Түйіндеме: Мақалада латын әліпбиін пайдаланатын түркі тілдес халықтардың кірме сөздерді, терминде... more Түйіндеме: Мақалада латын әліпбиін пайдаланатын түркі тілдес халықтардың кірме сөздерді, терминдерді игерудің тәжірибелері мен проблемалары қарастырылады. Қазақ, түрік, әзірбайжан, өзбек тілдеріндегі кейбір сөздердің орфографиялық жақтан игерілуі сөз болады. Ғылым мен техниканың қарқындап дамуына байланысты, тілдік байланыстардың нәтижесінде қазіргі түркі тілдерінде шеттілдік сөздер мен кірме терминдер өте мол. Бұл тілдегі күнделікті қолданыс тілін немесе салааралық терминдерді қолдануды жиілетіп, коммуникацияда шеттілдік сөздерді көбірек қолдану қажеттілігін туғызады. Осылайша күнделікті және тұрақты қолданыс тіліндегі шеттілдік сөздердің тұрақталып, ұдайы пайдаланылуына жол ашады. Бұл қазақ тілінің (өзге түркі тілдерін де) қолданыстық аясын тарылтуы әбден мүмкін. Осы мәселені шешу үшін шеттілдік сөздердің орнына қазақ тілінің өзінен балама сөз табу керек. Егер тіпті табылмай жатса, өзге түркі тілдерінен алу керек. Дәл бүгінгі жағдайда түрік тілінде бұл үдеріс жолға қойылған десе де болады. ХХ ғасыр басындағы А.Байтұрсынұлының «өз тілінен табылмаса, өзге тілдерден алу керек» деген идеясы бүгін де өте өзекті. Тірек сөздер: Түркі тілдері, терминжасам, аталым, түркілік сөзжасамдық модельдер, сөзжасамдық үдеріс, латын графикасы, өзара ықпалдастық, шеттілдік сөздер.
Gittin amma ki kodun hasret ile cânı bile İstemem sensiz olan sohbet-i yâranı bile" Pek değerli a... more Gittin amma ki kodun hasret ile cânı bile İstemem sensiz olan sohbet-i yâranı bile" Pek değerli arkadaşım, can dostum Yard. Doç. Dr. Recep Karaatlı Bey'in kaybı; ailesi, yakınları ve biz mesai arkadaşlarını acı ve kedere boğmuştur. Allah'ın rahmeti üzerine olsun. Vefatının üzerinden aylar geçmiş olmasına rağmen üzüntümüz hiç eksilmedi, ilk günkü tazeliğini korumaktadır.
makaleler dizini, 7. sayida, “Turkluk Bilimi Arastirmalari (Tubar)'nda Neler Vardi?” basligiy... more makaleler dizini, 7. sayida, “Turkluk Bilimi Arastirmalari (Tubar)'nda Neler Vardi?” basligiyla, sayilar ve sayi icindeki sira esas alinarak yayimlanmisti . 15. sayida ise 7-14. sayilar arasinda yayinlanan yazilarin dizini verilmisti. Şimdi ise 1. sayidan 20. sayiya kadar yayimlanmis butun sayilarda yer alan yazilarin kunyesini sunuyoruz
Avrasya uluslararası araştırmalar dergisi, Jun 16, 2021
Kazakistan 1991'de bağımsızlığını almasına rağmen Kazakça, bir yazı dilinin sahip olması gereken ... more Kazakistan 1991'de bağımsızlığını almasına rağmen Kazakça, bir yazı dilinin sahip olması gereken prestije sahip olamamış, bir ülkenin yazı dili olmanın avantajlarını kullanmaktan da hala çok uzaktır. Kazakçanın böyle olmasının temelinde SSCB döneminde Rusçanın Birliğin resmi dili, Kazakçanın ise Kazakların kullandığı ana dil veya bölgesel konuşma dili kabul edilmesi yatar. Bu statü ile Kazakça; eğitim, sanat, kültür, bilim, uluslararası ilişki, devlet içi yazışma gibi alanlarda kullanılmamış, dolayısıyla bu alanlarda oluşması gereken terimler oluşmamıştır. Müstevli durumundaki Rusların hazırladıkları sözlükler, her ne kadar yazı dili sözlüğü gibi gözükse de ağızlardaki bütün kelimeler sözlükte madde başı olarak yer almış, ağızlarda kullanılan mahalli söyleyişler gramer kitaplarına girmiş ve Kazakça eğitim bu malzemelerle yapılmıştır. Bir ortak dil veya yazı dili ile ağızlar arasındaki münasebette ağızlardaki bütün unsurların yazı diline taşınması, yazı dilinin görmesi gereken işlevin önündeki en büyük engeldir. Ayrıca resmi dil ile yazı dili pek çok ülkede aynı olsa da bazı durumlarda resmi dil ile yazı dili birbirinden farklı olabilmektedir. Yazı dili resmi dilin sahip olduğu prestije sahip olmadığı için gelişemez mahalli bir konuşma dili görünümü arz eder. Bu gün Kazakçada hem ağızlardaki kelime kadrosunu yazı dili sözlüğünde hem de ağızlardaki mahalli konuşma özelliklerini okullarda okutulan gramer kitaplarında görmek mümkündür. Dilbilimde yazı dili ile konuşma dili arasındaki ilişkiden bahsederken, konuşma dilinin yazı diline yaklaşmasının ağız özelliklerini kaybetmek; yazı dilinin ağız unsurlarını bünyesine çok fazla almasının yazı dilini standardı olmayan bir ağızlar karışımı haline getireceği belirtilir. Şu anda Kazakça bu durumu bizzat yaşamaktadır.
Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri's Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects... more Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri's Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects in Turkish Turcology are the translations of dictionaries prepared out of Turkey in 1940s. These studies started again in 1980s after a long pause. Hayati Develi's Azerbaijani Turkish Dictionary is the first dialect dictionary published after a long time. After this comes Kazakh and Gagavuz Turks' translation dictionary. 1990s is a period in which there were intensive dictionary studies about Turkish dialects and many dialect dictionaries most of which were translations were published. This intensity during 1990s continued also in 2000s. Although many dictionaries were based on studies conducted by some foreigners, there are also some comprehensive dictionaries prepared professionally by scanning all related dictionaries and literary works. Among these studies, New Uighur Turkish Dictionary is the one that should be primarily dwelled on. The first and the only dictionary on Uighur Turkish in Turkey is the translation of Necipoviç's dictionary. Uighurs today live in two different areas, the written language dialects of them are different and these are not mentioned in the dictionary, which is the greatest deficiency. Besides this, the translator doesn't know Turkey Turkish well and this causes this first and the only dictionary published in Turkey to create disappointment. Shortcomings and mistakes in this dictionary give us clues about how the dictionary studies that will be conducted about Turkish dialects should be.
Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri's Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects... more Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri's Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects in Turkish Turcology are the translations of dictionaries prepared out of Turkey in 1940s. These studies started again in 1980s after a long pause. Hayati Develi's Azerbaijani Turkish Dictionary is the first dialect dictionary published after a long time. After this comes Kazakh and Gagavuz Turks' translation dictionary. 1990s is a period in which there were intensive dictionary studies about Turkish dialects and many dialect dictionaries most of which were translations were published. This intensity during 1990s continued also in 2000s. Although many dictionaries were based on studies conducted by some foreigners, there are also some comprehensive dictionaries prepared professionally by scanning all related dictionaries and literary works. Among these studies, New Uighur Turkish Dictionary is the one that should be primarily dwelled on. The first and the only dictionary on Uighur Turkish in Turkey is the translation of Necipoviç's dictionary. Uighurs today live in two different areas, the written language dialects of them are different and these are not mentioned in the dictionary, which is the greatest deficiency. Besides this, the translator doesn't know Turkey Turkish well and this causes this first and the only dictionary published in Turkey to create disappointment. Shortcomings and mistakes in this dictionary give us clues about how the dictionary studies that will be conducted about Turkish dialects should be.
Ey, Dünye Ey romanı 1916 yılında yaşanan olaylarla ilgili belgeler dikkate alınarak yazılmıştır. ... more Ey, Dünye Ey romanı 1916 yılında yaşanan olaylarla ilgili belgeler dikkate alınarak yazılmıştır. Çarın sömürme siyasetiyle Kazak erkeklerin askere alınması sırasındaki yaşanan katliamlar, halkın bu baskı ve şiddet karşısında canını kurtarmak için yaptığı göç, bu göç sırasında yaşadığı meşakkat ve acı ile 1917 yılında gerçekleşen Bolşevik İhtilali ve geriye dönüş maceraları ile Kazakistan'da Bolşevik İhtilali'nden sonra 1991 yılına kadar yaşanan olaylar anlatılmıştır. Yazar çok geniş bir zaman diliminde çok geniş bir coğrafyada yaşanan olayları roman edebi türünde kaleme almıştır. Romanın bir kısmı bu olayların yaşandığı dönemde kayda geçirilen bir belgeye dayanır. Romanın belgeye dayanan kısmı 1916 olayları ve sebep olduğu göç ve göç sırasında yaşananlardır. Romanın göç ve geriye dönüşten sonraki kısımları tamamen yazarın kurgusudur. Romandaki kişi ve yer tasvirlerinin yetersizliği ile romanın kapsadığı zamanda yaşanan pek çok olayın göz ardı edilmesi de romanda teknik bir zayıflık olarak sayılabilir.
