Papers by Marcin Kościelniak
Teksty Drugie, 2015
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Marcin Kościelniak analizuje narodowo-katolicki charakter Solidarności i kulturypolskiej pierwsze... more Marcin Kościelniak analizuje narodowo-katolicki charakter Solidarności i kulturypolskiej pierwszej połowy lat osiemdziesiątych XX wieku, odwołując się do ówczesnego nauczania hierarchów Kościoła, z Janem Pawłem II na czele, świadectw z epoki oraz analiz socjologicznych. Zgodnie z przekonaniem, że polityczność jest domeną raczej "ludzkich pragnień, fantazji i namiętności" niż "rozumu, umiarkowania i konsensusu" (Mouffe), autora zajmuje logika afektywna kultury: nie tyle racjonalny, ile emocjonalny tryb utrwalania się "narodowo-katolickiego stopu". Terenem doświadczalnym jest przede wszystkim tekst Marii Janion z 1981 roku Polityka i moralność, jako świadectwo frapującego zaniku charakterystycznego dla Janion zmysłu krytycznego, będącego zdaniem autora efektem oddziaływania narodowego afektu.Marcin Kościelniak analyzes the national-Catholic nature of Solidarity and Polish culture of the early 1980s, drawing from the contemporaneous teachings of the Church...
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Pamiętnik Teatralny, Dec 15, 2023
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Pamiętnik Teatralny
Autor podejmuje lekturę teatru otwartego Tadeusza Różewicza, przede wszystkim Aktu przerywanego ... more Autor podejmuje lekturę teatru otwartego Tadeusza Różewicza, przede wszystkim Aktu przerywanego i Kartoteki, wedle porządku określonego w podtytule: „teatr postdramatyczny – ateizm – polityka”. Wychodząc od propozycji Mateusza Borowskiego i Małgorzaty Sugiery, by na projekt teatralny zawarty w Akcie przerywanym spojrzeć z perspektywy teatru postdramatycznego, autor zwraca uwagę na tkwiące u źródeł koncepcji postdramatyczności Hansa-Thiesa Lehmanna, ściśle splecione z estetycznymi kryteria polityczne. To pozwala zadać pytanie o kryteria epistemologiczne i aksjologiczne, tkwiące u źródeł rozpadu formy dramatycznej w teatrze otwartym Różewicza. Autor, przywołując fragmenty twórczości poetyckiej Różewicza oraz sięgając po interpretacje Ryszarda Nycza czy Aleksandra Fiuta, proponuje tym politycznym źródłem uczynić ateizm Różewicza. Idąc tym tropem, w podstawowych dla koncepcji teatru postdramatycznego – a zarazem teatru otwartego Różewicza – kategoriach estetycznych („tu i teraz”, realn...
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Nawiązując do ożywionej publikacją książki Karola Sienkiewicza Zatańczą ci, co drżeli dyskusji o ... more Nawiązując do ożywionej publikacją książki Karola Sienkiewicza Zatańczą ci, co drżeli dyskusji o genealogii polskiej sztuki krytycznej, autor artykułu proponuje umieścić w jej polu utwory dramatyczne Do piachu Tadeusza Różewicza i Koniec poświni Helmuta Kajzara, dostrzegając w nich strukturalne i polityczne podobieństwo do działań Akcjonistów Wiedeńskich, pionierów sztuki krytycznej. Czyniąc teoretycznym zapleczem interpretacji prac Różewicza i Kajzara teorię abiektu Julii Kristevej, autor podejmuje dyskusję z praktyką automatycznego włączania sztuki abiektu w pole sztuki krytycznej, dyskutując granice krytycznej funkcji sztuki
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Monograficzne ujecie dorobku Jacka Kryszkowskiego, artysty aktywnego w latach 80. XX wieku, związ... more Monograficzne ujecie dorobku Jacka Kryszkowskiego, artysty aktywnego w latach 80. XX wieku, związanego z lodzkim środowiskiem Kultury Zrzuty. Na podstawie jego pism, wypowiedzi i akcji, autor (re)konstruuje projekt „ucieczki z kultury”, stanowiący jądro tworczości Kryszkowskiego. W pierwszej cześci artykulu ( Zrzuta ) autor przedstawia portret Kryszkowskiego, w drugiej ( Wyprawa ) skupia sie na slynnej akcji samozwanczego sprowadzenie prochow Witkacego z Jezior do Polski (1985), przedstawiając wyniki wlasnego „śledztwa” i czyniąc akcje kolem zamachowym prowadzonej przez Kryszkowskiego krytyki kultury.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Teksty Drugie
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Teksty Drugie
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Teksty Drugie
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Pamiętnik Teatralny, 2020
