanlı
Devleti’nin Rumeli bölgesindeki yerleşim yerlerinde de çok önemli
gazeteler yayın hayatına başlamıştır. Bu gazetelerden biri; Selânik’te,
31 Ağustos 1895 Cumartesi günü ilk sayısı çıkan Asır gazetesidir. Sahibi
Abdurrahman Nâfiz olan gazete II. Meşrutiyet’le birlikte 22
Temmuz 1908 tarihinden itibaren yayın hayatına Yeni Asır adıyla
devam etmiştir. Gazetede Selanik şehri başta olmak üzere Rumeli
coğrafyasındaki pek çok yerleşim yerinden haberlere yer verilmektedir.
Gazetenin Rumeli coğrafyasından verdiği haberlerde o şehirde
bulunan daimi muhabirlerden yararlandığı gibi seyyar muhabirlere
de başvurmuştur. Çalışmamızda gazetenin seyyar muhabirinin Rumeli’den yaptığı haberler konu edinilecektir. Seyyar muhabir gittiği
bölgede hangi olaylara öncelik ve ağırlık veriyor? Gittikleri yerde haber
yaptıkları ortak noktalar var mı? Gittikleri yerlerle ilgili gerek
yerel gerekse merkezi yönetime eleştiri getiriyorlar mı? Gittikleri
yerlerle ilgili nasıl bir panorama çiziyorlar? Gibi sorulara cevap aramaya
çalışacağız. Çalışmamızın ana kaynağını Hakkı Tarık Us süreli
yayınlar kataloğunda tespit ve temin ettiğimiz Asır gazetesinin ilgili
bin iki yüz on bir nüshasından oluşmaktadır. İlgili sayılardan kaç tanesinde seyyar muhabirden yararlanıldığı ortaya konulacak, bu muhabirin gittiği yerler ile ilgili bir harita oluşturulacaktır. Bununla birlikte
basın tarihi ve dönemle ilgili gerekli yerlerde inceleme-araştırma
eserlere de başvuracak ve bir seyyar muhabirin gözünden Rumeli
hakkında bilgiler vermeye çalışacağız.
Çalışmamız, Osmanlı Devleti‟nde Rumeli Valiliği sırasında vefât eden Mahmud Hamdi Paşa‟nın 103 nu... more Çalışmamız, Osmanlı Devleti‟nde Rumeli Valiliği sırasında vefât eden Mahmud Hamdi Paşa‟nın 103 numaralı Manastır Şerʻiyye Sicil Defteri‟nde; “Merhûm Mahmûd Hamdi Paşa’nın Muhallefât Defteridir” başlığı altında verilen yedi varaklık kayıtlar ve 9734 numaralı Mâliyeden Müdevver Defteri‟nde; “Kuyudât-ı Muhallefât-ı Müteveffâ Mahmud Hamdi Paşa Vâli-i Rumeli Sâbık” başlığıyla kaydedilen üç varaklık kayıtların
incelenmesi ile oluşturulmuştur. Çalışmada öncelikle Muhallefat Defterleri ve Mahmud Hamdi Paşa hakkında genel bilgiler verilecek daha sonra gerek Manastır‟da tutulan muhallefat defteri ve gerekse İstanbul'a götürülerek kaydedilen varlıkları bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Paşa‟nın terekesi incelenirken kâtibin otuz ara toplam yaparak düzenlediği bölümlendirme esas alınacak olup bu bölümlerdeki eşyalar ve kullanım yoğunlukları değerlendirilmeye çalışılacaktır. Çalışmada ayrıca Başbakanlık Osmanlı Arşivi‟nde Mahmud Hamdi Paşa‟nın özellikle ölümü ve terekesi ile ilgili kayıtlar da incelenecektir.
The study was done with the analysis of seven folio records of Mahmud Hamdi Paşawho died during his service at Rumelia Governorship in Ottoman Empire. The foliowas recorded with the title of “Legacy Book of the Deceased Mahmud Hamdi Paşa”in Monastery Şer‟iyye Court Register of 103 and three folio records with the title of“Legacy Records of the Deceased Mahmud Hamdi Paşa Former Governor of Rumelia” in Continuing Book of Treasury numbered 9734. In the study first of all general information will be given about Legacy Books and Mahmud Hamdi Paşa and then legacy books will be examined. The analysis of the legacy of Paşa will be based on segment arranged by the clerk in thirty sections and his belongings and the density of usage of them will be evaluated. In the study documents especially about the death of and legacy of Mahmud Hamdi Paşa in Ottoman Prime Ministry Records will be analyzed as well.
Özet Bulgarlar, Osmanlı devleti'nde dini açıdan Ortodoks Rum Patrikhanesi'ne bağlı olarak bulunma... more Özet Bulgarlar, Osmanlı devleti'nde dini açıdan Ortodoks Rum Patrikhanesi'ne bağlı olarak bulunmaktaydılar. Bu durumdan zaman içerisinde rahatsız olan Bulgar Milleti 1870 yı-lında " Bağımsız Bulgar Kilisesi " ni kurdular. Kurulan Kilisenin Eksarhlarından birisi de Eksarh Yosif'ti. Yosif Efendi göreve getiriliş tarihi olan 1877'den 1915 yılında ölünceye kadar otuz sekiz sene bu görevi yürütmüştür. Çalışmamızın konusunu Yosif Efendi'nin göreve getirilişinin yirmi beşinci yıldönümünde yapılan kutlamalar oluşturmaktadır. Bulgaristan'dan Eksarhı tebrik için gelecek heyet ile ilgili süreç, heyetin kaç kişiden oluşacağı meselesi ve kimlerden müteşekkil olduğu konuları açıklanmaya çalışılacaktır. Heyetin İstanbul'da katıldığı törenler, ziyaret ettiği devlet görevlileri ve kurumlar da çalışmamızda üzerinde duracağımız konular arasındadır. Ayrıca Bulgar basınından ör-neklerle kutlama ziyaretine Bulgaristan'ın bakış açısı ortaya konulacaktır. Çalışmamızda Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ndeki çeşitli tasniflerde bulunan belgelerden, dönemin bası-nından ve konu ile ilgili araştırma eserlerden yararlanılacaktır. Anahtar kelimeler: 1902, Bulgaristan, Eksarh, resmi tören, basın. Abstract Bulgarians, were engaged in religious terms, Greek Orthodox Patriarchate on the Ottoman Empire.When this situation uncomfortable in the Bulgarian nation established an " Independent Bulgarian Church " at 1870. One of the established church Exarch was Yosif Effendi. Yosif Effendi thirty-eight years from 1877 until his death in 1915 that first brought this historic mission carried out this task. The subject of our study constitutes Yusuf Effendi made the twenty-fifth anniversary celebrations of the first brought to this task. Process about the future delegation from the Bulgaria for the congratulate Exarch, the problem will consist of many people's committee and who are the topics that will be explained. The delegation attended the ceremonies in Istanbul, visited by government officials and institutions are among the issues we focus on in our work. It will also set out the scope of the Bulgaria to celebration visit from the Bulgarian media. We will benefited from documents in a variety of the funds of the Prime Ministry Ottoman Archives, newspapers of the period and research works.
