Mając świadomość, że coraz więcej badaczy patrzy na języki historyczne przez pryzmat różnych meto... more Mając świadomość, że coraz więcej badaczy patrzy na języki historyczne przez pryzmat różnych metodologii, często mało ze sobą powiązanych, i ponadto zdając sobie sprawę z partykularyzmu środowiska językoznawców historycznych, przez co wymiana myśli – tak ważna dla rozwoju naukowego, a zwłaszcza dla refleksji metodologicznej – jest utrudniona, w dniach 19-20 kwietnia 2013 roku w Toruniu młodzi językoznawcy z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika zorganizowali pierwsze Spotkania Naukowe Badaczy Historii Języka. Spotkanie to miało na celu zebranie młodych naukowców, zajmujących się szeroko pojętym językoznawstwem historycznym, zarówno w jego ujęciu diachronicznym, jak i synchronicznym, przedstawicieli różnych filologii, korzystających z najróżniejszych metodologii (semantyki redukcjonistycznej, słowotwórstwa gniazdowego, analizy dyskursu, badań fonetycznych itd.), aby mogło się ono stać forum wymiany myśli naukowej, refleksji metodologicznych, spojrzenia na to, co robią koleżanki i koledzy z innych ośrodków akademickich w Polsce. Spotkanie to przyniosło zamierzony efekt. Nie licząc gospodarzy, z całej Polski przyjechało 20 doktorantów i młodych doktorów z 10 różnych uczelni w Polsce. Goście ci reprezentowali różne ujęcia metodologiczne, zajmowali się różnymi językami (byli wśród nich m.in. poloniści, germaniści, romaniści czy latyniści). A o największym sukcesie i potrzebie takich spotkań najlepiej chyba świadczył głos uczestników o konieczności i chęci powtórzenia go w przyszłym roku w kolejnym ośrodku akademickim, co też mamy nadzieję stanie się tradycją. Niniejsza publikacja stanowi materialny i intelektualny ślad po tamtym spotkaniu i doskonale pokazuje, jak zróżnicowane ono było. Mamy jednak nadzieję, że ta książka nie będzie tylko pamiątką po tamtym wydarzeniu, ale stanie się źródłem i namacalnym dowodem na to, w jak różny sposób można mówić o językach historycznych. Z tego też powodu, planując strukturę tej publikacji, odeszliśmy od przyjęcia kryterium metodologicznego (z wyjątkiem rozdziału poświęconego słowotwórstwu gniazdowemu, o czym dalej) czy językowego podziału artykułów na rzecz subdyscyplin językoznawczych, których dotyczą. Dzięki temu osoby zainteresowane badaniem języków historycznych będą mogły porównać różne ujęcia metodologiczne i sposoby badania różnych języków. I tak na początku zajmujemy się refleksjami związanymi z fonetyka historyczną. Piotr Sorbet przybliża nam problem zmian paragogicznych w językach romańskich, a Marek Dolatowski pokazuje, jak zmiany fonetyczne mogą nam pomóc w określeniu pochodzenia etnolektu, w tym przypadku hałcnowskiego. Następnie przechodzimy do części poświęconej morfologii, gdzie Marta Woźnicka przedstawia zmiany w paradygmacie koniugacyjnym od gockiego po współczesną niemczyznę, Karolina Traczyk, wykorzystując metodę przekrojów synchronicznych Bajerowej i badania frekwencyjne, analizuje rozwój form dopełniaczowych w języku polskim na –ów, a Anna Buncler dokonuje metarefleksji na temat przypadków w języku fińskim, analizując gramatyki wydane od XVII wieku po czasy współczesne. W dalszej kolejności prezentujemy część poświęconą słowotwórstwu gniazdowemu. Wyjątkowe wyróżnienie tej metodologii wiąże się z jej elastycznością, przez co wyniki badań osób zajmujących się nią mogą posłużyć zarówno osobom zajmującym się fonologią, morfologią, jak i semantyką. W niniejszej książce badania te prezentują Krzysztof Waśkowski, analizujący polską leksykę animalistyczną, oraz Zuzanna Krótki, którą zajmują leksemy o rdzeniu łacz-/łak-. Najbardziej reprezentatywna jest część poświęcona semantyce historycznej. I tak Dawid Lipiński przedstawia propozycję sposobu definiowania słów i wyrażeń w językach historycznych, pokazując to na przykładzie łacińskiego pius, Ewelina Ładziak boryka się z trudnym zadaniem opisu semantycznego przymiotników związanych z percepcją dotyku, natomiast Natalia Żochowska demonstruje, jak badania