İhtilali ve İkinci Dünya Savaşı gibi Kazakların hayatını da etkileyen dünya çapında, önemli olayl... more İhtilali ve İkinci Dünya Savaşı gibi Kazakların hayatını da etkileyen dünya çapında, önemli olaylara şahit olmuş Sovyet dönemi Kazak edebiyatının önemli simalarından birisidir. Kazak edebiyatının önemli eserlerinden birisi olan Ulpan da Gabit Müsirepov'un sözde Kazaklarda kadın konusunu işlediği bir eserdir. Pek çok bilimsel çalışmada Ulpan romanından bahsedilirken üzerinde durulan husus Kazakların kadına bakışı, Kazak toplumunda kadının yeri olduğu; adı geçen romana adını da veren Ulpan'ın Kazakların kadın algısını değiştirdiği, pek çok eski anlayışı yıktığıdır. Romanda, bahsedilen hususlar işlenmekle beraber yabancı gözüyle okunduğunda ilk dikkati çeken husus yapılan siyasi propagandadır. Romanda Ulpan ve kendisinden 40 yaş büyük olan eşi yüceltilirken, Sovyet döneminden çok önce yaşanmış olmasına rağmen Kazakların milli bağımsızlık hareketleri çapul ve yağma hareketleri olarak gösterilip, milli kahramanlar da çapulcu ve eşkıya olarak tanıtılmaktadır. Roman kahramanlarından Eseney, çapul ve yağma hareketleri olarak gösterilen milli bağımsızlık hareketlerinin karşısında, bu hareketi gerçekleştirenlere karşı Çarlık ordusu yanında yer almış ve etkili olmuş bir isim olarak lanse edilir. Rus ordularıyla işbirliği yapmış olmasına rağmen Eseney bir boy lideri olarak yaptıkları ile eleştirilir ve onun yanlışları Ulpan tarafından telafi ettirilerek Ulpan roman kahramanı olarak yüceltilir. Bu, Sovyet döneminde sınırları çizilen "Sosyalist Realizm" sanat anlayışının uygulanmasından başka bir şey değildir. Yazarın zaman zaman romana müdahaleleri edebi eseri teknik yönden zayıflatır. Kazak edebiyatının 20. Yüzyılın ilk çeyreğinde roman türüyle tanıştığı dikkate alınırsa bu roman örneğinde yazarın pek de başarılı olduğu söylenemez.
DOAJ (DOAJ: Directory of Open Access Journals), Jun 1, 2014
Çağdaş Uygur edebiyatı köklü bir geleneğe sahiptir. Çünkü Uygurlar hala eski Türk kültür merkezle... more Çağdaş Uygur edebiyatı köklü bir geleneğe sahiptir. Çünkü Uygurlar hala eski Türk kültür merkezlerinde yaşamaktadır. Aynı zamanda köklü ve gelenekleşmiş Çağatay edebiyatının mirasçısıdırlar. Tarihi Çağatay edebi dili Doğu Türkistan'da 1950'li yıllara kadar devam etmiştir. Sovyetler Birliğinin kurulmasıyla Uygur Türkleri ikiye bölünmüştür ve bu siyasi bölünme 1950'li yıllarda sosyal hayata ve edebiyata da aksetmiştir. Bundan dolayı Çağdaş Uygur edebiyatı iki farklı kolda gelişmiştir. Bunun birinci sebebi Çin ile Sovyetler Birliğinin ilişkilerinin bozulmasıdır. İkincisi ise buna bağlı olarak sürekli değiştirilen alfabedir. Bugün Doğu Türkistan'da kısmen takip edebildiğimiz bir edebiyat ve temsilcileri vardır. Fakat aynı durumu, Doğu Türkistan dışında gelişen edebiyat için söylemek mümkün değildir. Özellikle Kazakistan sınırları içinde gelişen Uygur edebiyatı bu konuda incelemeye değer mahiyettedir. Çağdaş edebiyatın bütün türlerinde kayda değer eserlerin verildiğine inandığımız Kazakistan'daki Uygur edebiyatı ile ilgili çok bilgiye sahibi değiliz. Çağdaş Uygur Edebiyatının oluşumundan kısaca bahsedilerek Kazakistan'da yaşayan bir Uygur edip üzerinde durulacaktır. Eserleri çeşitli dillere çevrilerek yayımlanmış yazar Çağdaş Kazak edebiyatında da önemli yere sahiptir. Özellikle son dönemde yayımladığı tarihi romanları ile dikkat çeker.