As it is today, during the Ottoman Empire cities as important centres of life have faced with nat... more As it is today, during the Ottoman Empire cities as important centres of life have faced with natural disasters from time to time. One of these disasters are floods. The subject of our article is flooding occurred in 1901 in the city of Prilep. In our article, after first giving a brief information about the city, we tried to examine the floods occurred in 1901 and the resulting damage according to the expressions of the witnesses. At this point, we also benefitted from impressions of the reporters in the area. As can be inferred from the title of this article, with the aids made regarding the elimination of losses occurring as a result of flooding, we tried to reveal the extent to which welfare is active in the Ottoman Empire. Demands of the people who suffered from flooding and responses from the centre for these were studied to be processed in our article.
Conference Presentations by OZTUNC Baha
XIII. BALKAN TARİHİ KONGRESİ SAMSUN MÜBADELE, 2021
Abstract
Macedonia region drawn attention with continous riots and rebellions in the beginning of... more Abstract
Macedonia region drawn attention with continous riots and rebellions in the beginning of twentieth century. For put an end to those terror and riot movements, Ottoman State had tried diffrent solutions. One of the solution was to sending a mission council (Nasihat Heyetleri) to the region that affected by banditry. İn this study, activities and structure of the mission council, wich charged with the mission to soothe the events around Menlik, Petriç, Cuma-i Bâlâ in 1902 and augmenting the local peoples loyalty to the state, has been examined. Wich officials took part in this council and what was their activities in the region and wich results had been took in the end of the efforts, tried to be clarified in this study. Documents extracted from the “Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi” is the main source of this work and the newspapers and boks published at that time also utilized.
Key words: Ottoman State, Macedonia, Rebellion, Mission Council.
Özet
Makedonya bölgesi yirminci yüzyılın başında sürekli ayaklanma ve isyanların meydana geldiği bir bölge olarak dikkati çekmekteydi. Osmanlı Devleti bu isyan ve terör faaliyetlerini ortadan kaldırmak için çeşitli yollara başvurmaktaydı. Eşkıyalık faaliyetlerinin görüldüğü bölgelere nasihat heyetleri göndermek de bunlardan bir tanesiydi. Bu çalışmada 1902 yılında Menlik, Petriç, Cuma-i Bâlâ ve çevresinde meydana gelen olayların yatıştırılması ve halkın devlete olan bağlılığının artırılması için bölgeye gönderilen nasihat heyeti ve bu heyetin faaliyetlerinden bahsedilecektir. Çalışma; bu heyetlerin kimlerden oluştuğu, bölgede ne gibi faaliyetlerde bulundukları ve bunun neticesinde ne gibi sonuçlar aldıklarının ortaya konmasını amaçlamaktadır. Çalışmada ağırlıklı olarak Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi’nden elde edilen belgeler kullanılacak olup, dönemde çıkan gazeteler ve araştırma eserler de faydalanılacak kaynaklar arasındadır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Makedonya, Ayaklanma, Nasihat Heyeti.
RUMELİ’DE BİR TÜRK ŞEHRİ NEVROKOP VE NEVROKOP PANAYIRI, 2019
The Ottoman Empire encountered various migration waves from different geographies and different n... more The Ottoman Empire encountered various migration waves from different geographies and different nationalities during their history. One of those immigration waves came from Crimea and the Caucasus and mainly consisted of Circassians. One of the main reasons the immigration into the Ottoman Empire took place from this reason were the implemented policies of the Russians, which increased their power day by day. In this report I try to introduce and give information about regulations and instructions for the immigrants coming to the province by the Danube Provinces Administrative Parliament Administration Commission during the Rumi 1281 (1865/66) period and demonstrate how important these for the settlement of the immigrants were. The said period is indeed a time in which the Ottoman Empire had to endure large waves of immigration. In this regard these regulations and instructions give very important information about how immigrants that came to the province have to be treated and what kind of savings needed to be carried out. It will also be tried to explain if these applications of the Danube province comply with the regulations of other provinces of the Ottoman Empire that are taking in immigrants and what kind of similarities and differences there are. This report will also benefit from documents found in various classifications in the Prime Ministry Ottoman Archives and studies related to the Crimea and the Caucasus migration.