historyczne mogą być istotne dla eksplikowania wyrażeń języka współczesnego, co pokazuje na przykładzie wyrażeń z segmentem mimo. Najbardziej zaniedbanym działem językoznawstwa historycznego wydaje się być analiza dyskursu czy też szerzej – semantyka tekstu. W obrębie tej subdyscypliny tylko Małgorzata Posturzyńska- Bosko bada instrumenty spójności tekstu we francuskim dziele „Le livre des fais et bonnes meurs du sage roy Charles V” średniowiecznej pisarki Christine de Pizan. Na samym końcu znajduje się część związana z ortografią historyczną; i tak Anna Sawa pokazuje, za pomocą jakich liter były oznaczane samogłoski w „Słoneczniku” Jeremiasza Drexeliusa, natomiast Olga Stramczewska prezentuje na przykładzie edycji fryburskiej „Rozmyślania przemyskiego”, jak różne podejścia edytorów tekstów dawnych mogą zniekształcać obraz składni. Niniejszą książkę postanowiliśmy zadedykować wybitnemu romaniście i językoznawcy, ś.p. prof. Witoldowi Stefańskiemu, który podczas pierwszych Spotkań Naukowych Badaczy Historii Języka w Toruniu zechciał reprezentować środowisko naukowe gospodarzy i wygłosił wykład pt. „Miejsce językoznawstwa historyczno-porównawczego we współczesnym językoznawstwie”. Niestety, wykład ten stał się ostatnim pozadydaktycznym wystąpieniem Profesora, gdyż w dwa miesiące później nagle pożegnał ten świat.
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
The first Polish language book was published in Lublin in 1630. The book Słonecznik albo porownan... more The first Polish language book was published in Lublin in 1630. The book Słonecznik albo porownanie woli ludzkiey z wolą bożą by Jeremiasz Drexelius was printed in Paweł Konrad's printing house. The name of the printer was not mentioned in historical resources. The analysis of the old print (especially the correlation between the structure and the typographic layout of the text) shows that P. Konrad knew well contemporary publishing convention. He skilfully made use of his meagre composing material in order to emphasise text structure. He used three different typefaces, small capitals, capitals, and book ordinary type. He changed the letter size, used centring, justification as well as initials and the short column. Moreover, the printer placed ornaments in the text, and he consciously employed unprinted space.
Anna Sawa absolwentka instytutu Bibliotekoznawstwa i informacji Naukowej Uniwersytet Marii curie-... more Anna Sawa absolwentka instytutu Bibliotekoznawstwa i informacji Naukowej Uniwersytet Marii curie-Skłodowskiej w Lublinie UDZiAŁ KOreKtOrÓW i ZecerÓW W KSZtAŁtOWANiU teKStU DrUKOWANeGO (NA pODStAWie pOLSKOJĘZYcZNYcH DrUKÓW Z XVi WieKU) • pojawienie się drukarstwa i książek drukowanych w języku polskim było ważnym wydarzeniem w dziejach polszczyzny. Według Zenona Klemensiewicza polskojęzyczna książka drukowana nie tylko przekazywała określone treści, lecz także tworzyła wzorce ich językowego ukształtowania. Konkurujące ze sobą oficyny ustalały normy w zakresie ortografii, gramatyki i stylu, co pozwoliło na ujednolicenie języka, który zaczął odróżniać się od języka średniowiecznych rękopisów oraz umożliwiały rozpowszechnianie norm wśród szerokiego grona czytelników 1. Zasługi drukarzy w kształtowaniu ortografii podkreślał również Stanisław rospond, który zauważył, że polska ortografia ma charakter kompilacyjny, ukształtowany przez średniowiecznych skrybów i zmodernizowany przez krakowskich drukarzy 2. Grono drukarzy wpływających na kształtowanie się ortografii i norm językowych poszerzają anonimowi "homines litterati" 3. Analogiczną opinię można znaleźć w pracy Stanisława Jodłowskiego pt. Losy polskiej ortografii, w której autor podkreśla, że ostateczne ukształtowanie XVi-wiecznej pisowni zawdzięczano kodyfikatorom związanym ze środowiskami • Artykuł powstał na podstawie pracy licencjackiej Producenci książki wobec pisowni i ortografii języka polskiego w XVI wieku przygotowanej pod kierunkiem prof. dr hab. Marii Judy w Zakładzie Dawnej Książki i Bibliografii instytutu Bibliotekoznawstwa i informacji Naukowej.