Tekst jest poświęcony projektowi Katarzyny Kalwat Maria Klassenberg, przede wszystkim jego najważ... more Tekst jest poświęcony projektowi Katarzyny Kalwat Maria Klassenberg, przede wszystkim jego najważniejszej dotychczas odsłonie, Ekstazy. Tytułowa bohaterka reprezentuje artystki lat siedemdziesiątych, które nie weszły do kanonu sztuki. Autor umieszcza projekt w horyzoncie twórczości reżyserki i innych pokrewnych prac z pola zwrotu historiograficznego. Problematyzacji podlega kształt kobiecej genealogii, którą Kalwat buduje za pomocą kontrfaktycznego archiwum. Podstawę metodologiczną stanowi koncepcja archiwum rozumianego (za Foucaultem i Derridą) jako praktyki dyskursywne. Skoro archiwum wytwarza i zarazem jest wytworem kultury patriarchalnej, autor zastanawia się, w jaki sposób i do jakiego stopnia archiwum kontrfaktyczne Kalwat łamie reguły wypowiadalności. Refleksję umożliwia i komplikuje włączenie do analizy Archiwum Marii Klassenberg 1970-1980, na które składają się filmy wideo i fotografie wyprodukowane na użytek projektu przez Anetę Grzeszykowską. Szansę wyjścia poza patriarchalną logikę archiwum autor dostrzega w procesualnym, rozłożonym pomiędzy kolejnymi odsłonami charakterze projektu, rozwijającego się od teatru do performansu.
This text discusses Katarzyna Kalwat’s project Maria Klassenberg, focusing on its most important part to date, Ekstazy (Ecstasies). Klassenberg represents women artists of the 1970s who have not been admitted to the canon. The author of the essay situates the project in the context of Kalwat’s output and other relevant works of the historiographical turn. He problematizes the shape of the female genealogy built by Kalwat by means of a counterfactual archive. His methodological basis is the concept of the archive understood as discursive practices (following Foucault and Derrida). If the archive produces and, at the same time, is a product of patriarchal culture, the author considers how and to what extent Kalwat’s counterfactual archive breaks the rules of utterability. The reflection is enabled and complicated by taking into account the Maria Klassenberg Archive 1970-1980, which comprises videos and photographs produced for the project by Aneta Grzeszykowska. According to the author, the chance to go beyond the patriarchal logic of the archive lies in the processual character of the project, developing between subsequent parts, from theatre to performance.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Widok. Teorie i praktyki kultury wizualnej, 2020
Tekst jest kulturoznawczą analizą wydarzeń wokół "Projektu ustawy o prawnej ochronie dziecka pocz... more Tekst jest kulturoznawczą analizą wydarzeń wokół "Projektu ustawy o prawnej ochronie dziecka poczętego", wniesionego do laski marszałkowskiej 28 lutego 1989 roku. Projekt ten rozpoczął debatę o zakazie aborcji, której finałem był "kompromis aborcyjny" z 7 stycznia 1993 roku. Fakt, że debata ta rozpoczęła się jeszcze przed czerwcowymi wyborami 1989 roku, autor czyni kołem zamachowym przeciw-historii polskiej transformacji. Autor pyta o stosunek głównych sił politycznych do pierwszego projektu ustawy antyaborcyjnej, analizując dyskurs medialny (na czele z "Gazetą Wyborczą"), sięgając do analiz historycznych, materiałów SB, zapisów rozmów stolikowych Okrągłego Stołu. Jednocześnie sięga wstecz, do końca lat 70., pytając, jak wówczas dyskurs katolicki, wraz z postulowanym przez Kościół zakazem aborcji, włączany był do dyskursu opozycji demokratycznej i Partii. Swoją analizę autor formułuje jako projekt feministycznego i świeckiego archiwum polskiej transformacji i rozumie jako archiwum "podziemne", które weryfikuje i rozsadza od środka ustanowione w hegemonicznych narracjach historycznych archiwum "oficjalne" - a wraz z nim nasze rozumienie przeszłości i naszą teraźniejszość. Proponując, by zakaz aborcji widzieć jako centralne wydarzenie transformacji, kluczowe dla rozumienia negocjowanego wówczas polskiego uniwersum symbolicznego, autor na podstawie swoich analiz dowodzi, że wykluczenie kobiet i ich praw jest przedustawną i naczelną zasadą polskiej demokracji. Tekst jest pierwszą częścią większego projektu, który uwzględniać będzie narrację o tożsamości współczesnych ruchów feministycznych, obejmującą historię manifestacji z kwietnia i maja 1989 roku i analizę dyskursu protestów za utrzymaniem legalnej aborcji.