Key Words: Ottoman, Danube Vilayet, Migration, Settlement, 19th century
Books by OZTUNC Baha
Osmanlı İstanbul'unda Gazetecilik İstanbul Basın Tarihi C.1, 2023
Osmanlı Devleti XIX. yüzyıl boyunca pek çok problemle karşılaşırken yüzyılın başından itibaren Ru... more Osmanlı Devleti XIX. yüzyıl boyunca pek çok problemle karşılaşırken yüzyılın başından itibaren Rusya ile 1806-1812, 1828-1829, 1853-1856 ve 1877-1878 savaşlarıyla karşı karşıya gelmişti. Bu savaşlardan sadece Kırım Savaşı’nda “galip” devlet tarafında yer almıştı. Yüzyılın son çeyreğindeki 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı ya da Türk tarih yazımındaki ismiyle 93 Harbi büyük bir yıkım ve toprak kayıplarıyla sonuçlanmıştı. Savaş, Osmanlı Devleti’nde basın hayatının başlamasından bu yana oldukça gelişme gösteren Osmanlı gazete ve dergileri tarafından da yakından takip edilmekte ve dönemin basın yayın organları savaşla ilgili elde edebildikleri her türlü bilgiyi okuyucularına ulaştırmaktaydılar. Bu çalışma ile İstanbul’daki Türkçe gazete ve dergilerin savaş süresince okuyuculara ulaştırdığı haberler üzerinden İstanbul basınının faaliyetlerini ortaya koyulması amaçlanmıştır
Uploads
Papers by OZTUNC Baha
Osmanlı Devleti’nin son dönemine Batılılaşma politikası damgasını vurdu. Bâbıâli, Tanzimat Fermanı ile Batı’ya yöneldikten sonra kulüp, birahane, tiyatro, müzik toplulukları ve balo gibi Avrupa örneği zevk ve eğlenceler yaygınlaşmaya başladı. Galata, Pera ve Beyoğlu’nda yaşayan
yabancılar, Türklerin bu eğlence kültürüne adapte sürecini hızlandırdı. Batılılaşmayı sağlama adına Osmanlı seçkini de Batı kültür formları arasında yer alan görgü kurallarından ev içi düzenlemelere ve hatta baloda nasıl dans edileceğine kadar toplumsal değişimi amaçlayan yazılar kaleme aldı.
Modernleşmek isteyen Osmanlı aydını gözünden Avrupa, uygarlığın zirvesinde görülüyordu. Batı’dan ülkemize elçilikler vasıtasıyla aktarılan balo ise hem eğlence hem de diplomatik amaçlarla
düzenleniyordu. Osmanlı bürokrasisi ve aydın kesim ise balo kültürüne oldukça uzaktı. Bu
durumun farkında olan Osmanlı seçkini ise “balonun adabımuaşereti nedir?” “Nasıl dans edilmeli?”
“Baloda kadınlara nasıl davranılmalı?” gibi temel soruları eserlerine taşıyarak, seçkin kesimi balo konusunda eğitmek istiyordu. Bu sorular ile Osmanlı Devleti’nde ilk balo, balonun adabımuaşereti hakkında yazılanlar ve İstanbul’da yabancı elçiler tarafından düzenlenen baloların amacı bu
araştırmanın temelini oluşturdu. Bu çalışma, 19. yüzyılda neşredilen ve balo adabımuaşereti
hakkında bilgi veren eserler ile Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’ndeki belgelere dayanmaktadır. Osmanlı son döneminde yazılan eserlerden faydalanmak suretiyle, balo adabımuaşeretinin nasıl olması gerektiği aktarılmaya çalışılacaktır. Diğer yandan da Osmanlı Devleti’nde ilk baloyu düzenleyen ve Türk gençlerinin de ilk danslarını elçilik salonlarında
denemelerini sağlayan sefirlerin düzenledikleri baloların mahiyeti, arşiv belgeleri ışığında ortaya konulmaya çalışıldı.
Abstract
Ball Etiquette and Embassy Balls in the Ottoman Empire Westernization policy left its mark on the last period of the Ottoman Empire. After the Sublime Porte turned to the West with the imperial Edict of Gülhane, European-style pleasures and entertainments such as clubs, pubs, theatres, musical ensembles, and balls began to spread.
Foreigners living in Galata, Pera, and Beyoğlu accelerated the adaptation process of Turks to this entertainment culture. To ensure westernization, the Ottoman elite also wrote articles aimed at social change, from etiquette, which is among the Western cultural forms, to indoor arrangements
and even how to dance at the ball. From the eyes of Ottoman intellectuals who wanted to modernize, Europe was seen at the peak of civilization. The ball, which was transferred from the West to our country through embassies, was held for both entertainment and diplomatic purposes. The Ottoman bureaucracy and the nobility were far from the ballroom culture. The Ottoman elite was aware of this situation and wanted to educate the elite about the ball by bringing basic questions such as “What is the etiquette of the ball?” “How to dance?” “How should women be treated at the ball?”,
into their works. With these questions, the first ball in the Ottoman Empire, what was written about the etiquettes of the ball, and the purpose of the balls organized by foreign ambassadors in Istanbul
formed the basis of this research. This study is based on the works published in the 19th century and gives information about ball etiquette and documents in the Ottoman Archives of the Presidency of State Archives. By using the works written in the last period of the Ottoman Empire, it will be tried to convey how the ballroom etiquette should be. On the other hand, the nature of the
balls organized by the ambassadors who organized the first ball in the Ottoman Empire and made the Turkish youth try their first dance in the embassy halls will be tried to revealed in the light of archive documents.
was given rise at the end of the 1877-78 Ottoman Russia War by the
treaties of “Ayastefanos” and “Berlin”; kept not only Ottoman Empire but
also western states which were the real provokers of the problem engaged
for a long time. These countries supported Armenian Committees which
were established against Ottoman Empire. All kinds of disorders
committed by Armenian Commitees were supported by all of the
missionaries and foreign schools in Ottoman Empire. Western press
presented the event which occured in Tokat in 1897 as if Armenians was
targetted by this event and thus they carried out their roles in this great scam successfuly. Ottoman Empire followed external press in the face of
such a propoganda and tried to revise the distorted news.
The bureaucracy of the Ottoman State expanded considerably upon the foundation of new institutions in the 19th century following the Rescript of Gülhane, and the emerging needs for staff were met with staffing efforts both in the center and in the provinces. The civil service life of Ali Saib Bey, one of the last Ottoman bureaucrats, who started his mission as correspondence officer at the age of 15 in Malatya sanjak, will be revealed in this study. And later, his report the “İşkodra Vilâyeti’nde İcrâsı Tasavvur Buyurulan Tedâbir-i Islâhiyeye Dâ’ir Baʻzı Maʻlûmât ve Mütâlaʻât-ı Fâhirâne”, which was written by Ali Saib Bey as a manuscript on October 29, 1911 and obtained from an auction by the researcher, and was unavailable in the Presidential State Archive, will be evaluated. So, both the bureaucratic process of a bureaucrat who served in different services in the Ottoman provinces and the detection and elimination recommendations of the problems related to this province by Ali Saib Bey, who also served as the deputy governor of Shkoder, will be examined. The main source of the study consists of this relevant annex and documents found about Ali Saib Bey in the Presidential State Archive, and the previous research in the literature on this subject will also be utilized.