The source material of the article is a devotional print Ordynarz albo porządne opisanie, według ... more The source material of the article is a devotional print Ordynarz albo porządne opisanie, według którego panny zakonne nowicye także y insze młode siostry profeski w zakonności albo karności zakonney ćwiczone bydź maią… by Leonard Starczewski, which was published in Lublin in 1633. The author of the article compared the table of contents with the titles of structural parts in Starczewski's work. The conducted analysis shows that there are many differences between the table of contents and the titles of particular parts, chapters and subchapters, which concern both the text level and spelling issues.
Podstawowym aktem normatywnym, na którym opiera się życie zakonne, jest reguła zakonna 2. W 1215 ... more Podstawowym aktem normatywnym, na którym opiera się życie zakonne, jest reguła zakonna 2. W 1215 roku Sobór Laterański zakazał tworzenia nowych reguł zakonnych, jednak zmieniający się kontekst społeczno-kulturowy spowodował, że zakony opierające się na najstarszych regułach (np. regule św. Benedykta) potrzebowały zmodyfikowania dotychczas obowiązujących przepisów. W świetle obowiązującego prawa kanonicznego zakony mogły dodać do pierwotnego tekstu reguły własne deklaracje 3 , które objaśniały dawny tekst oraz dostosowywały go do zmieniających się okoliczności i potrzeb duchowych. Na kształt życia w klasztorach wpłynęły również m.in. postanowienia Soboru Trydenckiego, a w szczególności uchwalony w 1563 roku dekret reformatorski De regularibus et monialibus, zobowiązujący zakonników i zakonnice do życia zgodnego z treścią przyjętych reguł 4. Do uchwał Soboru nawiązywały ponadto zmiany legislacyjne wprowadzone przez Piusa V i Grzegorza XIII. Za pontyfikatu Piusa V wydano tzw. brewiarz rzymski, który zmienił sposób odprawiania modlitw 1 Druk publikacji został sfinansowany przez Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w ramach grantu Wydziału Humanistycznego.
Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia, 2015
Letter Markering of Vowels in Different Types of Printed Writing from XVII century (on the basis ... more Letter Markering of Vowels in Different Types of Printed Writing from XVII century (on the basis of Slonecznik by Jeremiasz Drexelius) Slonecznik by Jeremiasz Drexelius was published in 1630. It was the first book printed in Pawel Konrad's local printing house. In the composition of the text, there have been used three kinds of printed writing: schwabacher, italics and antique. The article presents ways of writing vowels in the excerpts of text that were composed with those types of writing. The excerpts provide documentation for variance and prescriptiveness in orthography of the time.
Podstawą źrodlową analizy jest modlitewnik Koronki Panny… Maryey, wedle Swietego porządku karmeli... more Podstawą źrodlową analizy jest modlitewnik Koronki Panny… Maryey, wedle Swietego porządku karmelitanskiego rytmem nabozne rozmyślanie wydany w Lublinie w 1644 roku. Celem tej analizy bylo ustalenie zalezności miedzy strukturą tekstu glownego koronki (rozpatrywaną z jezykoznawczego punktu widzenia) a jego uksztaltowaniem typograficznym (rodzajem pisma drukowanego uzytego do skladu, stopniem pisma, operowaniem światlem, rozmieszczeniem inicjalow i ozdobnikow itp.). Starodruk zostal wydany przy uzyciu skromnego zasobu typograficznego, jednak drukarzowi udalo sie oddzielic od siebie poszczegolne segmenty modlitwy, ukazac paralelnośc jej czlonow, zaakcentowac prozatorską lub wierszowaną budowe tekstu.
