Jump to content

NGC 5128

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
NGC 5128

Դիտարկումների տվյալներ
Տեսակռադիոգալակտիկա, starburst galaxy?, յուրօրինակ գալակտիկա, ոսպնյակաձև գալակտիկա, BL Lacertae object?, centimetric radio source?, ինֆրակարմիր աղբյուր, astrophysical X-ray source? և Seyfert 2 galaxy?
Մասն էCentaurus A/M83 Group?[1], [CHM2007] HDC 790?[1], [CHM2007] LDC 993?[1], [T2015] nest 100350?[1] և [TSK2008] 240?[1]
ՀամաստեղությունԿենտավրոս
Կարմիր շեղում0,0008[2]
Հեռավորություն10 000 000 լուսային տարի[3] և 3,66 մեգապարսեկ[4]
Տիպային դասակարգումE[1] և S0pec[5]
Տեսանելի մեծություն6,84 ± 0,08[6]
Հետազոտության պատմություն
ՀայտնաբերողJames Dunlop?
Հայտնաբերման թվականապրիլի 29, 1826
Նշանակումներ
NGC 5128, IRAS 13225-4245, IRAS F13225-4245, PGC 46957, 2MASX J13252775-4301073, MCG-07-28-001, ESO 270-9, 1ES 1322-42.7, AM 1322-424, APG 153, 6dFGS gJ132527.7-430108, HIPASS J1324-42, LEDA 46957, MRC 1322-427, PSCz Q13225-4245, QSO B1322-428, SGC 132233-4245.4, 3FHL J1325.5-4300, 2A 1322-427, 2EG J1324-4317, 2U 1322-42, 3A 1322-427, 3EG J1324-4314, 3U 1322-42, 4U 1322-42, ESO-LV 270-0090, INTREF 559, MSH 13-4-02, PKS 1322-428, PKS J1325-4303, PKS 1322-42, PKS 1322-427, PRC C-45, SPB 216, XSS J13253-4302, [A94] 35, [SLK2004] 837, [VDD93] 184, RX J132524.4-430100, RX J1325.5-4301, [MGL2009] BZU J1325-4301, [WCO2009] J132533-425925, PBC J1325.4-4301, 2FGL J1325.6-4300, SUMSS J132528-430110, 2FGL J1324.0-4330e, 3FGL J1324.0-4330e, 3FGL J1325.4-4301, 2MAXI J1325-429 և 2FHL J1325.6-4301

Ալֆա Կենտավրոս կամ NGC 5128, հայտնի գալակտիկա Կենտավրոսի համաստեղությունում։ Այն հայտնաբերվել է 1826 թվականին շոտլանդացի աստղագետ Ջեյմս Դանլոփի կողմից Նոր Հարավային Ուլելսի, որ գտնվում է Ավստրալիա մայրցմաքում, Պարամատա շրջանում գտնվող իր տնից։

Աստղագիտական գրականության մեջ բազմաթիվ բանավեճեր են եղել գալակտիկայի հիմնական հատկությունների շուրջ, ինչպիսիք են Հաբլի հերթականությունն (ոսպնյակաձև գալակտիկա կամ հսկա էլիպսաձև գալակտիկա) և հեռավորությունը (10-16 միլիոն լույս տարի)։ NGC 5128 Երկրին ամենամոտ գտնվող ռադիոգալակտիկաներից է, ուստի նրա ակտիվ գալակտիկական միջուկը ուսումնասիրվել է պրոֆեսիոնալ աստղագետների կողմից[7]։ Գալակտիկան պայծառությամբ 5-րդն է, իրեն դարձնելով սիրողական աստղագիտական ուսումնասիրության հիանալի թիրախ[8], թեև գալակտիկան միայն տեսանելի է հյուսասին ցածրադիր լայնություններում և հարավային կիսագնդում։

Գալակտիկայի կենտրոնում գտնվում է հսկայական սև անցք, որի զանգվածը հավասար է 55 արևային զանգվածների[9]։ Այն արտամղում է աստղաֆիզիկական ռեակտիվ, որն էլ պատասխանաու է արտանետված ռենտգենյան ճառագայթների և ռադիոալիքների երկարության համար։ Մեկ տասնամյակ առաջ անջատված ռեակտիվի ռադիոհետազոտություններ կատարելով՝ աստղագեները պարզել են, որ ռեակտիվի ներքին մասի շարժման արագությունը կազմում է լույսի արագության կեսը։ Ալֆա Կենտավրոսի Ռենտգենյան ճառագայթման ռեակտիվները ունեն հազարավոր լույս տարի երկարություն, մինչդեռ ռադիո ռեակտիվներն ունեն միլիոնավոր լույս տարի երկարություն[10]։ Աստղածին գալակտիկաները ենթադրում են բախումից առաջացած պայթյուն, որպեսզի աստղ ձևավորվի։ Օրինակները ցույց են տալիս, որ Ալֆա Կենտավրոսը եղել է մեծ Էլիպսաձև գալակտիկա, որը բախվել է միաձուլվել է մի ավելի փոքր պարուրաձև գալակտիկայի.[11]։

Կազմաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալֆա Կենտավոսը ունի յուրահատուկ գալակտիկական կազմաբանություն։ Ինչպես երևում է երկրից, այն նման է ոսպնյակաձև գալակտիկայի կամ էլիպսաձև գալակտիկայի՝ ծածկված փոշու հաստ շերտով[12]։ Այս գալակտիկայի յուրահատկությունն առաջին անգամ բացահայտվել է 1847 թվականին Ջոն Հերշելի կողմից, և այն ընդգրկվել է Հալթոն Արփի Յուրահատուկ գալակտիկաների ատլասում (հրատարակվել է 1966-ին), որպես փոշով կլանված գալակտիկայի օրինակ[13]։ Գալակտիկայի տարօրինակ ձևաբանությունը ընդհանուր առմամբ բացատրվում է երկու ավելի ավելի փոքր գալակտիկաների փոխազդեցությամբ[14]։

Schematic diagram of the components of the Centaurus A galaxy

Գալակտիկայի փորային հատվածը մեծ մասամբ բաղկացած է կարմիր զարգացած աստղերից։ The bulge of this galaxy is composed mainly of evolved red stars.[12] Փոշոտ սկավառակն, այնուամենայնիվ, ավելի ուշ ձևավորված աստղերի հատված է[7]։ Աստղերի ձևավերման ավելի քան 100 տարածք է հայտնաբերվել սկավառակի վրա[15]։

Overview of the radio structure of Centaurus A

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 SIMBAD Astronomical Database
  2. ↑ Birkinshaw M. Chandra and XMM-Newton observations of a sample of low-redshift FR I and FR II radio galaxy nuclei // The Astrophysical Journal Letters — IOP Publishing, 2006. — Vol. 642. — P. 96–112. — ISSN 2041-8205; 2041-8213 — doi:10.1086/500658 — arXiv:astro-ph/0512600
  3. ↑ http://nedwww.ipac.caltech.edu/cgi-bin/nDistance?name=NGC+5128
  4. ↑ Tully R. B. Cosmicflows-3 // Astron. J. / J. G. III, E. Vishniac — NYC: IOP Publishing, AAS, University of Chicago Press, AIP, 2016. — Vol. 152, Iss. 2. — P. 50. — ISSN 0004-6256; 1538-3881 — doi:10.3847/0004-6256/152/2/50 — arXiv:1605.01765
  5. ↑ Ferreras I. The (galaxy-wide) IMF in giant elliptical galaxies: from top to bottom // Mon. Not. R. Astron. Soc. / D. Flower — OUP, 2013. — Vol. 435. — P. 2274–2280. — ISSN 0035-8711; 1365-2966 — doi:10.1093/MNRAS/STT1445 — arXiv:1306.6332
  6. ↑ Paz A. G., Boissier S., Madore B. F., Seibert M., Boselli A., Thilker D., Bianchi L., Soo‐Chang Rey, Rich R. M., Conrow T. et al. The GALEX Ultraviolet Atlas of Nearby Galaxies // The Astrophysical Journal: Supplement Series — AAS, 2007. — Vol. 173, Iss. 2. — P. 185–255. — ISSN 0067-0049; 1538-4365 — doi:10.1086/516636 — arXiv:astro-ph/0606440
  7. ↑ 7,0 7,1 F. P. Israel (1998). «Centaurus A – NGC 5128». Astronomy and Astrophysics Review. 8 (4): 237–278. arXiv:astro-ph/9811051. Bibcode:1998A&ARv...8..237I. doi:10.1007/s001590050011.
  8. ↑ D. J. Eicher (1988). The Universe from Your Backyard. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-36299-7.
  9. ↑ «Radio Telescopes Capture Best-Ever Snapshot of Black Hole Jets». NASA. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 2-ին.
  10. ↑ «Astronomy Picture of the Day – Centaurus Radio Jets Rising». NASA. 2011 թ․ ապրիլի 13. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 16-ին.
  11. ↑ Quillen, A. C.; Brookes, M. H.; Keene, J.; Stern, D.; Lawrence, C. R.; Werner, M. W. (2006). «Spitzer Observations of the Dusty Warped Disk of Centaurus A». The Astrophysical Journal. 645 (2): 1092. arXiv:astro-ph/0601135. Bibcode:2006ApJ...645.1092Q. doi:10.1086/504418.
  12. ↑ 12,0 12,1 A. Sandage; J. Bedke (1994). Carnegie Atlas of Galaxies. Washington, D.C.: Carnegie Institution of Washington. ISBN 0-87279-667-1.
  13. ↑ H. Arp (1966). «Atlas of Peculiar Galaxies». Astrophysical Journal Supplement. 14: 1–20. Bibcode:1966ApJS...14....1A. doi:10.1086/190147.
  14. ↑ W. Baade; R. Minkowski (1954). «On the Identification of Radio Sources». Astrophysical Journal. 119: 215–231. Bibcode:1954ApJ...119..215B. doi:10.1086/145813.
  15. ↑ P. W. Hodge; R. C. Kennicutt Jr. (1982). «An atlas of H II regions in 125 galaxies». Astrophysical Journal. 88: 296–328. Bibcode:1983AJ.....88..296H. doi:10.1086/113318.
◄ NGC 5124 | NGC 5125 | NGC 5126 | NGC 5127 | NGC 5128 | NGC 5129 | NGC 5130 | NGC 5131 | NGC 5132 ►
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=NGC_5128&oldid=9209628» էջից