ÖZ:
Osmanlı Devleti’nin bürokrasi kadrosu, 19. yüzyılda ve özellikle Gülhâne Hatt-ı Hümayunu akabinde oluşturulan yeni kurumlarla oldukça genişlemiş ve ortaya çıkan personel ihtiyacı gerek merkez gerekse taşrada bu ihtiyaca cevap verecek kadrolaşma çalışmalarıyla giderilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada öncelikle son dönem Osmanlı bürokratlarından olan Ali Saib Bey’in 15 yaşında Malatya sancağı tahrirat kaleminde başlayan memuriyet hayatı ortaya konulacaktır. Daha sonra, Ali Saib Bey’in 29 Ekim 1911 tarihinde el yazması olarak kaleme aldığı ve tarafımca bir müzayededen temin edilmiş olup Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi’nde tespit edilemeyen “İşkodra Vilâyeti’nde İcrâsı Tasavvur Buyurulan Tedâbir-i Islâhiyeye Dâ’ir Baʻzı Maʻlûmât ve Mütâlaʻât-ı Fâhirâne” başlıklı raporu değerlendirilecektir. Böylelikle hem Osmanlı taşrasında değişik hizmetlerde bulunan bir bürokratın memuriyet serüveni ortaya çıkartılacak hem de İşkodra vali vekilliği görevinde de bulunan Ali Saib Bey’in bu vilayetle ilgili problemlerin tespit ve giderilmesi hakkındaki önerileri incelenecektir. Çalışmanın ana kaynağını söz konusu layiha ve Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi’nden Ali Saib Bey’le ilgili tespit edilen belgeler oluşturmakla beraber konuyla ilgili literatürde bulunan araştırma eserlerden de faydalanılacaktır.
Türkçeye Fransızca “carte postale”
kelimesinden geçmiş olan kartpostal, ülkelerin
posta tarihini ortaya koymakla kalmayıp içerikleri
itibarıyla da çıkarıldıkları dönem hakkında önemli
veriler sağlamaktadır. Osmanlı Devleti'nde 19.
yüzyılın sonlarında kullanılmaya başlanan ve daha
sonraki yıllarda yaygınlaşan kartpostal basımı ve
kullanımı belirli kurallara bağlanmıştı. II.
Abdülhamid döneminde Devletin kartpostallarla
ilgili birtakım tasarrufları olmuştur. Bu dönemde
kendisini etkin bir şekilde gösteren sansür
mekanizması kartpostallar için de geçerli olmuştur.
Devlet ülkede satılan kartpostalları sıkı bir şekilde
takip etmiş ve gerek siyasi gerekse sosyal bazı
sebeplerden ötürü kartpostalların basımını ve
satışını yasaklama yoluna gitmiştir. Bu çalışmada
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivindeki konuyla
ilgili çeşitli tasniflerden ve araştırma eserlerinden
yararlanarak, Osmanlı Devleti’nde hangi
kartpostalların kullanılabildiği, kartpostalların
ülkeye girişi ve ülkede basım ve dağıtımı yasak
kartpostalların nasıl tespit edildiği incelenecektir.
Ayrıca basımı yasak olan kartpostallarla ilgili
Devletin uyguladığı cezalar da ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Efemera, Kartpostal,
Yasak, Osmanlı, Sansür.
Abstract
The postcard, which has passed through the
French “carte postale” eye into turkish, provides
important data about the period in which the
countries were issued, not only in revealed, but also
in terms of their contents. Postcard printing and its
use, which began to be used in the Ottoman Empire
in the late 19th century and became widespread in
the following years, was spesified with certain rules.
During Abdulhamid II period, there have been some
rules related to the postcards by the state. The
censorship mechanism, which has shown itself
effectively during the period, is also valid for
postcards. The state has strictly followed the
postcards sold in the country and went on to ban the
printing and sale of postcards for political or social
reasons. In this study, it will be examined which
postcards can be used in the Ottoman Empire, how
postcards can be used in the country and the
postcards that are prohibited from being printed and
distributed in the country will be examined by
making use of various classifications and research
work in the Presidental Ottoman Archive.
Key Words: Ephemera, Postcard, Forbidden,
Ottoman, Censorship
autonomous Bulgarian Prince, headquartered in Sofia as a result of the Berlin Treaty in 1878. Although governed by a prince approved by the Ottoman State and acting as an “autonomous” state in its status, the Bulgarsian Principality which acted as an actively independent state, planned its economic relations through the treaties with the Ottoman State. One of these treaties was the contract made in 1907. After giving brief information about the co-operation and development of the Bulgarian Amirate in our study, the economic relationship with the Ottoman State will be tried to be revealed. The content of the impeachment in 1907 will be examined in detail in the form of exemptions and obligations to both sides. The works will benefit from the documents in various categories in the Prime Ministry Ottoman Archives and other research studies.
Keywords: Bulgarian Amirate, Ottoman State, Contract, Trade.
ÖZ
Yüzyıllar boyu Osmanlı Devleti egemenliğinde kalan Bulgaristan, 1878 yılındaki Berlin Antlaşması neticesinde merkezi Sofya olan özerk bir Bulgaristan Prensliği kurmaya muvaffak olmuştur. Her ne kadar Osmanlı Devleti tarafından tasdik edilen bir prens tarafından yönetilip statüsünde “özerk” ifadesi olsa da fiilî olarak bağımsız bir devlet gibi hareket eden
Bulgarsitan Prensliği, Osmanlı Devleti ile ekonomik ilişkilerini yaptığı antlaşmalarla düzenledi. Bu antlaşmalardan birisi de 1907 yılında yapılan itilafnâmedir. Çalışmamızda Bulgaristan Emareti’nin kuruşulu ve gelişimi hakkında kısa bilgiler verdikten sonra Osmanlı Devleti ile olan ekonomik ilişkisi ortaya konulmaya çalışılacaktır. 1907 senesindeki itilafnamenin içeriği, her iki tarafa getirdiği muafiyet ve yükümlülükler ayrıntılı biçimde incelenecektir. Çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki çeşitli tasniflerdeki belgelerden ve diğer araştırma eserlerinden faydalanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Bulgaristan Emareti, Osmanlı Devleti, İtilafnâme, Ticaret.