Mając świadomość, że coraz więcej badaczy patrzy na języki historyczne przez pryzmat różnych meto... more Mając świadomość, że coraz więcej badaczy patrzy na języki historyczne przez pryzmat różnych metodologii, często mało ze sobą powiązanych, i ponadto zdając sobie sprawę z partykularyzmu środowiska językoznawców historycznych, przez co wymiana myśli – tak ważna dla rozwoju naukowego, a zwłaszcza dla refleksji metodologicznej – jest utrudniona, w dniach 19-20 kwietnia 2013 roku w Toruniu młodzi językoznawcy z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika zorganizowali pierwsze Spotkania Naukowe Badaczy Historii Języka. Spotkanie to miało na celu zebranie młodych naukowców, zajmujących się szeroko pojętym językoznawstwem historycznym, zarówno w jego ujęciu diachronicznym, jak i synchronicznym, przedstawicieli różnych filologii, korzystających z najróżniejszych metodologii (semantyki redukcjonistycznej, słowotwórstwa gniazdowego, analizy dyskursu, badań fonetycznych itd.), aby mogło się ono stać forum wymiany myśli naukowej, refleksji metodologicznych, spojrzenia na to, co robią koleżanki i koledzy z innych ośrodków akademickich w Polsce. Spotkanie to przyniosło zamierzony efekt. Nie licząc gospodarzy, z całej Polski przyjechało 20 doktorantów i młodych doktorów z 10 różnych uczelni w Polsce. Goście ci reprezentowali różne ujęcia metodologiczne, zajmowali się różnymi językami (byli wśród nich m.in. poloniści, germaniści, romaniści czy latyniści). A o największym sukcesie i potrzebie takich spotkań najlepiej chyba świadczył głos uczestników o konieczności i chęci powtórzenia go w przyszłym roku w kolejnym ośrodku akademickim, co też mamy nadzieję stanie się tradycją. Niniejsza publikacja stanowi materialny i intelektualny ślad po tamtym spotkaniu i doskonale pokazuje, jak zróżnicowane ono było. Mamy jednak nadzieję, że ta książka nie będzie tylko pamiątką po tamtym wydarzeniu, ale stanie się źródłem i namacalnym dowodem na to, w jak różny sposób można mówić o językach historycznych. Z tego też powodu, planując strukturę tej publikacji, odeszliśmy od przyjęcia kryterium metodologicznego (z wyjątkiem rozdziału poświęconego słowotwórstwu gniazdowemu, o czym dalej) czy językowego podziału artykułów na rzecz subdyscyplin językoznawczych, których dotyczą. Dzięki temu osoby zainteresowane badaniem języków historycznych będą mogły porównać różne ujęcia metodologiczne i sposoby badania różnych języków. I tak na początku zajmujemy się refleksjami związanymi z fonetyka historyczną. Piotr Sorbet przybliża nam problem zmian paragogicznych w językach romańskich, a Marek Dolatowski pokazuje, jak zmiany fonetyczne mogą nam pomóc w określeniu pochodzenia etnolektu, w tym przypadku hałcnowskiego. Następnie przechodzimy do części poświęconej morfologii, gdzie Marta Woźnicka przedstawia zmiany w paradygmacie koniugacyjnym od gockiego po współczesną niemczyznę, Karolina Traczyk, wykorzystując metodę przekrojów synchronicznych Bajerowej i badania frekwencyjne, analizuje rozwój form dopełniaczowych w języku polskim na –ów, a Anna Buncler dokonuje metarefleksji na temat przypadków w języku fińskim, analizując gramatyki wydane od XVII wieku po czasy współczesne. W dalszej kolejności prezentujemy część poświęconą słowotwórstwu gniazdowemu. Wyjątkowe wyróżnienie tej metodologii wiąże się z jej elastycznością, przez co wyniki badań osób zajmujących się nią mogą posłużyć zarówno osobom zajmującym się fonologią, morfologią, jak i semantyką. W niniejszej książce badania te prezentują Krzysztof Waśkowski, analizujący polską leksykę animalistyczną, oraz Zuzanna Krótki, którą zajmują leksemy o rdzeniu łacz-/łak-. Najbardziej reprezentatywna jest część poświęcona semantyce historycznej. I tak Dawid Lipiński przedstawia propozycję sposobu definiowania słów i wyrażeń w językach historycznych, pokazując to na przykładzie łacińskiego pius, Ewelina Ładziak boryka się z trudnym zadaniem opisu semantycznego przymiotników związanych z percepcją dotyku, natomiast Natalia Żochowska demonstruje, jak badania