Տիտոիզմ

Իոսիպ Բրոզ Տիտո

Տիտոիզմ, կոմունիստական գաղափարախոսություն, որը կրում է Հարավսլավիայի առաջնորդ Իոսիպ Բրոզ Տիտոյի անունը։ Այս տերմինը նշանակում է հատուկ գաղափարախոսություն, որը ծագել է Տիտոյի և Ստալինի միջև տարաձայնությունների արդյունքում։ Պառակտումն արտահայտվել է 1948 թվականին Հարավսլավիայի Կոմունիստական կուսակցության կողմից տեղեկատվական բյուրոյի բանաձևի մերժմամբ։ Ի սկզբանե տերմինը օգտագործվում էր Տիտոյի քաղաքական հակառակորդների, առաջին հերթին, պրոստալինի կոմունիստների կողմից՝ բացասական ձևով։ Այժմ նախկին հարավսլավական հանրապետություններում տիտոիզմը դիտվում է որպես տոտալիտարիզմի տեսակ։

Հիմնական հատկանիշներ

Կոմունիստական գաղափարախոսության մյուս տարբերակների ֆոնին տիտոիզմը տարբերվում էր կապիտալիստական երկրների հետ խաղաղ գոյակցության և դեմոսոցիալիստական կողմնակալության կողմնորոշմամբ։

Տիտոիզմը հիմնված է հետևյալ սկզբունքի վրա. յուրաքանչյուր պետությունում կոմունիզմի հասնելու միջոցները պետք է որոշվեն հենց պետության կողմից (այսինքն՝ Հարավսլավիայի կողմից), այլ ոչ թե արտաքին ուժերի կողմից (այս սկզբունքների տակ ենթադրվում էր Խորհրդային Միությունը)։

Տիտոիզմի երկրորդ կարևոր առանձնահատկությունը դարձել է Էդվարդ Կարդելի մշակած ինքնակառավարվող սոցիալիզմի դոկտրինը։ Այն նախատեսում էր աշխատանքային կոլեկտիվների ինքնակառավարում. կոլեկտիվ աշխատանքի տեսությունը ենթադրում էր, որ ձեռնարկության շահույթի ճակատագրի մասին որոշումը պետք է կայացվի հենց աշխատանքային կոլեկտիվի կողմից։ Դրա համար Խորհրդային գաղափարախոսները Տիտոյին մեղադրում էին տրոցկիզմի և կորպորատիվ գործունեության մեջ։

Արտաքին հղումներ

• Крах иллюзий титоизма и расплата за дьявольские займы
• Tony Cliff, Background to Hungary (July 1958), at Marxists Internet Archive - A contemporary Trotskyist perspective on Tito's clash with Moscow. marxists.org
• Mircea Rusnac, Banaterra.eu
• Mircea Rusnac, Banaterra.eu
• Balkans: Flirting With Marx, for Old Times' Sake by Vesna Peric Zimonjic, Inter Press Service, June 4, 2009, ipsnews.net
• Josip Broz Tito: Ausgewählte Reden. Dietz Verlag, Berlin 1976.
• Adam Bruno Ulam: Tito, Titoismus. In: Claus D. Kernig (Hrsg.): Sowjetsystem und demokratische Gesellschaft. Eine vergleichende Enzyklopädie. Band 6: Sozialrevolutionäre bis Zufall. Herder, Freiburg (Breisgau) u. a. 1972, ISBN 3-451-14376-3, Sp. 451–465.
• Miodrag Jovanović: Titoizam i sukobi u bivšoj Jugoslaviji
• Tony Cliff, Background to Hungary (July 1958), at Marxists Internet Archive - Suvremena trockistička perspektiva na Titov sukob s Moskovom.
• Thierry Domin, History of Bosnia and Herzegovina from the origins to 1992, chapter 6, hosted by EUFOR - Titoism, Bosnia-Herzegovina, and Bosniaks.
• Balkans: Flirting With Marx, for Old Times' Sake by Vesna Peric Zimonjic, Inter Press Service, June 4 2009
• Miodrag Jovanović: Titoizam i sukobi u bivšoj Jugoslaviji
• Tony Cliff, Background to Hungary (July 1958), at Marxists Internet Archive - Suvremena trockistička perspektiva na Titov sukob s Moskovom.
• Thierry Domin, History of Bosnia and Herzegovina from the origins to 1992, chapter 6, hosted by EUFOR - Titoism, Bosnia-Herzegovina, and Bosniaks.
• A weblog, representing the Titoist League, a British neo-Titoist group.
• Mircea Rusnac, https://web.archive.org/web/20090717061233/http://www.banaterra.eu/romana/rusnac-mircea-procesul-partizanilor-anticomunisti-din-banat-1949
• Mircea Rusnac, https://web.archive.org/web/20090717061239/http://www.banaterra.eu/romana/rusnac-mircea-deportarea-banatenilor-baragan-1951-din-perspectiva-istorica
• Balkans: Flirting With Marx, for Old Times' Sake by Vesna Peric Zimonjic, Inter Press Service, June 4 2009
• Arhivirana Web stranica fiktivne Republike Titoslavija