Samveldið
Samveldið eru þau fullvalda ríki sem hafa Karl III sem einvald og þjóðhöfðingja. Öll ríkin eru jöfn og óháð öðrum, þó að einn maður, búsettur í Bretlandi, starfi sem einvaldur þeirra.[1][2] Hugtakið Samveldi er óformleg lýsing sem ekki er notuð í neinum lögum.
Frá og með árinu 2024 eru 15 Samveldi: Antígva og Barbúda, Ástralía, Bahamaeyjar, Belís, Kanada, Grenada, Jamaíka, Nýja-Sjáland, Papúa Nýja-Gínea, Sankti Kristófer og Nevis, Sankti Lúsía, Sankti Vinsent og Grenadínur, Salómonseyjar, Túvalú og Bretland. Öll eru meðlimir í Breska samveldinu, alþjóðlegum samtökum 56 sjálfstæðra aðildarríkja. Karl III er einnig formaður Samveldisins, hlutverk sem er ekki skilgreint í stjórnarskrá.
Hugmyndin um að þessi ríki deili sömu manneskju sem einvaldi nær aftur til 1867 þegar Kanada varð fyrsta sjálfstjórnunarríkið, sjálfstæð þjóð breska heimsveldisins; aðrir, eins og Ástralía (1901) og Nýja-Sjáland (1907), fylgdu í kjölfarið. Með vaxandi sjálfstæði sjálfsstjórnunarríkjanna á 20. áratugnum skilgreindi Balfour-yfirlýsingin frá 1926 Samveldið og að þjóðirnar væru "með jafna stöðu .. þó þær væru sameinaðar af sameiginlegri hollustu við krúnuna".[1] Westminster-lögin 1931 skilgreindu frekar samband ríkjanna og krúnunnar, þar á meðal venju að allar breytingar á arftaka í einu landi séu samþykktar af hinum. Núverandi Samveldi var opinberlega yfirlýst með London-yfirlýsingunni 1949, þegar Indland vildi verða lýðveldi án þess að fara úr Samveldinu; í kjölfarið voru fimm sjálfstæðar þjóðir sem deildu krúnunni: Bretland, Kanada, Ástralía, Nýja-Sjáland, Suður-Afríka, Pakistan og Ceylon (nú Srí Lanka). Síðan þá hafa ný ríki verið búin til með sjálfstæði fyrri nýlendna og undirráðasvæða; Sankti Kristófer og Nevis er yngsta ríkið, eftir sjálfstæði 1983. Sum ríki urðu lýðveldi, nú síðast Barbados 2021.[3]
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Fyrirmynd greinarinnar var „Commonwealth realm“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 23. apríl 2024.
- ↑ 1,0 1,1 Trepanier, Peter (2004). „Some Visual Aspects of the Monarchical Tradition“ (PDF). Canadian Parliamentary Review. 27 (2): 28. Sótt 2. maí 2009.
- ↑ Bogdanor, Vernon (1998), The Monarchy and the Constitution, New York: Oxford University Press, bls. 288, ISBN 978-0-19-829334-7
- ↑ Torrance, David (29. nóvember 2021). „Insight: Barbados becomes a republic“ [The Queen will no longer be head of state in Barbados but the country remains a member of the Commonwealth.]. British Parliament (gefið út 29 November 2022). House of Commons Library. Sótt 13. febrúar 2022.