historyczne mogą być istotne dla eksplikowania wyrażeń języka współczesnego, co pokazuje na przykładzie wyrażeń z segmentem mimo. Najbardziej zaniedbanym działem językoznawstwa historycznego wydaje się być analiza dyskursu czy też szerzej – semantyka tekstu. W obrębie tej subdyscypliny tylko Małgorzata Posturzyńska- Bosko bada instrumenty spójności tekstu we francuskim dziele „Le livre des fais et bonnes meurs du sage roy Charles V” średniowiecznej pisarki Christine de Pizan. Na samym końcu znajduje się część związana z ortografią historyczną; i tak Anna Sawa pokazuje, za pomocą jakich liter były oznaczane samogłoski w „Słoneczniku” Jeremiasza Drexeliusa, natomiast Olga Stramczewska prezentuje na przykładzie edycji fryburskiej „Rozmyślania przemyskiego”, jak różne podejścia edytorów tekstów dawnych mogą zniekształcać obraz składni. Niniejszą książkę postanowiliśmy zadedykować wybitnemu romaniście i językoznawcy, ś.p. prof. Witoldowi Stefańskiemu, który podczas pierwszych Spotkań Naukowych Badaczy Historii Języka w Toruniu zechciał reprezentować środowisko naukowe gospodarzy i wygłosił wykład pt. „Miejsce językoznawstwa historyczno-porównawczego we współczesnym językoznawstwie”. Niestety, wykład ten stał się ostatnim pozadydaktycznym wystąpieniem Profesora, gdyż w dwa miesiące później nagle pożegnał ten świat.
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
The first Polish language book was published in Lublin in 1630. The book Słonecznik albo porownan... more The first Polish language book was published in Lublin in 1630. The book Słonecznik albo porownanie woli ludzkiey z wolą bożą by Jeremiasz Drexelius was printed in Paweł Konrad's printing house. The name of the printer was not mentioned in historical resources. The analysis of the old print (especially the correlation between the structure and the typographic layout of the text) shows that P. Konrad knew well contemporary publishing convention. He skilfully made use of his meagre composing material in order to emphasise text structure. He used three different typefaces, small capitals, capitals, and book ordinary type. He changed the letter size, used centring, justification as well as initials and the short column. Moreover, the printer placed ornaments in the text, and he consciously employed unprinted space.
Anna Sawa absolwentka instytutu Bibliotekoznawstwa i informacji Naukowej Uniwersytet Marii curie-... more Anna Sawa absolwentka instytutu Bibliotekoznawstwa i informacji Naukowej Uniwersytet Marii curie-Skłodowskiej w Lublinie UDZiAŁ KOreKtOrÓW i ZecerÓW W KSZtAŁtOWANiU teKStU DrUKOWANeGO (NA pODStAWie pOLSKOJĘZYcZNYcH DrUKÓW Z XVi WieKU) • pojawienie się drukarstwa i książek drukowanych w języku polskim było ważnym wydarzeniem w dziejach polszczyzny. Według Zenona Klemensiewicza polskojęzyczna książka drukowana nie tylko przekazywała określone treści, lecz także tworzyła wzorce ich językowego ukształtowania. Konkurujące ze sobą oficyny ustalały normy w zakresie ortografii, gramatyki i stylu, co pozwoliło na ujednolicenie języka, który zaczął odróżniać się od języka średniowiecznych rękopisów oraz umożliwiały rozpowszechnianie norm wśród szerokiego grona czytelników 1. Zasługi drukarzy w kształtowaniu ortografii podkreślał również Stanisław rospond, który zauważył, że polska ortografia ma charakter kompilacyjny, ukształtowany przez średniowiecznych skrybów i zmodernizowany przez krakowskich drukarzy 2. Grono drukarzy wpływających na kształtowanie się ortografii i norm językowych poszerzają anonimowi "homines litterati" 3. Analogiczną opinię można znaleźć w pracy Stanisława Jodłowskiego pt. Losy polskiej ortografii, w której autor podkreśla, że ostateczne ukształtowanie XVi-wiecznej pisowni zawdzięczano kodyfikatorom związanym ze środowiskami • Artykuł powstał na podstawie pracy licencjackiej Producenci książki wobec pisowni i ortografii języka polskiego w XVI wieku przygotowanej pod kierunkiem prof. dr hab. Marii Judy w Zakładzie Dawnej Książki i Bibliografii instytutu Bibliotekoznawstwa i informacji Naukowej.
