შინაარსზე გადასვლა

ინტერნეტის სამისამართო სივრცის ადმინისტრაცია

სტატიის შეუმოწმებელი ვერსია
მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
შეიქმნა 1980
ტიპი registration authority და არაკომერციული ორგანიზაცია
დამფუძნებელი (-ები) ჯონ პოსტელი
ქვეყანა აშშ
https://www.iana.org/

ინტერნეტის სამისამართო სივრცის ადმინისტრაცია (IANA) (ინგლ. Internet Assigned Numbers Authority) — სტანდარტების ორგანიზაცია, რომელიც აკონტროლებს IP მისამართების და ინტერნეტის პირველადი დომენების გლობალურ განაწილებას, სისტემური ნომრების ავტონომიურ განაწილებას, მთავარი დომენის მართვას დომენის სახელების სისტემაში (DNS), გადამტანთა ტიპებს და ინტერნეტ ოქმებთან დაკავშირებულ სხვა სიმბოლოებსა და ინტერნეტ-ნომრებს.[1]

ამჟამად ის არის არაკომერციული კერძო ამერიკული კორპორაციის, ICANN-ის ფუნქცია, რომელიც ძირითადად ამ მიზნით დაარსდა 1998 წელს შეერთებული შტატების ვაჭრობის სამინისტროს კონტრაქტით.[2] ICANN მართავდა IANA-ს უშუალოდ 1998 წლიდან 2016 წლამდე, სანამ ის არ გადაეცა Public Technical Identifiers-ს (PTI), ICANN-ის ფილიალს, რომელიც დღეს მართავს IANA-ს. მანამდე, IANA-ს ხელმძღვანელობდა ჯონ პოსტელი სამხრეთ კალიფორნიის უნივერსიტეტის საინფორმაციო მეცნიერებათა ინსტიტუტში (ISI), რომელიც მდებარეობს მარინა-დელ-რეიში (ლოს-ანჯელესი), USC/ISI-ს შეერთებული შტატების თავდაცვის სამინისტროსთან დადებული ხელშეკრულებით.

გარდა ამისა, ხუთი რეგიონალური ინტერნეტ-რეესტრი უნაწილებს ნომრის რესურსებს თავის მომხმარებლებს, ადგილობრივ ინტერნეტ რეესტრებს, ინტერნეტ-სერვისის პროვაიდერებს და საბოლოო მომხმარებლის ორგანიზაციებს. ადგილობრივი ინტერნეტ-რეესტრების უმეტესობა ასევე არის ინტერნეტ სერვისის პროვაიდერები.

პასუხისმგებლობა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

IANA პასუხისმგებელია გლობალური უნიკალური სახელებისა და ნომრების განაწილებაზე, რომლებიც გამოიყენება ინტერნეტ პროტოკოლებში, რომლებიც გამოქვეყნებულია კომენტარების მოთხოვნის დოკუმენტების სახით. ეს დოკუმენტები აღწერს მეთოდებს, ქცევებს, კვლევებს ან ინოვაციებს, რომლებიც გამოიყენება ინტერნეტისა და ინტერნეტთან დაკავშირებული სისტემების მუშაობისთვის.[3] IANA ინარჩუნებს მჭიდრო კავშირს ინტერნეტ ინჟინერიის (IETF) სამუშაო ჯგუფთან და RFC სარედაქციო გუნდთან ამ ფუნქციის შესრულებისას.

ინტერნეტ-სახელების ორი ძირითადი სივრცის შემთხვევაში, კერძოდ, IP მისამართები და დომენური სახელები, საჭიროა დამატებითი ადმინისტრაციული პოლიტიკა და დელეგირება დაქვემდებარებული ადმინისტრაციებისთვის, ამ რესურსების მრავალშრიანი განაწილებული გამოყენების გამო. IANA პასუხისმგებელია ინტერნეტ ნომრების[4] [5] მინიჭებაზე, რომლებიც არის ციფრული იდენტიფიკატორები, რომლებიც მინიჭებულია ინტერნეტ რესურსზე ან გამოიყენება ინტერნეტ პროტოკოლების კომპლექტის ქსელურ პროტოკოლებში. მაგალითად შეიძლება მოვიყვანოთ IP მისამართები და ავტონომიური სისტემების (AS) რიცხვები.

IP მისამართები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
 : IPv6 პრეფიქსის მინიჭების მექანიზმი IANA, RIR და ISP-ებით.

