Monarchia
| Monarchia |
|---|
| instantia de: forma de governamento[*] |
| subclasse de: monarchic system[*] |
|
|
|
| Commons: Monarchy |
Un monarchia[1] es un systema de governamento in le qual le capite del stato es un sol individuo, le monarcha (greco: μονάρχης), qui es distincte e plus elevate del alteres (su «subjectos»). In contrasto al situation in republicas, le poter e functiones de iste non retorna periodicamente al populo pro esser delegate a un altere, ma passa de monarcha a monarcha per un principio de succession. On symbolisa sovente le position special del monarcha per su corona, su throno, su sceptro e altere emblemas de iste genere; dunque, on pote parlar de un «succession al corona» o «al throno». Iste transition es normalmente hereditari, ma il existe anque monarchias elective, tanto presente como passate (como Malaysia o le Sacre Imperio Roman). Le poteres del monarcha pote esser absolute (un tal regime es appellate un monarchia absolute, como le Arabia Saudita actual) o limitate per un lege basic o per costume (in qual caso on ha affaire a un monarchia constitutional, como le Svedia actual). In ambe casos, le rolo del monarcha in le governamento pote esser plus o minus large; un monarcha es a veces vermente capite e del governamento e del stato, ma a altere veces su governamento es formate per un altere (denominate secundo le caso prime ministro, vesir, cancellero, shogun...). Quando le constitution garanti que le governamento sia independente e responsabile ante le populo, un monarchia pote ben esser plenmente democratic; unes considera mesmo systemas como le monarchia constitutional de Australia, pro exemplo, como «republicas coronate».
Un monarcha heredita frequentemente le throno de plure statos al mesme vece; in iste caso, on dice que tal statos son in union personal. Il existe pro exemplo un union personal inter le Regno Unite e Canada e le altere regnos del Commonwealth. In tal casos, le monarcha es sovente representate per un delegato special: un vicerege, governator general, dey, etc. Durante le eventual pupillage, infirmitate o dementia de un monarcha, su functiones pote esser complite per un regente.
Il ha plure denominationes o grados de monarchia, secundo le titulo del monarcha (exemplos extante son date in parentheses):
- imperios, dominio de imperatores o imperatrices regnante (Japon)
- regnos, dominio de reges o reginas regnante (Bahrain, Belgica, Bhutan, Cambodgia, Danmark, Espania, Jordania, Lesotho, Malaysia, Marocco, Norvegia, Paises Basse, Regno Unite e le regnos del Commonwealth, Eswatini, Tonga, Thailanda)
- sultanatos, dominio de sultanes o sultanas regnante (Brunei)
- statos papal, dominio del papa (Vaticano)
- principatos, dominio de princes o princessas regnante (Andorra, Liechtenstein, Monaco)
- granducatos, dominio de granduches o granduchessas regnante (Luxemburg)
- emiratos, dominio de emires (Emiratos Arabe Unite, Kuwait, Qatar)
- ducatos, dominio de duces o duchessas regnante (Cornuallia—non independente)
Il ha sovente un relation particular inter monarchia e religion. In multe monarchias, monarchas considerava que illes regnava «per le gratia de Deo» (un stilo usate ancora per le reges e reginas de Grande Britannia e Irlanda del Nord, qui son in mesme tempore governatores supreme del Ecclesia de Anglaterra). Le imperatores japonese tracia lor origines al dea solar Amaterasu, esseva un vece considerate como divin, e son ancora le plus alte autoritate in Shintoismo. Plure dynastias islamic ha reclamate le califato, un stato de preeminentia particular como successores a Mahomet e chef de omne musulmanes. In le Occidente, plure monarchias son directe per representantes del Ecclesia Catholic: illos include hodie le Stato del Citate Vatican (dominio del Papa), le Co-principato de Andorra, e le Soveran Militar Ordine Hospitaler de Sancte Johannes de Jerusalem, de Rhodos e de Malta; e statos de iste typo esseva multo plus commun in Medievo. Usque le principato de Gratiano (seculo 4), le imperatores roman esseva in mesme tempore pontifices maxime, e dunque le prestres le plus importante de Roma.
Situation actual del monarchias
[modificar | modificar fonte]Il sole insister se in le idea de que le mantenimento del monarchia in le actualitate obedi a su rolo como symbolo del unitate national fronte al division territorial e su poter arbitral fronte al distincte partitos politic. Quando es le caso que le regime politic es democratic, recognoscente se le soveranitate popular, le monarcha passa a ser le figura in le que se incarna le cargo de Chef de Stato de forma perpetue e hereditari, cum lo que su rolo es fundamentalmente symbolic e representative.
Iste definition es lo que il se sole identificar cum le monarchias europee, inter les que son le monarchias parlamentari del Regno Unite, Espania, Norvega, Svedia, Danmark, le Paises Basse, Belgica e Luxemburgo. Il existe tamben tres microstatos cum monarchia (Liechtenstein, Monaco e Andorra) e un monarchia elective theocratic (Citate del Vaticano). Inter le paises arabe le monarchias have distincte grados de apertura al representation popular, major in Marocco o Jordania e multo restringite in Arabia Saudita o le emiratos del Golfo Persic (Kuwait, Bahrain, Qatar, Emiratos Arabe Unite e Oman), Malaysia (cum monarchia rotatori inter le differente sultanes) e Brunei; excepte le duo primes, tote illos paises que pote qualificar se de "petrostatos", e multe veces supernominates como plutocratias. Bhutan es le unic monarchia del Subcontinente Hindu post le recente abolition del monarchia in Nepal (2008). Japon (comparabile al monarchias europee), Thailandia e Cambodja son le restante monarchias de Extreme Oriente. In alcun parve statos african (Lesotho e Eswatini, annidate in le Republica Sudafrican) il se seque mantenente monarchias traditional.
Un rolo special in le relationes international es lo que compli le monarchia britannic, que mantene un vinculo personal cum le Commonwealth, de varies de cuje statos membros continua essente le chef de stato titular malgrado que illes son statos independente. Le rolo del rege de Espania in le Communitate Iberoamerican de Nationes e le periodic reuniones denominate Conferentia Iberoamerican non es comparabile, pois in rango protocollar ille es equivalente al altere chefs de stato.
Un characteristica del monarchias europee (a veces considerate como un actualization o recerca de legitimation popular) ha essite le incorporation de plebeios al familias real, e le continuate presentia in le medios de communication de massas, includente le scandalos proprie del pressa rose. Altere ha essite le reconsideration del rolo del femina in le monarchia, a fin de equar la cum le viro in le succession, reforma que le monarchias nordic ha initiate. In Espania il se ha arrivate a consultar al Consilio de Stato le convenientia de alterar le linea de succession al throno regulate per le Constitution de 1978.
Vide etiam
[modificar | modificar fonte]
Discargar · A proposito de iste file · Altere articulos parlate · Adjuta · On ha create iste file audio de un revision datate le 25 de julio 2011; ille non reflecte subsequente modificationes al articulo.