ÖZ: Özbek Türkçesinde,-gän/-kän,-ķän sıfat fiil eki çok işlevli ve yaygın olarak kullanılan bir e... more ÖZ: Özbek Türkçesinde,-gän/-kän,-ķän sıfat fiil eki çok işlevli ve yaygın olarak kullanılan bir ektir. Bu ek, görülen geçmiş zaman, öğrenilen geçmiş zaman, geniş zaman ve nadiren gelecek zaman sıfat-fiil eki olarak kullanılmasının yanısıra görülen ve öğrenilen geçmiş zaman şekil ve zaman eki olarak da kullanılmaktadır. Aynı zamanda,-lik yapım eki ile genişlemiş biçimde-gänlig/-känlig,-ķänlig şeklinde kullanılabilen sıfat-fiil eki, bu şekliyle, Türkiye Türkçesindeki, genellikle iyelik eki alarak kullanılan-DIK sıfat-fiil eki işlevinde kullanımaktadır. Anahtar Kelimeler:-gän sıfat-fiil eki,-gänlik sıfat-fiil eki, görülen geçmiş zaman sıfat-fiili, öğrenilen geçmiş zaman sıfat-fiili, öğrenilen geçmiş zaman eki. The Verbal Adjectıve Affıx "-gän/-kän,-kän" In Uzbek Turkıshgänlig/-känlig,-känlig form Broadened By Derıvatıonal Affıx And Morphemes (Fıgures) Referıng To The Uses In Turkey Turkish ABSTRACT: The verbal adjective affix "-gän/-kän, kän" in Uzbek Turkish is a common affix with many functions. This affix is used as the verbal adjective affix of real simple past tense, learned/real past tense, present tense, rarely future tense. It is also used as the form and time affix of seen and learned past tense. In addition, the verbal adjective affix, that can be used as-gänlig/-känlig, känlig in a form broadened with the derivational suffix "-lik", is used in the function of the verbal adjective suffix "-dık" in Turkey Turkish that usually has a possessive affix.
makaleler dizini, 7. sayida, “Turkluk Bilimi Arastirmalari (Tubar)'nda Neler Vardi?” basligiy... more makaleler dizini, 7. sayida, “Turkluk Bilimi Arastirmalari (Tubar)'nda Neler Vardi?” basligiyla, sayilar ve sayi icindeki sira esas alinarak yayimlanmisti . 15. sayida 7-14. sayilarin makaleler dizini verilmisti . 21. sayidaki yazilar dizininde 1-20. sayilarda yayimlanan makalelerin kunyesi gosterilmisti . Son iki dizinin ikisinde de yazar soyadina gore siralama yapilmisti. Şimdi ise butun sayilarda (25. sayi dâhil) yer alan yazilarin kunyesini sunuyoruz
Hayatını, Türk dünyasının birliği ve aydınlanmasına vakfeden İsmail Gaspıralı, büyük bir fikir ad... more Hayatını, Türk dünyasının birliği ve aydınlanmasına vakfeden İsmail Gaspıralı, büyük bir fikir adamı, iyi bir ediptir ve yorulmaz bir eğitimcidir. Fikirlerini "Tercüman" gazetesi vasıtasıyla yaymaya çalışan bir yayıncı idi. Türkiye'de, özellikle, II. Meşrutiyet sonrasında Türkçülük Cereyanı çerçevesinde aydınlarımızı etkilemiş bir simadır. Türkiye dışındaki Türklüğün yetiştirdiği aydınlar içinde Türkiye'de en çok tanınan kimsenin İsmail Gaspıralı olduğu rahatlıkla söylenebilir. Fakat buna rağmen, bugüne kadar Gaspıralı'nın yazdıklarını toplu biçimde gösterebilen tek kaynak yoktu. Bundan dolayı Prof. Dr. Yavuz Akpınar'ın 2003 yılından bu yana üç cilt halinde yayımladığı "İsmail Gaspıralı'nın Seçilmiş Eserleri 1, 2, 3" Türk fikir ve kültür hayatında büyük bir boşluğu doldurduğunu söyleyebiliriz. Söz konusu eser, alt başlıklarıyla şu ciltlerden oluşmaktadır: * Niğde Üni. Fen-Ed. Fak. TDE Böl.
Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri's Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects... more Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri's Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects in Turkish Turcology are the translations of dictionaries prepared out of Turkey in 1940s. These studies started again in 1980s after a long pause. Hayati Develi's Azerbaijani Turkish Dictionary is the first dialect dictionary published after a long time. After this comes Kazakh and Gagavuz Turks' translation dictionary. 1990s is a period in which there were intensive dictionary studies about Turkish dialects and many dialect dictionaries most of which were translations were published. This intensity during 1990s continued also in 2000s. Although many dictionaries were based on studies conducted by some foreigners, there are also some comprehensive dictionaries prepared professionally by scanning all related dictionaries and literary works. Among these studies, New Uighur Turkish Dictionary is the one that should be primarily dwelled on. The first and the only dictionary on Uighur Turkish in Turkey is the translation of Necipoviç's dictionary. Uighurs today live in two different areas, the written language dialects of them are different and these are not mentioned in the dictionary, which is the greatest deficiency. Besides this, the translator doesn't know Turkey Turkish well and this causes this first and the only dictionary published in Turkey to create disappointment. Shortcomings and mistakes in this dictionary give us clues about how the dictionary studies that will be conducted about Turkish dialects should be.