başlayan gazetecilik faaliyetleri, 1 Kasım 1831 tarihinde yayın hayatına
başlayan Takvim-i Vekayi ile birlikte Türkçeyi de içine almış ve
zaman içerisinde devletin hemen her bölgesinde faaliyet gösteren gerek
resmi gerekse özel gazeteler çıkmaya başlamıştır. Basın yayın işleri
ile ilgili Tanzimat sonrasında çıkan çeşitli nizamnameler ve özel
gazetelerin de yayın hayatına girmesi ile Osmanlı Devleti’ndeki basın
faaliyetleri kurumsallaşma yolunda önemli adımlar atmıştır. Osmanlı
Devleti’nin Rumeli bölgesindeki yerleşim yerlerinde de çok önemli
gazeteler yayın hayatına başlamıştır. Bu gazetelerden biri; Selânik’te,
31 Ağustos 1895 Cumartesi günü ilk sayısı çıkan Asır gazetesidir. Sahibi
Abdurrahman Nâfiz olan gazete II. Meşrutiyet’le birlikte 22
Temmuz 1908 tarihinden itibaren yayın hayatına Yeni Asır adıyla
devam etmiştir. Gazetede Selanik şehri başta olmak üzere Rumeli
coğrafyasındaki pek çok yerleşim yerinden haberlere yer verilmektedir.
Gazetenin Rumeli coğrafyasından verdiği haberlerde o şehirde
bulunan daimi muhabirlerden yararlandığı gibi seyyar muhabirlere
de başvurmuştur. Çalışmamızda gazetenin seyyar muhabirinin Rumeli’den yaptığı haberler konu edinilecektir. Seyyar muhabir gittiği
bölgede hangi olaylara öncelik ve ağırlık veriyor? Gittikleri yerde haber
yaptıkları ortak noktalar var mı? Gittikleri yerlerle ilgili gerek
yerel gerekse merkezi yönetime eleştiri getiriyorlar mı? Gittikleri
yerlerle ilgili nasıl bir panorama çiziyorlar? Gibi sorulara cevap aramaya
çalışacağız. Çalışmamızın ana kaynağını Hakkı Tarık Us süreli
yayınlar kataloğunda tespit ve temin ettiğimiz Asır gazetesinin ilgili
bin iki yüz on bir nüshasından oluşmaktadır. İlgili sayılardan kaç tanesinde seyyar muhabirden yararlanıldığı ortaya konulacak, bu muhabirin gittiği yerler ile ilgili bir harita oluşturulacaktır. Bununla birlikte
basın tarihi ve dönemle ilgili gerekli yerlerde inceleme-araştırma
eserlere de başvuracak ve bir seyyar muhabirin gözünden Rumeli
hakkında bilgiler vermeye çalışacağız.
incelenmesi ile oluşturulmuştur. Çalışmada öncelikle Muhallefat Defterleri ve Mahmud Hamdi Paşa hakkında genel bilgiler verilecek daha sonra gerek Manastır‟da tutulan muhallefat defteri ve gerekse İstanbul'a götürülerek kaydedilen varlıkları bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Paşa‟nın terekesi incelenirken kâtibin otuz ara toplam yaparak düzenlediği bölümlendirme esas alınacak olup bu bölümlerdeki eşyalar ve kullanım yoğunlukları değerlendirilmeye çalışılacaktır. Çalışmada ayrıca Başbakanlık Osmanlı Arşivi‟nde Mahmud Hamdi Paşa‟nın özellikle ölümü ve terekesi ile ilgili kayıtlar da incelenecektir.
The study was done with the analysis of seven folio records of Mahmud Hamdi Paşawho died during his service at Rumelia Governorship in Ottoman Empire. The foliowas recorded with the title of “Legacy Book of the Deceased Mahmud Hamdi Paşa”in Monastery Şer‟iyye Court Register of 103 and three folio records with the title of“Legacy Records of the Deceased Mahmud Hamdi Paşa Former Governor of Rumelia” in Continuing Book of Treasury numbered 9734. In the study first of all general information will be given about Legacy Books and Mahmud Hamdi Paşa and then legacy books will be examined. The analysis of the legacy of Paşa will be based on segment arranged by the clerk in thirty sections and his belongings and the density of usage of them will be evaluated. In the study documents especially about the death of and legacy of Mahmud Hamdi Paşa in Ottoman Prime Ministry Records will be analyzed as well.
Conference Presentations by OZTUNC Baha
Macedonia region drawn attention with continous riots and rebellions in the beginning of twentieth century. For put an end to those terror and riot movements, Ottoman State had tried diffrent solutions. One of the solution was to sending a mission council (Nasihat Heyetleri) to the region that affected by banditry. İn this study, activities and structure of the mission council, wich charged with the mission to soothe the events around Menlik, Petriç, Cuma-i Bâlâ in 1902 and augmenting the local peoples loyalty to the state, has been examined. Wich officials took part in this council and what was their activities in the region and wich results had been took in the end of the efforts, tried to be clarified in this study. Documents extracted from the “Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi” is the main source of this work and the newspapers and boks published at that time also utilized.
Key words: Ottoman State, Macedonia, Rebellion, Mission Council.
Özet
Makedonya bölgesi yirminci yüzyılın başında sürekli ayaklanma ve isyanların meydana geldiği bir bölge olarak dikkati çekmekteydi. Osmanlı Devleti bu isyan ve terör faaliyetlerini ortadan kaldırmak için çeşitli yollara başvurmaktaydı. Eşkıyalık faaliyetlerinin görüldüğü bölgelere nasihat heyetleri göndermek de bunlardan bir tanesiydi. Bu çalışmada 1902 yılında Menlik, Petriç, Cuma-i Bâlâ ve çevresinde meydana gelen olayların yatıştırılması ve halkın devlete olan bağlılığının artırılması için bölgeye gönderilen nasihat heyeti ve bu heyetin faaliyetlerinden bahsedilecektir. Çalışma; bu heyetlerin kimlerden oluştuğu, bölgede ne gibi faaliyetlerde bulundukları ve bunun neticesinde ne gibi sonuçlar aldıklarının ortaya konmasını amaçlamaktadır. Çalışmada ağırlıklı olarak Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi’nden elde edilen belgeler kullanılacak olup, dönemde çıkan gazeteler ve araştırma eserler de faydalanılacak kaynaklar arasındadır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Makedonya, Ayaklanma, Nasihat Heyeti.
