ԲԿԳ Մատրիցա
ԲԿԳ մատրիցա (անգլ.՝ BCG Matrix) — ռազմավարական վերլուծության և պլանավորման գործիք մարքեթինգում։ Ստեղծվել է Boston Consulting Group ընկերության հիմնադրի՝ Բրյուս Դ. Հենդերսոնի կողմից, ընկերության ապրանքների արդիականության վերլուծության համար՝ ելնելով նրանց դիրքից՝ շուկայում տվյալ ապրանքի պահանջարկի աճի և վերլուծության համար ընտրված ընկերության կողմից զբաղեցրած շուկայի մասնաբաժնի համեմատ[1]։ Տվյալ գործիքը տեսականորեն հիմնավորված է։ Նրա հիմքում դրված են երկու մոտեցումներ. ապրանքի կենսացիկլը և արտադրության մասշտաբի էֆեկտը կամ ուսուցման կորը։ Մատրիցայի վրա առանցքներով արտացոլվում են պահանջարկի աճը (ուղղահայաց առանցք) և շուկայի մասնաբաժինը (հորիզոնական առանցք)։ Այս երկու ցուցանիշերի համադրումը հնարավորություն է տալիս դասակարգել ապրանքները՝ առանձնացնելով ապրանքի չորս հնարավոր դեր այն արտադրող կամ վաճառող ընկերության համար։
Ապրանքների դասակարգումը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Աստղեր»
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վաճառքների ծավալի բարձր աճի տեմպ և շուկայի մեծ մասնաբաժին։ Շուկայի մասնաբաժինը անհրաժեշտ է պահպանել և մեծացնել։ «Աստղերը» շատ մեծ եկամուտ են բերում։ Բայց, չնայած տվյալ ապրանքի գրավչությանը, նրա մաքուր դրամական հոսքերի մակարդակը բավական ցածր է, քանի որ այն պահանջում է զգալի ներդրումներ աճի բարձր տեմպի ապահովման համար։
«Կթու կովեր» («Փողի պարկեր»)
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շուկայի մեծ մասնաբաժին, բայց վաճառքների ծավալի աճի ցածր տեմպ։ «Կթու կովերին» պետք է պահպանել և առավելագույն վերահսկել։ Դրանց գրավչությունը բացատրվում է նրանով, որ նրանք չեն պահանջում լրացուցիչ ներդրումներ և միևնույն ժամանակ իրենք իրենցով ապահովում են լավ դրամական եկամուտ։ Վաճառքներից եկած միջոցները կարելի է ուղղել «Բարդ երեխաների» զարգացմանը և «Աստղերի» աջակցմանը։
«Անհաջողակներ» («Կաղ բադիկներ», «Մեռած բեռ»)
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վաճառքների աճի տեմպը ցածր է, շուկայի մասնաբաժինը փոքր է, ապրանքը, որպես կանոն, ունի շահութաբերության ցածր մակարդակ և պահանջում է կառավարչի կողմից մեծ ուշադրություն։ «Շներից» պետք է ազատվել։
«Բարդ երեխաներ» («Վայրի կատուներ», «Չբացահայտված ձիեր», «Հարցական նշաններ», «Խնդրահարույց»)
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շուկայի փոքր մասնաբաժին, բայց վաճառքի աճի մեծ տեմպեր։ «Բարդ երեխաներին» անհրաժեշտ է հետազոտել։ Հեռանկարում նրանք կարող են դառնալ ինչպես աստղեր, այնպես էլ շներ։ Եթե հնարավորություն կա տեղափոխել այն աստղերի շարքը, ապա պետք է ներդրումներ կատարել, հակառակ դեպքում՝ նրանցից պետք է ազատվել։
Թերությունները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Իրավիճակի շատ մեծ պարզեցում. մոդելում հաշվի են առնվում միայն երկու գործոն, սակայն շուկայի հարաբերական մեծ մասնաբաժինը հաջողության միակ գործոնը չէ, իսկ հավելաճի բարձր տեմպերը շուկայի գրավչության միակ ցուցանիշը չեն։
- Ֆինանսական ասպեկտի հաշվի առնելու բացակայություն. շներից ազատվելը կարող է բերել կովերի և աստղերի ինքնարժեքի աճի, ինչպես նաև բացասաբար ազդել այդ ապրանքը օգտագործող հաճախորդների լոյալության վրա։
- Ենթադրությունը, որ շուկայի մասնաբաժինը համապատասխանում է շահույթին. այս կանոնը կարող է խախտվել շուկա մեծ ներդրումային ծախսերով նոր ապրանք մտցնելու դեպքում։
- Ենթադրությունը, որ շուկայի մասնաբաժնի նվազումը կապված է ապրանքի կենսացիկլի ավարտի հետ. շուկայում լինում են նաև այլ իրավիճակներ, օրինակ, իրարանցումային պահանջարկի ավարտ կամ տնտեսական ճգնաժամ։
Առավելությունները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- վերլուծվող պարամետրերի և ֆինանսական մուտքերի միջև փոխկապվածության տեսական մշակում։
- վերլուծվող պարամետրերի օբյեկտիվություն (շուկայի հարաբերական մասնաբաժինը և շուկայի աճի տեմպերը)։
- ստացվող արդյունքների պարզություն և կառուցման հեշտություն։
- այն թույլ է տալիս համատեղել պորտֆելի վերլուծությունը ապրանքի կենսացիկլի մոդելի հետ։
- հասկանալու համար պարզությունը և հասանելիությունը։
- բիզնես-միավորների համար հեշտ է մշակել ռազմավարություն և ներդրումային քաղաքականություն։
Կառուցման կանոնները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հորիզոնական առանցքը համապատասխանում է շուկայի հարաբերական մասնաբաժնին, կոորդինատային տարածքը ներառում է 0-ից 1 միջակայքը՝ 0,1 քայլով, իսկ հաջորդիվ՝ 1-ից մինչև 10 միջակայքը՝ 1 քայլով։ Շուկայի մասնաբաժնի գնահատումն իրենից ներկայացնում է տնտեսության ճյուղի բոլոր մասնակիցների վաճառքների վերլուծության արդյունք։ Շուկայի հարաբերական մասնաբաժինը հաշվարկվում է որպես սեփական վաճառքների և ուժեղագույն մրցակցի կամ երեք ուժեղագույն մրցակիցների վաճառքների հարաբերակցություն, կախված կոնկրետ շուկայում կենտրոնացման աստիճանից. 1 նշանակում է, որ սեփական վաճառքները հավասար են ուժեղագույն մրցակցի վաճառքներին։
Ուղղահայաց առանցքը համապատասխանում է շուկայի աճի տեմպերին։ Կոորդինատային տարածքը որոշվում է ընկերության բոլոր ապրանքների աճի տեմպերով՝ առավելագույնից մինչև նվազագույն՝ նվազագույնը կարող է բացասական լինել, եթե աճի տեմպերը բացասական են։
Յուրաքանչյուր ապրանքի համար սահմանվում են ուղղահայաց և հորիզոնական առանցքների հատումներ և նկարվում է շրջան, որի մակերեսը համապատասխանում է ընկերության վաճառքների ծավալում նրա մասնաբաժնին։
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Практические методы разработки и анализа товарной стратегии предприятия на основе внутренней вторичной информации
- Более подробный разбор матрицы БКГ: Матрица Бостонской Консалтинговой Группы
- Примеры построения и анализа на основе матрицы БКГ
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Брюс Д. Хендерсен Продуктовый портфель // Бостонская консалтинговая группа BCG Review : Дайджест. — М: Бостонская консалтинговая группа, 2008. — В. 02. — С. 7-8.