Түйіндеме: Мақалада латын әліпбиін пайдаланатын түркі тілдес халықтардың кірме сөздерді, терминде... more Түйіндеме: Мақалада латын әліпбиін пайдаланатын түркі тілдес халықтардың кірме сөздерді, терминдерді игерудің тәжірибелері мен проблемалары қарастырылады. Қазақ, түрік, әзірбайжан, өзбек тілдеріндегі кейбір сөздердің орфографиялық жақтан игерілуі сөз болады. Ғылым мен техниканың қарқындап дамуына байланысты, тілдік байланыстардың нәтижесінде қазіргі түркі тілдерінде шеттілдік сөздер мен кірме терминдер өте мол. Бұл тілдегі күнделікті қолданыс тілін немесе салааралық терминдерді қолдануды жиілетіп, коммуникацияда шеттілдік сөздерді көбірек қолдану қажеттілігін туғызады. Осылайша күнделікті және тұрақты қолданыс тіліндегі шеттілдік сөздердің тұрақталып, ұдайы пайдаланылуына жол ашады. Бұл қазақ тілінің (өзге түркі тілдерін де) қолданыстық аясын тарылтуы әбден мүмкін. Осы мәселені шешу үшін шеттілдік сөздердің орнына қазақ тілінің өзінен балама сөз табу керек. Егер тіпті табылмай жатса, өзге түркі тілдерінен алу керек. Дәл бүгінгі жағдайда түрік тілінде бұл үдеріс жолға қойылған десе де болады. ХХ ғасыр басындағы А.Байтұрсынұлының «өз тілінен табылмаса, өзге тілдерден алу керек» деген идеясы бүгін де өте өзекті. Тірек сөздер: Түркі тілдері, терминжасам, аталым, түркілік сөзжасамдық модельдер, сөзжасамдық үдеріс, латын графикасы, өзара ықпалдастық, шеттілдік сөздер.
Gittin amma ki kodun hasret ile cânı bile İstemem sensiz olan sohbet-i yâranı bile" Pek değerli a... more Gittin amma ki kodun hasret ile cânı bile İstemem sensiz olan sohbet-i yâranı bile" Pek değerli arkadaşım, can dostum Yard. Doç. Dr. Recep Karaatlı Bey'in kaybı; ailesi, yakınları ve biz mesai arkadaşlarını acı ve kedere boğmuştur. Allah'ın rahmeti üzerine olsun. Vefatının üzerinden aylar geçmiş olmasına rağmen üzüntümüz hiç eksilmedi, ilk günkü tazeliğini korumaktadır.
makaleler dizini, 7. sayida, “Turkluk Bilimi Arastirmalari (Tubar)'nda Neler Vardi?” basligiy... more makaleler dizini, 7. sayida, “Turkluk Bilimi Arastirmalari (Tubar)'nda Neler Vardi?” basligiyla, sayilar ve sayi icindeki sira esas alinarak yayimlanmisti . 15. sayida ise 7-14. sayilar arasinda yayinlanan yazilarin dizini verilmisti. Şimdi ise 1. sayidan 20. sayiya kadar yayimlanmis butun sayilarda yer alan yazilarin kunyesini sunuyoruz
Avrasya uluslararası araştırmalar dergisi, Jun 16, 2021
Kazakistan 1991'de bağımsızlığını almasına rağmen Kazakça, bir yazı dilinin sahip olması gereken ... more Kazakistan 1991'de bağımsızlığını almasına rağmen Kazakça, bir yazı dilinin sahip olması gereken prestije sahip olamamış, bir ülkenin yazı dili olmanın avantajlarını kullanmaktan da hala çok uzaktır. Kazakçanın böyle olmasının temelinde SSCB döneminde Rusçanın Birliğin resmi dili, Kazakçanın ise Kazakların kullandığı ana dil veya bölgesel konuşma dili kabul edilmesi yatar. Bu statü ile Kazakça; eğitim, sanat, kültür, bilim, uluslararası ilişki, devlet içi yazışma gibi alanlarda kullanılmamış, dolayısıyla bu alanlarda oluşması gereken terimler oluşmamıştır. Müstevli durumundaki Rusların hazırladıkları sözlükler, her ne kadar yazı dili sözlüğü gibi gözükse de ağızlardaki bütün kelimeler sözlükte madde başı olarak yer almış, ağızlarda kullanılan mahalli söyleyişler gramer kitaplarına girmiş ve Kazakça eğitim bu malzemelerle yapılmıştır. Bir ortak dil veya yazı dili ile ağızlar arasındaki münasebette ağızlardaki bütün unsurların yazı diline taşınması, yazı dilinin görmesi gereken işlevin önündeki en büyük engeldir. Ayrıca resmi dil ile yazı dili pek çok ülkede aynı olsa da bazı durumlarda resmi dil ile yazı dili birbirinden farklı olabilmektedir. Yazı dili resmi dilin sahip olduğu prestije sahip olmadığı için gelişemez mahalli bir konuşma dili görünümü arz eder. Bu gün Kazakçada hem ağızlardaki kelime kadrosunu yazı dili sözlüğünde hem de ağızlardaki mahalli konuşma özelliklerini okullarda okutulan gramer kitaplarında görmek mümkündür. Dilbilimde yazı dili ile konuşma dili arasındaki ilişkiden bahsederken, konuşma dilinin yazı diline yaklaşmasının ağız özelliklerini kaybetmek; yazı dilinin ağız unsurlarını bünyesine çok fazla almasının yazı dilini standardı olmayan bir ağızlar karışımı haline getireceği belirtilir. Şu anda Kazakça bu durumu bizzat yaşamaktadır.
Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri's Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects... more Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri's Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects in Turkish Turcology are the translations of dictionaries prepared out of Turkey in 1940s. These studies started again in 1980s after a long pause. Hayati Develi's Azerbaijani Turkish Dictionary is the first dialect dictionary published after a long time. After this comes Kazakh and Gagavuz Turks' translation dictionary. 1990s is a period in which there were intensive dictionary studies about Turkish dialects and many dialect dictionaries most of which were translations were published. This intensity during 1990s continued also in 2000s. Although many dictionaries were based on studies conducted by some foreigners, there are also some comprehensive dictionaries prepared professionally by scanning all related dictionaries and literary works. Among these studies, New Uighur Turkish Dictionary is the one that should be primarily dwelled on. The first and the only dictionary on Uighur Turkish in Turkey is the translation of Necipoviç's dictionary. Uighurs today live in two different areas, the written language dialects of them are different and these are not mentioned in the dictionary, which is the greatest deficiency. Besides this, the translator doesn't know Turkey Turkish well and this causes this first and the only dictionary published in Turkey to create disappointment. Shortcomings and mistakes in this dictionary give us clues about how the dictionary studies that will be conducted about Turkish dialects should be.
Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri's Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects... more Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri's Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects in Turkish Turcology are the translations of dictionaries prepared out of Turkey in 1940s. These studies started again in 1980s after a long pause. Hayati Develi's Azerbaijani Turkish Dictionary is the first dialect dictionary published after a long time. After this comes Kazakh and Gagavuz Turks' translation dictionary. 1990s is a period in which there were intensive dictionary studies about Turkish dialects and many dialect dictionaries most of which were translations were published. This intensity during 1990s continued also in 2000s. Although many dictionaries were based on studies conducted by some foreigners, there are also some comprehensive dictionaries prepared professionally by scanning all related dictionaries and literary works. Among these studies, New Uighur Turkish Dictionary is the one that should be primarily dwelled on. The first and the only dictionary on Uighur Turkish in Turkey is the translation of Necipoviç's dictionary. Uighurs today live in two different areas, the written language dialects of them are different and these are not mentioned in the dictionary, which is the greatest deficiency. Besides this, the translator doesn't know Turkey Turkish well and this causes this first and the only dictionary published in Turkey to create disappointment. Shortcomings and mistakes in this dictionary give us clues about how the dictionary studies that will be conducted about Turkish dialects should be.
Ey, Dünye Ey romanı 1916 yılında yaşanan olaylarla ilgili belgeler dikkate alınarak yazılmıştır. ... more Ey, Dünye Ey romanı 1916 yılında yaşanan olaylarla ilgili belgeler dikkate alınarak yazılmıştır. Çarın sömürme siyasetiyle Kazak erkeklerin askere alınması sırasındaki yaşanan katliamlar, halkın bu baskı ve şiddet karşısında canını kurtarmak için yaptığı göç, bu göç sırasında yaşadığı meşakkat ve acı ile 1917 yılında gerçekleşen Bolşevik İhtilali ve geriye dönüş maceraları ile Kazakistan'da Bolşevik İhtilali'nden sonra 1991 yılına kadar yaşanan olaylar anlatılmıştır. Yazar çok geniş bir zaman diliminde çok geniş bir coğrafyada yaşanan olayları roman edebi türünde kaleme almıştır. Romanın bir kısmı bu olayların yaşandığı dönemde kayda geçirilen bir belgeye dayanır. Romanın belgeye dayanan kısmı 1916 olayları ve sebep olduğu göç ve göç sırasında yaşananlardır. Romanın göç ve geriye dönüşten sonraki kısımları tamamen yazarın kurgusudur. Romandaki kişi ve yer tasvirlerinin yetersizliği ile romanın kapsadığı zamanda yaşanan pek çok olayın göz ardı edilmesi de romanda teknik bir zayıflık olarak sayılabilir.