The source material of the article is a devotional print Ordynarz albo porządne opisanie, według ... more The source material of the article is a devotional print Ordynarz albo porządne opisanie, według którego panny zakonne nowicye także y insze młode siostry profeski w zakonności albo karności zakonney ćwiczone bydź maią… by Leonard Starczewski, which was published in Lublin in 1633. The author of the article compared the table of contents with the titles of structural parts in Starczewski's work. The conducted analysis shows that there are many differences between the table of contents and the titles of particular parts, chapters and subchapters, which concern both the text level and spelling issues.
Podstawowym aktem normatywnym, na którym opiera się życie zakonne, jest reguła zakonna 2. W 1215 ... more Podstawowym aktem normatywnym, na którym opiera się życie zakonne, jest reguła zakonna 2. W 1215 roku Sobór Laterański zakazał tworzenia nowych reguł zakonnych, jednak zmieniający się kontekst społeczno-kulturowy spowodował, że zakony opierające się na najstarszych regułach (np. regule św. Benedykta) potrzebowały zmodyfikowania dotychczas obowiązujących przepisów. W świetle obowiązującego prawa kanonicznego zakony mogły dodać do pierwotnego tekstu reguły własne deklaracje 3 , które objaśniały dawny tekst oraz dostosowywały go do zmieniających się okoliczności i potrzeb duchowych. Na kształt życia w klasztorach wpłynęły również m.in. postanowienia Soboru Trydenckiego, a w szczególności uchwalony w 1563 roku dekret reformatorski De regularibus et monialibus, zobowiązujący zakonników i zakonnice do życia zgodnego z treścią przyjętych reguł 4. Do uchwał Soboru nawiązywały ponadto zmiany legislacyjne wprowadzone przez Piusa V i Grzegorza XIII. Za pontyfikatu Piusa V wydano tzw. brewiarz rzymski, który zmienił sposób odprawiania modlitw 1 Druk publikacji został sfinansowany przez Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w ramach grantu Wydziału Humanistycznego.
Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia, 2015
Letter Markering of Vowels in Different Types of Printed Writing from XVII century (on the basis ... more Letter Markering of Vowels in Different Types of Printed Writing from XVII century (on the basis of Slonecznik by Jeremiasz Drexelius) Slonecznik by Jeremiasz Drexelius was published in 1630. It was the first book printed in Pawel Konrad's local printing house. In the composition of the text, there have been used three kinds of printed writing: schwabacher, italics and antique. The article presents ways of writing vowels in the excerpts of text that were composed with those types of writing. The excerpts provide documentation for variance and prescriptiveness in orthography of the time.
Podstawą źrodlową analizy jest modlitewnik Koronki Panny… Maryey, wedle Swietego porządku karmeli... more Podstawą źrodlową analizy jest modlitewnik Koronki Panny… Maryey, wedle Swietego porządku karmelitanskiego rytmem nabozne rozmyślanie wydany w Lublinie w 1644 roku. Celem tej analizy bylo ustalenie zalezności miedzy strukturą tekstu glownego koronki (rozpatrywaną z jezykoznawczego punktu widzenia) a jego uksztaltowaniem typograficznym (rodzajem pisma drukowanego uzytego do skladu, stopniem pisma, operowaniem światlem, rozmieszczeniem inicjalow i ozdobnikow itp.). Starodruk zostal wydany przy uzyciu skromnego zasobu typograficznego, jednak drukarzowi udalo sie oddzielic od siebie poszczegolne segmenty modlitwy, ukazac paralelnośc jej czlonow, zaakcentowac prozatorską lub wierszowaną budowe tekstu.