IANA გადასცემს IP მისამართების ბლოკების გამოყოფას რეგიონალურ ინტერნეტ რეესტრებში (RIRs). თითოეული RIR გამოყოფს მისამართებს მსოფლიოს სხვადასხვა რეგიონისთვის. ერთობლივად RIR-ებმა შექმნეს რიცხვითი რესურსების ორგანიზაცია, რომელიც ჩამოყალიბდა, როგორც ორგანო, რათა წარმოადგინოს მათი კოლექტიური ინტერესები და უზრუნველყოს პოლიტიკის განცხადებების კოორდინაცია გლობალურად. [6]

RIR-ები ყოფენ თავიანთ გამოყოფილ მისამართების აუზებს პატარა ბლოკებად და ანაწილებენ მათ ინტერნეტ სერვისის პროვაიდერებსა და სხვა ორგანიზაციებს თავიანთ მოქმედ რეგიონებში. [7] CIDR სისტემის დანერგვის შემდეგ, IANA, როგორც წესი, გამოყოფს მისამართების სივრცეს /8 პრეფიქსის ბლოკის ზომით IPv4 და/23-დან/12 პრეფიქსის ბლოკებისთვის 2000::/3 IPv6 ბლოკიდან საჭიროებისამებრ რეგიონალური რეესტრების მოთხოვნით. ინტერნეტ პროტოკოლის მე-4 ვერსიის მისამართების სივრცის ამოწურვის შემდეგ, IANA-ს მიერ აღარ არის გამოყოფილი IPv4 მისამართების სივრცე. 

დომენების სახელები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

IANA მართავს მონაცემებს root nameservers- ში, რომლებიც ქმნიან იერარქიული დომენის სახელების სისტემის (DNS) ხის ზედა ნაწილს. [8] ეს ამოცანა გულისხმობს კონტაქტს ზედა დონის დომენთან "Registrar-of-Record", root nameserver ოპერატორებთან და ICANN-ის პოლიტიკის შემუშავების აპარატთან. [9]

მას შემდეგ, რაც root ზონა კრიპტოგრაფიულად გაფორმდა 2010 წელს, IANA ასევე პასუხისმგებელია DNSSEC ოპერაციების გასაღების მენეჯმენტის მნიშვნელოვან ნაწილებზე (კონკრეტულად, ეს არის "Root Zone KSK ოპერატორი"). სხვა საკითხებთან ერთად, ეს გულისხმობს ხელმოწერის ცერემონიების რეგულარულ გამართვას, სადაც სანდო საზოგადოების წარმომადგენლების ჯგუფის წევრები (TCR) ფიზიკურად იკრიბებიან წინასწარ განსაზღვრულ ადგილას და გადიან სკრიპტულ პროცედურებს ძირითადი მასალისა და ხელმოწერის გასაღებების შესაქმნელად. [10] TCR-ები არ შეიძლება იყოს ასოცირებული ICANN-თან, PTI- თან (ICANN-ის შვილობილი კომპანია) ან Verisign-თან ამ ორგანიზაციების ოპერაციული როლების გამო საკვანძო მენეჯმენტში, მაგრამ არჩეულია უფრო ფართო DNS საზოგადოებისგან.[11] წარსულში და ახლანდელ TCR-ებში შედის ვინტონ სერფი, დენ კამინსკი, დიმიტრი ბურკოვი, ენ-მარი ეკლუნდ ლოვინდერი და ჯონ კურანი.[12]

IANA ახორციელებს შიდა რეესტრს საერთაშორისო ხელშეკრულების ორგანიზაციებისთვის, .arpa ზონას ინტერნეტ ინფრასტრუქტურის მიზნებისთვის, მათ შორის საპირისპირო DNS სერვისისა და სხვა კრიტიკულ ზონებში, როგორიცაა root სერვერები.

პროტოკოლის დავალებები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

IANA აწარმოებს პროტოკოლის რეესტრებს პროტოკოლების ცხრილებში და მათ პარამეტრებში და კოორდინაციას უწევს პროტოკოლების რეგისტრაციას.[13] 2015 წლის მონაცემებით იყო 2800-ზე მეტი რეესტრი და ქვერეგისტრი [14]

დროის ზონის მონაცემთა ბაზა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

IANA-ის დროის ზონის მონაცემთა ბაზა შეიცავს დროის ზონის განსხვავებებსა და წესებს მსოფლიოს სხვადასხვა რეგიონისთვის და საშუალებას აძლევს ამ ინფორმაციის ასახვას და გამოყენებას კომპიუტერებისა და სხვა ელექტრონული მოწყობილობების მიერ დროის აღრიცხვის სათანადო კონფიგურაციის შესანარჩუნებლად.

