Ամբաստանյալ
Դատական վարույթներում «ամբաստանյալ» կոչվել է այն անձը կամ օբյեկտը, որը մեղադրվել է հանցագործություն կատարելու մեջ քրեական գործով կամ ում դեմ քաղաքացիական հայց է ներկայացվել քաղաքացիական գործով։
Տերմինաբանությունը տարբերվել է ըստ իրավազորության։ Շոտլանդական իրավունքում քրեական գործերում օգտագործվել է «մեղադրյալ» տերմինը, իսկ քաղաքացիական գործերում՝ «պաշտպանող»[1]։ Օգտագործվել է նաև «պատասխանող» տերմինը։
Քրեական ամբաստանյալներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քրեական դատավարությունում ամբաստանյալը անձ է եղել, որին մեղադրել են հանցագործություն կատարելու մեջ։ Քրեական դատավարության մյուս կողմը սովորաբար հանրային դատախազն է եղել, սակայն որոշ իրավազորություններում թույլատրվել են նաև մասնավոր մեղադրանքներ։
Քրեական ամբաստանյալներին հաճախ ոստիկանությունը ձերբակալում և դատարան է բերում ձերբակալման որոշման հիման վրա։ Քրեական ամբաստանյալները սովորաբար պարտավոր են եղել գրավ վճարել նախքան կալանքից ազատ արձակվելը։ Լուրջ գործերի դեպքում, օրինակ՝ սպանության, գրավը կարող է մերժվել։ ամբաստանյալները պետք է ներկա լինեն իրենց դեմ ուղղված դատավարության բոլոր փուլերին (բացառություն են կազմում շատ աննշան գործերը, օրինակ՝ երթևեկության կանոնների խախտումները այն իրավազորություններում, որտեղ դրանք համարվել են հանցագործություններ)։
Եթե մեղադրվել է մեկից ավելի անձ, նրանք կարող են կոչվել «համաամբաստանյալ» կամ «համախոհ» բրիտանական և ընդհանուր իրավունքի դատարաններում։
Որոշ իրավազորություններում խոցելի ամբաստանյալները կարող են օգտվել չգրանցված միջնորդի ծառայություններից՝ դատարանում հաղորդակցությանն աջակցելու համար[2]։
Քաղաքացիական ամբաստանյալներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքացիական հայցում ամբաստանյալը նույնպես մեղադրվող կողմն է, սակայն ոչ թե հանցագործության, այլ քաղաքացիական իրավախախտման համար։ Անձը, ով սկսել է քաղաքացիական գործը հայց ներկայացնելով, կոչվել է հայցվոր (նաև հայտնի է որպես բողոքարկող)։
Քաղաքացիական գործերով ամբաստանյալները սովորաբար իրենց առաջին դատական ներկայացումը կատարել են կամավոր՝ ի պատասխան ծանուցագրի։ Պատմականորեն քաղաքացիական ամբաստանյալները կարող էին կալանավորվել capias ad respondendum հրամանագրով։ Ժամանակակից քաղաքացիական ամբաստանյալները սովորաբար կարողացել են խուսափել դատական նիստերի մեծ մասից, եթե ներկայացված են եղել փաստաբանի կողմից։
Առավել հաճախ և ծանոթ կերպով ամբաստանյալները անձինք են, կամ իրավաբանական անձինք (persona fiction)՝ կազմակերպությունները որպես անձինք դիտարկելու իրավական ֆիկցիայի ներքո։ Սակայն ամբաստանյալը կարող է լինել նաև օբյեկտ, որի դեպքում հենց օբյեկտն է հայցի անմիջական առարկան։ Երբ դատարանն ունի իրավասություն օբյեկտի նկատմամբ, ասվել է, որ այն ունի in rem իրավասություն։ In rem գործի օրինակ է «Միացյալ Նահանգներն ընդդեմ Կոկա–կոլայի քառասուն տակառների և քսան տակառիկների» (1916 թվական), որտեղ ամբաստանյալը ոչ թե Կոկա–կոլայի ընկերությունն էր, այլ «Կոկա–կոլայի քառասուն տակառները և քսան տակառիկները»։ Ներկայիս ԱՄՆ-ի իրավական պրակտիկայում in rem հայցերը հիմնականում ակտիվների բռնագրավման գործեր են՝ հիմնված թմրանյութերի մասին օրենքների վրա, ինչպես օրինակ՝ «ԱՄՆ-ն ընդդեմ 124,700 դոլարի» (2006 թվական)։
Ամբաստանյալները կարող են հաշիվ բացել դատական ծախսերը և իրավական ծախսերը վճարելու համար։ Այս իրավական պաշտպանության հիմնադրամները կարող են ունենալ անդամների մեծ թիվ, որտեղ անդամները ներդրում են կատարում հիմնադրամում։ Հիմնադրամը կարող է լինել հանրային կամ մասնավոր և ստեղծվել է անհատների, կազմակերպությունների կամ որոշակի նպատակի համար։ Այս հիմնադրամները հաճախ օգտագործվել են պետական պաշտոնյաների, քաղաքացիական իրավունքների կազմակերպությունների և հանրային շահերի կազմակերպությունների կողմից։
Անգլիա և Ուելս
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]«Ամբաստանյալը» իրավական տերմինը կիրառվում էր զանցանքի համար դատապարտվող անձի նկատմամբ։ Այն չէր կիրառվել ծանր հանցագործության համար դատապարտվող անձի նկատմամբ[3]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Glossary - Help - Judiciary of Scotland». Scotland-judiciary.org.uk. 1976-05-03. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-12-07-ին. Վերցված է 2013-08-05-ին.
- ↑ O'Mahony, B.M., Smith, K., & Milne, R. (2011). "The early identification of vulnerable witnesses prior to an investigative interview" British Journal of Forensic Practice, 13 (2), 114-123
- ↑ O. Hood Phillips. A First Book of English Law. Sweet and Maxwell. Fourth Edition. 1960. Page 151.
| ||||||