Uploads
Books by Anna Sawa
Niniejsza publikacja stanowi materialny i intelektualny ślad po tamtym spotkaniu i doskonale pokazuje, jak zróżnicowane ono było. Mamy jednak nadzieję, że ta książka nie będzie tylko pamiątką po tamtym wydarzeniu, ale stanie się źródłem i namacalnym dowodem na to, w jak różny sposób można mówić o językach historycznych. Z tego też powodu, planując strukturę tej publikacji, odeszliśmy od przyjęcia kryterium metodologicznego (z wyjątkiem rozdziału poświęconego słowotwórstwu gniazdowemu, o czym dalej) czy językowego podziału artykułów na rzecz subdyscyplin językoznawczych, których dotyczą. Dzięki temu osoby zainteresowane badaniem języków historycznych będą mogły porównać różne ujęcia metodologiczne i sposoby badania różnych języków. I tak na początku zajmujemy się refleksjami związanymi z fonetyka historyczną. Piotr Sorbet przybliża nam problem zmian paragogicznych w językach romańskich, a Marek Dolatowski pokazuje, jak zmiany fonetyczne mogą nam pomóc w określeniu pochodzenia etnolektu, w tym przypadku hałcnowskiego. Następnie przechodzimy do części poświęconej morfologii, gdzie Marta Woźnicka przedstawia zmiany w paradygmacie koniugacyjnym od gockiego po współczesną niemczyznę, Karolina Traczyk, wykorzystując metodę przekrojów synchronicznych Bajerowej i badania frekwencyjne, analizuje rozwój form dopełniaczowych w języku polskim na –ów, a Anna Buncler dokonuje metarefleksji na temat przypadków w języku fińskim, analizując gramatyki wydane od XVII wieku po czasy współczesne. W dalszej kolejności prezentujemy część poświęconą słowotwórstwu gniazdowemu. Wyjątkowe wyróżnienie tej metodologii wiąże się z jej elastycznością, przez co wyniki badań osób zajmujących się nią mogą posłużyć zarówno osobom zajmującym się fonologią, morfologią, jak i semantyką. W niniejszej książce badania te prezentują Krzysztof Waśkowski, analizujący polską leksykę animalistyczną, oraz Zuzanna Krótki, którą zajmują leksemy o rdzeniu łacz-/łak-. Najbardziej reprezentatywna jest część poświęcona semantyce historycznej. I tak Dawid Lipiński przedstawia propozycję sposobu definiowania słów i wyrażeń w językach historycznych, pokazując to na przykładzie łacińskiego pius, Ewelina Ładziak boryka się z trudnym zadaniem opisu semantycznego przymiotników związanych z percepcją dotyku, natomiast Natalia Żochowska demonstruje, jak badania historyczne mogą być istotne dla eksplikowania wyrażeń języka współczesnego, co pokazuje na przykładzie wyrażeń z segmentem mimo. Najbardziej zaniedbanym działem językoznawstwa historycznego wydaje się być analiza dyskursu czy też szerzej – semantyka tekstu. W obrębie tej subdyscypliny tylko Małgorzata Posturzyńska- Bosko bada instrumenty spójności tekstu we francuskim dziele „Le livre des fais et bonnes meurs du sage roy Charles V” średniowiecznej pisarki Christine de Pizan. Na samym końcu znajduje się część związana z ortografią historyczną; i tak Anna Sawa pokazuje, za pomocą jakich liter były oznaczane samogłoski w „Słoneczniku” Jeremiasza Drexeliusa, natomiast Olga Stramczewska prezentuje na przykładzie edycji fryburskiej „Rozmyślania przemyskiego”, jak różne podejścia edytorów tekstów dawnych mogą zniekształcać obraz składni.
Niniejszą książkę postanowiliśmy zadedykować wybitnemu romaniście i językoznawcy, ś.p. prof. Witoldowi Stefańskiemu, który podczas pierwszych Spotkań Naukowych Badaczy Historii Języka w Toruniu zechciał reprezentować środowisko naukowe gospodarzy i wygłosił wykład pt. „Miejsce językoznawstwa historyczno-porównawczego we współczesnym językoznawstwie”. Niestety, wykład ten stał się ostatnim pozadydaktycznym wystąpieniem Profesora, gdyż w dwa miesiące później nagle pożegnał ten świat.