IANA-მ აიღო პასუხისმგებლობა მონაცემთა ბაზაზე 2011 წლის 16 ოქტომბერს, მას შემდეგ, რაც Astrolabe Inc.-ის გადაწყვეტილებამ ოლსონის და სხვათა წინააღმდეგ[15] გამოიწვია FTP სერვერის გათიშვა, რომელიც მანამდე მონაცემთა ბაზის ძირითადი წყარო იყო.[16] [17]

ენის ქვეთეგების რეესტრი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

IANA ენის ქვეთეგების რეესტრი განისაზღვრა IETF 5646-ის მიერ და ინახებოდა IANA-ს მიერ. [18] [19]

ისტორია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

IANA დაარსდა არაფორმალურად ARPANET-ის სხვადასხვა ტექნიკურ ფუნქციებზე მითითებით, რომლებსაც ჯონ პოსტელი და ჯოის კ. რეინოლდსი ასრულებდნენ კალიფორნიის უნივერსიტეტში ლოს ანჯელესში (UCLA) და სამხრეთ კალიფორნიის უნივერსიტეტის საინფორმაციო მეცნიერებათა ინსტიტუტში. 1972 წლის 26 მარტს ვინტ სერფმა და ჯონ პოსტელმა UCLA-ში მოუწოდეს შექმნან სოკეტის ნომრების კატალოგი RFC 322-ში. ქსელის ადმინისტრატორებს სთხოვეს გამოეგზავნათ შენიშვნა ან განახორციელონ სატელეფონო ზარი, „აღწერდნენ ქსელის სერვისის პროგრამების ფუნქციას და სოკეტის ნომრებს თითოეულ HOST-ზე". ეს კატალოგი შემდგომში გამოიცა როგორც RFC 433 1972 წლის დეკემბერში. მასში Postel-მა პირველად შესთავაზა ქსელის სერვისებზე პორტების ნომრების მინიჭების რეესტრი, რომელიც საკუთარ თავს სოკეტის ნომრების მეფეს უწოდებდა.

პირველი მითითება სახელზე „IANA" RFC სერიებში არის RFC-1083, რომელიც გამოქვეყნდა 1988 წლის დეკემბერში პოსტელის მიერ USC-ISI-ში, სადაც მოიხსენიება ჯოის კ. რეინოლდსი, როგორც IANA-ს კონტაქტი. თუმცა ფუნქცია და ტერმინი მანამდე დიდი ხნით ადრე იყო ჩამოყალიბებული. RFC-1174 ამბობს, რომ „მთელი თავისი ისტორიის განმავლობაში, ინტერნეტ-სისტემა იყენებს ცენტრალური ინტერნეტის მინიჭებული ნომრების ორგანოს (IANA)".

1995 წელს, ეროვნულმა სამეცნიერო ფონდმა უფლება მისცა Network Solutions- ს, შეეფასებინა დომენის რეგისტრატორებისთვის ყოველწლიურად 50 დოლარის საფასური პირველი ორი წლის განმავლობაში, რომლის 30 პროცენტი უნდა ჩაერიცხა ინტელექტუალური ინფრასტრუქტურის ფონდში (IIF), ფონდი, რომელიც გამოიყენებოდა ინტერნეტის ინტელექტუალური ინფრასტრუქტურის შენარჩუნება და გაუმჯობესება. იყო საყოველთაო უკმაყოფილება ძალაუფლების (და ფულის) ამ კონცენტრაციის გამო ერთ კომპანიაში და ხალხი ეძებდა IANA-ს გამოსავალს. პოსტელმა დაწერა პროექტი IANA-ზე და ახალი უმაღლესი დონის დომენების შექმნაზე. ის ცდილობდა IANA-ს ინსტიტუციონალიზაციას. რეტროსპექტივაში, ეს იქნებოდა ღირებული, რადგან ის მოულოდნელად გარდაიცვალა დაახლოებით ორი წლის შემდეგ.

1998 წლის იანვარში, პოსტელს დაემუქრა აშშ-ს პრეზიდენტის მეცნიერების მრჩეველი, აირა მეგეზინერი, განცხადებით „თქვენ აღარასოდეს იმუშავებთ ინტერნეტში", მას შემდეგ რაც პოსტელმა ითანამშრომლა მთავარი სერვერის ოპერატორებთან, რათა გამოეცადა მთავარი სერვერის გამოყენებით, გარდა ქსელური გადაწყვეტის „A" ისა. იმოქმედოს როგორც ავტორიტეტი ძირეულ ზონაზე. იმის დემონსტრირება, რომ root-ის კონტროლი იყო IANA-დან და არა Network Solutions-ისგან, ნათელყოფდა IANA-ს უფლებამოსილებას შექმნას ახალი უმაღლესი დონის დომენები, როგორც ნაბიჯი DNS Wars-ის გადასაჭრელად, მაგრამ მან დაასრულა ძალისხმევა Magaziner-ის მუქარის შემდეგ და მალე გარდაიცვალა.[20]