Key Words: Ottoman, Danube Vilayet, Migration, Settlement, 19th century
Books by OZTUNC Baha
Osmanlı Devleti’nin son dönemine Batılılaşma politikası damgasını vurdu. Bâbıâli, Tanzimat Fermanı ile Batı’ya yöneldikten sonra kulüp, birahane, tiyatro, müzik toplulukları ve balo gibi Avrupa örneği zevk ve eğlenceler yaygınlaşmaya başladı. Galata, Pera ve Beyoğlu’nda yaşayan
yabancılar, Türklerin bu eğlence kültürüne adapte sürecini hızlandırdı. Batılılaşmayı sağlama adına Osmanlı seçkini de Batı kültür formları arasında yer alan görgü kurallarından ev içi düzenlemelere ve hatta baloda nasıl dans edileceğine kadar toplumsal değişimi amaçlayan yazılar kaleme aldı.
Modernleşmek isteyen Osmanlı aydını gözünden Avrupa, uygarlığın zirvesinde görülüyordu. Batı’dan ülkemize elçilikler vasıtasıyla aktarılan balo ise hem eğlence hem de diplomatik amaçlarla
düzenleniyordu. Osmanlı bürokrasisi ve aydın kesim ise balo kültürüne oldukça uzaktı. Bu
durumun farkında olan Osmanlı seçkini ise “balonun adabımuaşereti nedir?” “Nasıl dans edilmeli?”
“Baloda kadınlara nasıl davranılmalı?” gibi temel soruları eserlerine taşıyarak, seçkin kesimi balo konusunda eğitmek istiyordu. Bu sorular ile Osmanlı Devleti’nde ilk balo, balonun adabımuaşereti hakkında yazılanlar ve İstanbul’da yabancı elçiler tarafından düzenlenen baloların amacı bu
araştırmanın temelini oluşturdu. Bu çalışma, 19. yüzyılda neşredilen ve balo adabımuaşereti
hakkında bilgi veren eserler ile Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’ndeki belgelere dayanmaktadır. Osmanlı son döneminde yazılan eserlerden faydalanmak suretiyle, balo adabımuaşeretinin nasıl olması gerektiği aktarılmaya çalışılacaktır. Diğer yandan da Osmanlı Devleti’nde ilk baloyu düzenleyen ve Türk gençlerinin de ilk danslarını elçilik salonlarında
denemelerini sağlayan sefirlerin düzenledikleri baloların mahiyeti, arşiv belgeleri ışığında ortaya konulmaya çalışıldı.
Abstract
Ball Etiquette and Embassy Balls in the Ottoman Empire Westernization policy left its mark on the last period of the Ottoman Empire. After the Sublime Porte turned to the West with the imperial Edict of Gülhane, European-style pleasures and entertainments such as clubs, pubs, theatres, musical ensembles, and balls began to spread.
Foreigners living in Galata, Pera, and Beyoğlu accelerated the adaptation process of Turks to this entertainment culture. To ensure westernization, the Ottoman elite also wrote articles aimed at social change, from etiquette, which is among the Western cultural forms, to indoor arrangements
and even how to dance at the ball. From the eyes of Ottoman intellectuals who wanted to modernize, Europe was seen at the peak of civilization. The ball, which was transferred from the West to our country through embassies, was held for both entertainment and diplomatic purposes. The Ottoman bureaucracy and the nobility were far from the ballroom culture. The Ottoman elite was aware of this situation and wanted to educate the elite about the ball by bringing basic questions such as “What is the etiquette of the ball?” “How to dance?” “How should women be treated at the ball?”,
into their works. With these questions, the first ball in the Ottoman Empire, what was written about the etiquettes of the ball, and the purpose of the balls organized by foreign ambassadors in Istanbul
formed the basis of this research. This study is based on the works published in the 19th century and gives information about ball etiquette and documents in the Ottoman Archives of the Presidency of State Archives. By using the works written in the last period of the Ottoman Empire, it will be tried to convey how the ballroom etiquette should be. On the other hand, the nature of the
balls organized by the ambassadors who organized the first ball in the Ottoman Empire and made the Turkish youth try their first dance in the embassy halls will be tried to revealed in the light of archive documents.
was given rise at the end of the 1877-78 Ottoman Russia War by the
treaties of “Ayastefanos” and “Berlin”; kept not only Ottoman Empire but
also western states which were the real provokers of the problem engaged
for a long time. These countries supported Armenian Committees which
were established against Ottoman Empire. All kinds of disorders
committed by Armenian Commitees were supported by all of the
missionaries and foreign schools in Ottoman Empire. Western press
presented the event which occured in Tokat in 1897 as if Armenians was
targetted by this event and thus they carried out their roles in this great scam successfuly. Ottoman Empire followed external press in the face of
such a propoganda and tried to revise the distorted news.
The bureaucracy of the Ottoman State expanded considerably upon the foundation of new institutions in the 19th century following the Rescript of Gülhane, and the emerging needs for staff were met with staffing efforts both in the center and in the provinces. The civil service life of Ali Saib Bey, one of the last Ottoman bureaucrats, who started his mission as correspondence officer at the age of 15 in Malatya sanjak, will be revealed in this study. And later, his report the “İşkodra Vilâyeti’nde İcrâsı Tasavvur Buyurulan Tedâbir-i Islâhiyeye Dâ’ir Baʻzı Maʻlûmât ve Mütâlaʻât-ı Fâhirâne”, which was written by Ali Saib Bey as a manuscript on October 29, 1911 and obtained from an auction by the researcher, and was unavailable in the Presidential State Archive, will be evaluated. So, both the bureaucratic process of a bureaucrat who served in different services in the Ottoman provinces and the detection and elimination recommendations of the problems related to this province by Ali Saib Bey, who also served as the deputy governor of Shkoder, will be examined. The main source of the study consists of this relevant annex and documents found about Ali Saib Bey in the Presidential State Archive, and the previous research in the literature on this subject will also be utilized.