The text is an analysis of the events related to the anti-abortion law introduced to the parliament on February 28, 1989. This project started a debate on the ban of abortion, which culminated in the "abortion compromise" of January 7, 1993. The fact that this debate began even before the June 1989 elections makes the author the starting point for the counter-history of Polish transformation. The author asks about the attitude of the main political forces to the first draft of the anti-abortion law. At the same time he goes back to the end of the 1970s, asking how the Catholic discourse, along with the ban of abortion postulated by the Church, was included in the discourse of the democratic opposition and the Party. By proposing to see the ban of abortion as the central event of the transformation, key to understanding the Polish symbolic universe under negotiation at the time, the author argues that the exclusion of women and their rights is the pre-legal and guiding principle of Polish democracy. The text is the first part of a larger project that will include a narrative about the identity of contemporary feminist movements, covering the history of the April and May 1989 manifestations and an analysis of the discourse of protests in favor of legal abortion.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
View. Theories and Practices of Visual Culture, 2018
The article is a monographic presentation of work of Jacek Kryszkowski, the artist active in the ... more The article is a monographic presentation of work of Jacek Kryszkowski, the artist active in the 80’s (in the 20th century), connected with Łódź’s Kultura Zrzuty (Pitch-in Culture) community. Basing on Kryszkowski’s writings, statements and actions, author (re)constructs “escape from culture” project that lies at the heart of Kryszkowski’s oeuvre. In the first part of the article (“Zrzuta”) author presents a portrait of Kryszkowski, in the second one (“Wyprawa”) he focuses on a famous action of self-appointed importing of Witkacy’s ashes from Jeziory to Poland (1985), showing the results of his own “investigation”, and presenting the action as the core of Kryszkowski’s cultural criticism.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
View. Theories and Practices of Visual Culture, 2016
The article is a monographic presentation of work of Jacek Kryszkowski, the artist active in the ... more The article is a monographic presentation of work of Jacek Kryszkowski, the artist active in the 80’s (in the 20th century), connected with Łódź’s Kultura Zrzuty (Pitch-in Culture) community. Basing on Kryszkowski’s writings, statements and actions, author (re)constructs “escape from culture” project that lies at the heart of Kryszkowski’s oeuvre. In the first part of the article (“Zrzuta”) author presents a portrait of Kryszkowski, in the second one (“Wyprawa”) he focuses on a famous action of self-appointed importing of Witkacy’s ashes from Jeziory to Poland (1985), showing the results of his own “investigation”, and presenting the action as the core of Kryszkowski’s cultural criticism.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Polish Theatre Journal, 2018
The text is a fragment of a chapter from Marcin Kościelniak’s book "Egoiści. Trzecia droga w kult... more The text is a fragment of a chapter from Marcin Kościelniak’s book "Egoiści. Trzecia droga w kulturze polskiej lat 80" [Egoists. A Third Way in Polish Culture of the 1980s]. In the book, the author considers the first Solidarity movement in terms of its complex relationship with the Church and Catholicism, analysed at the level of signs and symbols it used, traditions it refered to, rhetoric it applied, as well as in the area of social practices and rituals it employed. Paying close attention to the extremely intense and almost universally accepted presence of the religious (and national-religious) discourse in Solidarity’s discourse, the author endeavours to problematize the widely accepted opinion of the first Solidarity as a universal, pluralistic, fully democratic movement. Viewing Solidarity as a cultural identity performance is at the same time an attempt at the genealogy of Polish modernity.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Uploads
Papers by Marcin Kościelniak