İhtilali ve İkinci Dünya Savaşı gibi Kazakların hayatını da etkileyen dünya çapında, önemli olayl... more İhtilali ve İkinci Dünya Savaşı gibi Kazakların hayatını da etkileyen dünya çapında, önemli olaylara şahit olmuş Sovyet dönemi Kazak edebiyatının önemli simalarından birisidir. Kazak edebiyatının önemli eserlerinden birisi olan Ulpan da Gabit Müsirepov'un sözde Kazaklarda kadın konusunu işlediği bir eserdir. Pek çok bilimsel çalışmada Ulpan romanından bahsedilirken üzerinde durulan husus Kazakların kadına bakışı, Kazak toplumunda kadının yeri olduğu; adı geçen romana adını da veren Ulpan'ın Kazakların kadın algısını değiştirdiği, pek çok eski anlayışı yıktığıdır. Romanda, bahsedilen hususlar işlenmekle beraber yabancı gözüyle okunduğunda ilk dikkati çeken husus yapılan siyasi propagandadır. Romanda Ulpan ve kendisinden 40 yaş büyük olan eşi yüceltilirken, Sovyet döneminden çok önce yaşanmış olmasına rağmen Kazakların milli bağımsızlık hareketleri çapul ve yağma hareketleri olarak gösterilip, milli kahramanlar da çapulcu ve eşkıya olarak tanıtılmaktadır. Roman kahramanlarından Eseney, çapul ve yağma hareketleri olarak gösterilen milli bağımsızlık hareketlerinin karşısında, bu hareketi gerçekleştirenlere karşı Çarlık ordusu yanında yer almış ve etkili olmuş bir isim olarak lanse edilir. Rus ordularıyla işbirliği yapmış olmasına rağmen Eseney bir boy lideri olarak yaptıkları ile eleştirilir ve onun yanlışları Ulpan tarafından telafi ettirilerek Ulpan roman kahramanı olarak yüceltilir. Bu, Sovyet döneminde sınırları çizilen "Sosyalist Realizm" sanat anlayışının uygulanmasından başka bir şey değildir. Yazarın zaman zaman romana müdahaleleri edebi eseri teknik yönden zayıflatır. Kazak edebiyatının 20. Yüzyılın ilk çeyreğinde roman türüyle tanıştığı dikkate alınırsa bu roman örneğinde yazarın pek de başarılı olduğu söylenemez.
DOAJ (DOAJ: Directory of Open Access Journals), Jun 1, 2014
Çağdaş Uygur edebiyatı köklü bir geleneğe sahiptir. Çünkü Uygurlar hala eski Türk kültür merkezle... more Çağdaş Uygur edebiyatı köklü bir geleneğe sahiptir. Çünkü Uygurlar hala eski Türk kültür merkezlerinde yaşamaktadır. Aynı zamanda köklü ve gelenekleşmiş Çağatay edebiyatının mirasçısıdırlar. Tarihi Çağatay edebi dili Doğu Türkistan'da 1950'li yıllara kadar devam etmiştir. Sovyetler Birliğinin kurulmasıyla Uygur Türkleri ikiye bölünmüştür ve bu siyasi bölünme 1950'li yıllarda sosyal hayata ve edebiyata da aksetmiştir. Bundan dolayı Çağdaş Uygur edebiyatı iki farklı kolda gelişmiştir. Bunun birinci sebebi Çin ile Sovyetler Birliğinin ilişkilerinin bozulmasıdır. İkincisi ise buna bağlı olarak sürekli değiştirilen alfabedir. Bugün Doğu Türkistan'da kısmen takip edebildiğimiz bir edebiyat ve temsilcileri vardır. Fakat aynı durumu, Doğu Türkistan dışında gelişen edebiyat için söylemek mümkün değildir. Özellikle Kazakistan sınırları içinde gelişen Uygur edebiyatı bu konuda incelemeye değer mahiyettedir. Çağdaş edebiyatın bütün türlerinde kayda değer eserlerin verildiğine inandığımız Kazakistan'daki Uygur edebiyatı ile ilgili çok bilgiye sahibi değiliz. Çağdaş Uygur Edebiyatının oluşumundan kısaca bahsedilerek Kazakistan'da yaşayan bir Uygur edip üzerinde durulacaktır. Eserleri çeşitli dillere çevrilerek yayımlanmış yazar Çağdaş Kazak edebiyatında da önemli yere sahiptir. Özellikle son dönemde yayımladığı tarihi romanları ile dikkat çeker.