ÖZ:
Osmanlı Devleti’nin bürokrasi kadrosu, 19. yüzyılda ve özellikle Gülhâne Hatt-ı Hümayunu akabinde oluşturulan yeni kurumlarla oldukça genişlemiş ve ortaya çıkan personel ihtiyacı gerek merkez gerekse taşrada bu ihtiyaca cevap verecek kadrolaşma çalışmalarıyla giderilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada öncelikle son dönem Osmanlı bürokratlarından olan Ali Saib Bey’in 15 yaşında Malatya sancağı tahrirat kaleminde başlayan memuriyet hayatı ortaya konulacaktır. Daha sonra, Ali Saib Bey’in 29 Ekim 1911 tarihinde el yazması olarak kaleme aldığı ve tarafımca bir müzayededen temin edilmiş olup Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi’nde tespit edilemeyen “İşkodra Vilâyeti’nde İcrâsı Tasavvur Buyurulan Tedâbir-i Islâhiyeye Dâ’ir Baʻzı Maʻlûmât ve Mütâlaʻât-ı Fâhirâne” başlıklı raporu değerlendirilecektir. Böylelikle hem Osmanlı taşrasında değişik hizmetlerde bulunan bir bürokratın memuriyet serüveni ortaya çıkartılacak hem de İşkodra vali vekilliği görevinde de bulunan Ali Saib Bey’in bu vilayetle ilgili problemlerin tespit ve giderilmesi hakkındaki önerileri incelenecektir. Çalışmanın ana kaynağını söz konusu layiha ve Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi’nden Ali Saib Bey’le ilgili tespit edilen belgeler oluşturmakla beraber konuyla ilgili literatürde bulunan araştırma eserlerden de faydalanılacaktır.
Türkçeye Fransızca “carte postale”
kelimesinden geçmiş olan kartpostal, ülkelerin
posta tarihini ortaya koymakla kalmayıp içerikleri
itibarıyla da çıkarıldıkları dönem hakkında önemli
veriler sağlamaktadır. Osmanlı Devleti'nde 19.
yüzyılın sonlarında kullanılmaya başlanan ve daha
sonraki yıllarda yaygınlaşan kartpostal basımı ve
kullanımı belirli kurallara bağlanmıştı. II.
Abdülhamid döneminde Devletin kartpostallarla
ilgili birtakım tasarrufları olmuştur. Bu dönemde
kendisini etkin bir şekilde gösteren sansür
mekanizması kartpostallar için de geçerli olmuştur.
Devlet ülkede satılan kartpostalları sıkı bir şekilde
takip etmiş ve gerek siyasi gerekse sosyal bazı
sebeplerden ötürü kartpostalların basımını ve
satışını yasaklama yoluna gitmiştir. Bu çalışmada
Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivindeki konuyla
ilgili çeşitli tasniflerden ve araştırma eserlerinden
yararlanarak, Osmanlı Devleti’nde hangi
kartpostalların kullanılabildiği, kartpostalların
ülkeye girişi ve ülkede basım ve dağıtımı yasak
kartpostalların nasıl tespit edildiği incelenecektir.
Ayrıca basımı yasak olan kartpostallarla ilgili
Devletin uyguladığı cezalar da ortaya konulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Efemera, Kartpostal,
Yasak, Osmanlı, Sansür.
Abstract
The postcard, which has passed through the
French “carte postale” eye into turkish, provides
important data about the period in which the
countries were issued, not only in revealed, but also
in terms of their contents. Postcard printing and its
use, which began to be used in the Ottoman Empire
in the late 19th century and became widespread in
the following years, was spesified with certain rules.
During Abdulhamid II period, there have been some
rules related to the postcards by the state. The
censorship mechanism, which has shown itself
effectively during the period, is also valid for
postcards. The state has strictly followed the
postcards sold in the country and went on to ban the
printing and sale of postcards for political or social
reasons. In this study, it will be examined which
postcards can be used in the Ottoman Empire, how
postcards can be used in the country and the
postcards that are prohibited from being printed and
distributed in the country will be examined by
making use of various classifications and research
work in the Presidental Ottoman Archive.
Key Words: Ephemera, Postcard, Forbidden,
Ottoman, Censorship
autonomous Bulgarian Prince, headquartered in Sofia as a result of the Berlin Treaty in 1878. Although governed by a prince approved by the Ottoman State and acting as an “autonomous” state in its status, the Bulgarsian Principality which acted as an actively independent state, planned its economic relations through the treaties with the Ottoman State. One of these treaties was the contract made in 1907. After giving brief information about the co-operation and development of the Bulgarian Amirate in our study, the economic relationship with the Ottoman State will be tried to be revealed. The content of the impeachment in 1907 will be examined in detail in the form of exemptions and obligations to both sides. The works will benefit from the documents in various categories in the Prime Ministry Ottoman Archives and other research studies.
Keywords: Bulgarian Amirate, Ottoman State, Contract, Trade.
ÖZ
Yüzyıllar boyu Osmanlı Devleti egemenliğinde kalan Bulgaristan, 1878 yılındaki Berlin Antlaşması neticesinde merkezi Sofya olan özerk bir Bulgaristan Prensliği kurmaya muvaffak olmuştur. Her ne kadar Osmanlı Devleti tarafından tasdik edilen bir prens tarafından yönetilip statüsünde “özerk” ifadesi olsa da fiilî olarak bağımsız bir devlet gibi hareket eden
Bulgarsitan Prensliği, Osmanlı Devleti ile ekonomik ilişkilerini yaptığı antlaşmalarla düzenledi. Bu antlaşmalardan birisi de 1907 yılında yapılan itilafnâmedir. Çalışmamızda Bulgaristan Emareti’nin kuruşulu ve gelişimi hakkında kısa bilgiler verdikten sonra Osmanlı Devleti ile olan ekonomik ilişkisi ortaya konulmaya çalışılacaktır. 1907 senesindeki itilafnamenin içeriği, her iki tarafa getirdiği muafiyet ve yükümlülükler ayrıntılı biçimde incelenecektir. Çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki çeşitli tasniflerdeki belgelerden ve diğer araştırma eserlerinden faydalanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Bulgaristan Emareti, Osmanlı Devleti, İtilafnâme, Ticaret.