This text discusses Katarzyna Kalwat’s project Maria Klassenberg, focusing on its most important part to date, Ekstazy (Ecstasies). Klassenberg represents women artists of the 1970s who have not been admitted to the canon. The author of the essay situates the project in the context of Kalwat’s output and other relevant works of the historiographical turn. He problematizes the shape of the female genealogy built by Kalwat by means of a counterfactual archive. His methodological basis is the concept of the archive understood as discursive practices (following Foucault and Derrida). If the archive produces and, at the same time, is a product of patriarchal culture, the author considers how and to what extent Kalwat’s counterfactual archive breaks the rules of utterability. The reflection is enabled and complicated by taking into account the Maria Klassenberg Archive 1970-1980, which comprises videos and photographs produced for the project by Aneta Grzeszykowska. According to the author, the chance to go beyond the patriarchal logic of the archive lies in the processual character of the project, developing between subsequent parts, from theatre to performance.
The text is an analysis of the events related to the anti-abortion law introduced to the parliament on February 28, 1989. This project started a debate on the ban of abortion, which culminated in the "abortion compromise" of January 7, 1993. The fact that this debate began even before the June 1989 elections makes the author the starting point for the counter-history of Polish transformation. The author asks about the attitude of the main political forces to the first draft of the anti-abortion law. At the same time he goes back to the end of the 1970s, asking how the Catholic discourse, along with the ban of abortion postulated by the Church, was included in the discourse of the democratic opposition and the Party. By proposing to see the ban of abortion as the central event of the transformation, key to understanding the Polish symbolic universe under negotiation at the time, the author argues that the exclusion of women and their rights is the pre-legal and guiding principle of Polish democracy. The text is the first part of a larger project that will include a narrative about the identity of contemporary feminist movements, covering the history of the April and May 1989 manifestations and an analysis of the discourse of protests in favor of legal abortion.
This text discusses Katarzyna Kalwat’s project Maria Klassenberg, focusing on its most important part to date, Ekstazy (Ecstasies). Klassenberg represents women artists of the 1970s who have not been admitted to the canon. The author of the essay situates the project in the context of Kalwat’s output and other relevant works of the historiographical turn. He problematizes the shape of the female genealogy built by Kalwat by means of a counterfactual archive. His methodological basis is the concept of the archive understood as discursive practices (following Foucault and Derrida). If the archive produces and, at the same time, is a product of patriarchal culture, the author considers how and to what extent Kalwat’s counterfactual archive breaks the rules of utterability. The reflection is enabled and complicated by taking into account the Maria Klassenberg Archive 1970-1980, which comprises videos and photographs produced for the project by Aneta Grzeszykowska. According to the author, the chance to go beyond the patriarchal logic of the archive lies in the processual character of the project, developing between subsequent parts, from theatre to performance.
The text is an analysis of the events related to the anti-abortion law introduced to the parliament on February 28, 1989. This project started a debate on the ban of abortion, which culminated in the "abortion compromise" of January 7, 1993. The fact that this debate began even before the June 1989 elections makes the author the starting point for the counter-history of Polish transformation. The author asks about the attitude of the main political forces to the first draft of the anti-abortion law. At the same time he goes back to the end of the 1970s, asking how the Catholic discourse, along with the ban of abortion postulated by the Church, was included in the discourse of the democratic opposition and the Party. By proposing to see the ban of abortion as the central event of the transformation, key to understanding the Polish symbolic universe under negotiation at the time, the author argues that the exclusion of women and their rights is the pre-legal and guiding principle of Polish democracy. The text is the first part of a larger project that will include a narrative about the identity of contemporary feminist movements, covering the history of the April and May 1989 manifestations and an analysis of the discourse of protests in favor of legal abortion.