ÖZ: Özbek Türkçesinde,-gän/-kän,-ķän sıfat fiil eki çok işlevli ve yaygın olarak kullanılan bir e... more ÖZ: Özbek Türkçesinde,-gän/-kän,-ķän sıfat fiil eki çok işlevli ve yaygın olarak kullanılan bir ektir. Bu ek, görülen geçmiş zaman, öğrenilen geçmiş zaman, geniş zaman ve nadiren gelecek zaman sıfat-fiil eki olarak kullanılmasının yanısıra görülen ve öğrenilen geçmiş zaman şekil ve zaman eki olarak da kullanılmaktadır. Aynı zamanda,-lik yapım eki ile genişlemiş biçimde-gänlig/-känlig,-ķänlig şeklinde kullanılabilen sıfat-fiil eki, bu şekliyle, Türkiye Türkçesindeki, genellikle iyelik eki alarak kullanılan-DIK sıfat-fiil eki işlevinde kullanımaktadır. Anahtar Kelimeler:-gän sıfat-fiil eki,-gänlik sıfat-fiil eki, görülen geçmiş zaman sıfat-fiili, öğrenilen geçmiş zaman sıfat-fiili, öğrenilen geçmiş zaman eki. The Verbal Adjectıve Affıx "-gän/-kän,-kän" In Uzbek Turkıshgänlig/-känlig,-känlig form Broadened By Derıvatıonal Affıx And Morphemes (Fıgures) Referıng To The Uses In Turkey Turkish ABSTRACT: The verbal adjective affix "-gän/-kän, kän" in Uzbek Turkish is a common affix with many functions. This affix is used as the verbal adjective affix of real simple past tense, learned/real past tense, present tense, rarely future tense. It is also used as the form and time affix of seen and learned past tense. In addition, the verbal adjective affix, that can be used as-gänlig/-känlig, känlig in a form broadened with the derivational suffix "-lik", is used in the function of the verbal adjective suffix "-dık" in Turkey Turkish that usually has a possessive affix.
makaleler dizini, 7. sayida, “Turkluk Bilimi Arastirmalari (Tubar)'nda Neler Vardi?” basligiy... more makaleler dizini, 7. sayida, “Turkluk Bilimi Arastirmalari (Tubar)'nda Neler Vardi?” basligiyla, sayilar ve sayi icindeki sira esas alinarak yayimlanmisti . 15. sayida 7-14. sayilarin makaleler dizini verilmisti . 21. sayidaki yazilar dizininde 1-20. sayilarda yayimlanan makalelerin kunyesi gosterilmisti . Son iki dizinin ikisinde de yazar soyadina gore siralama yapilmisti. Şimdi ise butun sayilarda (25. sayi dâhil) yer alan yazilarin kunyesini sunuyoruz
Hayatını, Türk dünyasının birliği ve aydınlanmasına vakfeden İsmail Gaspıralı, büyük bir fikir ad... more Hayatını, Türk dünyasının birliği ve aydınlanmasına vakfeden İsmail Gaspıralı, büyük bir fikir adamı, iyi bir ediptir ve yorulmaz bir eğitimcidir. Fikirlerini "Tercüman" gazetesi vasıtasıyla yaymaya çalışan bir yayıncı idi. Türkiye'de, özellikle, II. Meşrutiyet sonrasında Türkçülük Cereyanı çerçevesinde aydınlarımızı etkilemiş bir simadır. Türkiye dışındaki Türklüğün yetiştirdiği aydınlar içinde Türkiye'de en çok tanınan kimsenin İsmail Gaspıralı olduğu rahatlıkla söylenebilir. Fakat buna rağmen, bugüne kadar Gaspıralı'nın yazdıklarını toplu biçimde gösterebilen tek kaynak yoktu. Bundan dolayı Prof. Dr. Yavuz Akpınar'ın 2003 yılından bu yana üç cilt halinde yayımladığı "İsmail Gaspıralı'nın Seçilmiş Eserleri 1, 2, 3" Türk fikir ve kültür hayatında büyük bir boşluğu doldurduğunu söyleyebiliriz. Söz konusu eser, alt başlıklarıyla şu ciltlerden oluşmaktadır: * Niğde Üni. Fen-Ed. Fak. TDE Böl.
Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri's Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects... more Leaving aside Hüseyin Kazım Kadri's Turkish Dictionary, dictionary studies about Turkish dialects in Turkish Turcology are the translations of dictionaries prepared out of Turkey in 1940s. These studies started again in 1980s after a long pause. Hayati Develi's Azerbaijani Turkish Dictionary is the first dialect dictionary published after a long time. After this comes Kazakh and Gagavuz Turks' translation dictionary. 1990s is a period in which there were intensive dictionary studies about Turkish dialects and many dialect dictionaries most of which were translations were published. This intensity during 1990s continued also in 2000s. Although many dictionaries were based on studies conducted by some foreigners, there are also some comprehensive dictionaries prepared professionally by scanning all related dictionaries and literary works. Among these studies, New Uighur Turkish Dictionary is the one that should be primarily dwelled on. The first and the only dictionary on Uighur Turkish in Turkey is the translation of Necipoviç's dictionary. Uighurs today live in two different areas, the written language dialects of them are different and these are not mentioned in the dictionary, which is the greatest deficiency. Besides this, the translator doesn't know Turkey Turkish well and this causes this first and the only dictionary published in Turkey to create disappointment. Shortcomings and mistakes in this dictionary give us clues about how the dictionary studies that will be conducted about Turkish dialects should be.
Uploads
Papers by Hikmet Koraş