başlayan gazetecilik faaliyetleri, 1 Kasım 1831 tarihinde yayın hayatına
başlayan Takvim-i Vekayi ile birlikte Türkçeyi de içine almış ve
zaman içerisinde devletin hemen her bölgesinde faaliyet gösteren gerek
resmi gerekse özel gazeteler çıkmaya başlamıştır. Basın yayın işleri
ile ilgili Tanzimat sonrasında çıkan çeşitli nizamnameler ve özel
gazetelerin de yayın hayatına girmesi ile Osmanlı Devleti’ndeki basın
faaliyetleri kurumsallaşma yolunda önemli adımlar atmıştır. Osmanlı
Devleti’nin Rumeli bölgesindeki yerleşim yerlerinde de çok önemli
gazeteler yayın hayatına başlamıştır. Bu gazetelerden biri; Selânik’te,
31 Ağustos 1895 Cumartesi günü ilk sayısı çıkan Asır gazetesidir. Sahibi
Abdurrahman Nâfiz olan gazete II. Meşrutiyet’le birlikte 22
Temmuz 1908 tarihinden itibaren yayın hayatına Yeni Asır adıyla
devam etmiştir. Gazetede Selanik şehri başta olmak üzere Rumeli
coğrafyasındaki pek çok yerleşim yerinden haberlere yer verilmektedir.
Gazetenin Rumeli coğrafyasından verdiği haberlerde o şehirde
bulunan daimi muhabirlerden yararlandığı gibi seyyar muhabirlere
de başvurmuştur. Çalışmamızda gazetenin seyyar muhabirinin Rumeli’den yaptığı haberler konu edinilecektir. Seyyar muhabir gittiği
bölgede hangi olaylara öncelik ve ağırlık veriyor? Gittikleri yerde haber
yaptıkları ortak noktalar var mı? Gittikleri yerlerle ilgili gerek
yerel gerekse merkezi yönetime eleştiri getiriyorlar mı? Gittikleri
yerlerle ilgili nasıl bir panorama çiziyorlar? Gibi sorulara cevap aramaya
çalışacağız. Çalışmamızın ana kaynağını Hakkı Tarık Us süreli
yayınlar kataloğunda tespit ve temin ettiğimiz Asır gazetesinin ilgili
bin iki yüz on bir nüshasından oluşmaktadır. İlgili sayılardan kaç tanesinde seyyar muhabirden yararlanıldığı ortaya konulacak, bu muhabirin gittiği yerler ile ilgili bir harita oluşturulacaktır. Bununla birlikte
basın tarihi ve dönemle ilgili gerekli yerlerde inceleme-araştırma
eserlere de başvuracak ve bir seyyar muhabirin gözünden Rumeli
hakkında bilgiler vermeye çalışacağız.
incelenmesi ile oluşturulmuştur. Çalışmada öncelikle Muhallefat Defterleri ve Mahmud Hamdi Paşa hakkında genel bilgiler verilecek daha sonra gerek Manastır‟da tutulan muhallefat defteri ve gerekse İstanbul'a götürülerek kaydedilen varlıkları bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Paşa‟nın terekesi incelenirken kâtibin otuz ara toplam yaparak düzenlediği bölümlendirme esas alınacak olup bu bölümlerdeki eşyalar ve kullanım yoğunlukları değerlendirilmeye çalışılacaktır. Çalışmada ayrıca Başbakanlık Osmanlı Arşivi‟nde Mahmud Hamdi Paşa‟nın özellikle ölümü ve terekesi ile ilgili kayıtlar da incelenecektir.
The study was done with the analysis of seven folio records of Mahmud Hamdi Paşawho died during his service at Rumelia Governorship in Ottoman Empire. The foliowas recorded with the title of “Legacy Book of the Deceased Mahmud Hamdi Paşa”in Monastery Şer‟iyye Court Register of 103 and three folio records with the title of“Legacy Records of the Deceased Mahmud Hamdi Paşa Former Governor of Rumelia” in Continuing Book of Treasury numbered 9734. In the study first of all general information will be given about Legacy Books and Mahmud Hamdi Paşa and then legacy books will be examined. The analysis of the legacy of Paşa will be based on segment arranged by the clerk in thirty sections and his belongings and the density of usage of them will be evaluated. In the study documents especially about the death of and legacy of Mahmud Hamdi Paşa in Ottoman Prime Ministry Records will be analyzed as well.
Macedonia region drawn attention with continous riots and rebellions in the beginning of twentieth century. For put an end to those terror and riot movements, Ottoman State had tried diffrent solutions. One of the solution was to sending a mission council (Nasihat Heyetleri) to the region that affected by banditry. İn this study, activities and structure of the mission council, wich charged with the mission to soothe the events around Menlik, Petriç, Cuma-i Bâlâ in 1902 and augmenting the local peoples loyalty to the state, has been examined. Wich officials took part in this council and what was their activities in the region and wich results had been took in the end of the efforts, tried to be clarified in this study. Documents extracted from the “Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi” is the main source of this work and the newspapers and boks published at that time also utilized.
Key words: Ottoman State, Macedonia, Rebellion, Mission Council.
Özet
Makedonya bölgesi yirminci yüzyılın başında sürekli ayaklanma ve isyanların meydana geldiği bir bölge olarak dikkati çekmekteydi. Osmanlı Devleti bu isyan ve terör faaliyetlerini ortadan kaldırmak için çeşitli yollara başvurmaktaydı. Eşkıyalık faaliyetlerinin görüldüğü bölgelere nasihat heyetleri göndermek de bunlardan bir tanesiydi. Bu çalışmada 1902 yılında Menlik, Petriç, Cuma-i Bâlâ ve çevresinde meydana gelen olayların yatıştırılması ve halkın devlete olan bağlılığının artırılması için bölgeye gönderilen nasihat heyeti ve bu heyetin faaliyetlerinden bahsedilecektir. Çalışma; bu heyetlerin kimlerden oluştuğu, bölgede ne gibi faaliyetlerde bulundukları ve bunun neticesinde ne gibi sonuçlar aldıklarının ortaya konmasını amaçlamaktadır. Çalışmada ağırlıklı olarak Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi’nden elde edilen belgeler kullanılacak olup, dönemde çıkan gazeteler ve araştırma eserler de faydalanılacak kaynaklar arasındadır.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Makedonya, Ayaklanma, Nasihat Heyeti.
Key Words: Ottoman, Danube Vilayet, Migration, Settlement, 19th century