Papers by Anna Sawa
Niniejsza publikacja stanowi materialny i intelektualny ślad po tamtym spotkaniu i doskonale pokazuje, jak zróżnicowane ono było. Mamy jednak nadzieję, że ta książka nie będzie tylko pamiątką po tamtym wydarzeniu, ale stanie się źródłem i namacalnym dowodem na to, w jak różny sposób można mówić o językach historycznych. Z tego też powodu, planując strukturę tej publikacji, odeszliśmy od przyjęcia kryterium metodologicznego (z wyjątkiem rozdziału poświęconego słowotwórstwu gniazdowemu, o czym dalej) czy językowego podziału artykułów na rzecz subdyscyplin językoznawczych, których dotyczą. Dzięki temu osoby zainteresowane badaniem języków historycznych będą mogły porównać różne ujęcia metodologiczne i sposoby badania różnych języków. I tak na początku zajmujemy się refleksjami związanymi z fonetyka historyczną. Piotr Sorbet przybliża nam problem zmian paragogicznych w językach romańskich, a Marek Dolatowski pokazuje, jak zmiany fonetyczne mogą nam pomóc w określeniu pochodzenia etnolektu, w tym przypadku hałcnowskiego. Następnie przechodzimy do części poświęconej morfologii, gdzie Marta Woźnicka przedstawia zmiany w paradygmacie koniugacyjnym od gockiego po współczesną niemczyznę, Karolina Traczyk, wykorzystując metodę przekrojów synchronicznych Bajerowej i badania frekwencyjne, analizuje rozwój form dopełniaczowych w języku polskim na –ów, a Anna Buncler dokonuje metarefleksji na temat przypadków w języku fińskim, analizując gramatyki wydane od XVII wieku po czasy współczesne. W dalszej kolejności prezentujemy część poświęconą słowotwórstwu gniazdowemu. Wyjątkowe wyróżnienie tej metodologii wiąże się z jej elastycznością, przez co wyniki badań osób zajmujących się nią mogą posłużyć zarówno osobom zajmującym się fonologią, morfologią, jak i semantyką. W niniejszej książce badania te prezentują Krzysztof Waśkowski, analizujący polską leksykę animalistyczną, oraz Zuzanna Krótki, którą zajmują leksemy o rdzeniu łacz-/łak-. Najbardziej reprezentatywna jest część poświęcona semantyce historycznej. I tak Dawid Lipiński przedstawia propozycję sposobu definiowania słów i wyrażeń w językach historycznych, pokazując to na przykładzie łacińskiego pius, Ewelina Ładziak boryka się z trudnym zadaniem opisu semantycznego przymiotników związanych z percepcją dotyku, natomiast Natalia Żochowska demonstruje, jak badania historyczne mogą być istotne dla eksplikowania wyrażeń języka współczesnego, co pokazuje na przykładzie wyrażeń z segmentem mimo. Najbardziej zaniedbanym działem językoznawstwa historycznego wydaje się być analiza dyskursu czy też szerzej – semantyka tekstu. W obrębie tej subdyscypliny tylko Małgorzata Posturzyńska- Bosko bada instrumenty spójności tekstu we francuskim dziele „Le livre des fais et bonnes meurs du sage roy Charles V” średniowiecznej pisarki Christine de Pizan. Na samym końcu znajduje się część związana z ortografią historyczną; i tak Anna Sawa pokazuje, za pomocą jakich liter były oznaczane samogłoski w „Słoneczniku” Jeremiasza Drexeliusa, natomiast Olga Stramczewska prezentuje na przykładzie edycji fryburskiej „Rozmyślania przemyskiego”, jak różne podejścia edytorów tekstów dawnych mogą zniekształcać obraz składni.
Niniejszą książkę postanowiliśmy zadedykować wybitnemu romaniście i językoznawcy, ś.p. prof. Witoldowi Stefańskiemu, który podczas pierwszych Spotkań Naukowych Badaczy Historii Języka w Toruniu zechciał reprezentować środowisko naukowe gospodarzy i wygłosił wykład pt. „Miejsce językoznawstwa historyczno-porównawczego we współczesnym językoznawstwie”. Niestety, wykład ten stał się ostatnim pozadydaktycznym wystąpieniem Profesora, gdyż w dwa miesiące później nagle pożegnał ten świat.