ჯონ პოსტელი მართავდა IANA ფუნქციას მისი დაარსებიდან ARPANET-ზე სიკვდილამდე 1998 წლის ოქტომბერში. მისი თითქმის 30 წლიანი „უანგარო სამსახურის“ მეშვეობით, პოსტელმა შექმნა თავისი დე ფაქტო უფლებამოსილება ინტერნეტ ინფრასტრუქტურის ძირითადი ნაწილების მართვისთვის. მისი გარდაცვალების შემდეგ, ჯოის კ. რეინოლდსმა, რომელიც მასთან მრავალი წლის განმავლობაში მუშაობდა, მოახერხა IANA ფუნქციის ICANN-ზე გადასვლა.

1988 წლიდან IANA აფინანსებდა აშშ-ს მთავრობას თავდაცვის მოწინავე კვლევითი პროექტების სააგენტოსა და საინფორმაციო მეცნიერებათა ინსტიტუტს შორის ხელშეკრულებით. ამ კონტრაქტს ვადა ამოეწურა 1997 წლის აპრილში, მაგრამ გაგრძელდა IANA-ს შესანარჩუნებლად.[21]

1998 წლის 24 დეკემბერს, USC-მა დადო გარდამავალი შეთანხმება ინტერნეტ კორპორაციასთან მინიჭებული სახელებისა და ნომრების ICANN- თან, IANA პროექტი გადასცა ICANN-ს, ძალაში 1999 წლის 1 იანვრიდან, რითაც IANA გახდა ICANN- ის ოპერაციული ერთეული.[22]

1999 წლის ივნისში, ოსლოს შეხვედრაზე, IETF-მა ხელი მოაწერა ICANN-თან შეთანხმებას იმ ამოცანების შესახებ, რომლებსაც IANA შეასრულებდა IETF-ისთვის; ეს გამოქვეყნებულია როგორც RFC 2860.[23]

2000 წლის 8 თებერვალს კომერციის დეპარტამენტმა გააფორმა ხელშეკრულება ICANN-თან ICANN-ისთვის IANA-ს ფუნქციების შესასრულებლად.[24]

2013 წლის 7 ოქტომბერს მონტევიდეოს განცხადება ინტერნეტ თანამშრომლობის მომავლის შესახებ გამოქვეყნდა ორგანიზაციის ლიდერების მიერ, რომლებიც მონაწილეობდნენ ინტერნეტის გლობალური ტექნიკური ინფრასტრუქტურის კოორდინაციაში, რომელიც ცნობილია როგორც "I*" (ან "I-star") ჯგუფი. სხვა საკითხებთან ერთად, განცხადებაში „გამოხატულია ძლიერი შეშფოთება ინტერნეტის მომხმარებელთა ნდობისა და ნდობის შელახვის გამო გლობალური მასშტაბით მონიტორინგისა და მეთვალყურეობის გამო" და „მოუწოდა დაჩქარდეს ICANN და IANA ფუნქციების გლობალიზაცია, გარემოს მიმართ, რომელშიც ყველა დაინტერესებული მხარე, მათ შორის ყველა მთავრობა, მონაწილეობს თანაბარ პირობებში“. შეერთებული შტატების ცენტრალური მიდგომისგან თავის დაღწევის ეს სურვილი განიხილება, როგორც რეაქცია NSA-ს მიმდინარე მეთვალყურეობის სკანდალზე. განცხადებას ხელი მოაწერეს ICANN-ის ხელმძღვანელებმა, ინტერნეტ ინჟინერიის სამუშაო ჯგუფმა, ინტერნეტის არქიტექტურულმა საბჭომ, მსოფლიო ქსელის კონსორციუმმა, ინტერნეტ საზოგადოებამ და ხუთი რეგიონალური ინტერნეტ მისამართების რეესტრის (აფრიკული) ხელმძღვანელებმა. ქსელის საინფორმაციო ცენტრი, ამერიკული რეესტრი ინტერნეტის ნომრებისთვის, აზია-წყნარი ოკეანის ქსელის საინფორმაციო ცენტრი, ლათინური ამერიკისა და კარიბის ზღვის ინტერნეტ მისამართების რეესტრი და Réseaux IP Européens ქსელის საკოორდინაციო ცენტრი). [25] [26] [27]

2013 წლის ოქტომბერში, ICANN-ის ამჟამინდელი პრეზიდენტი და აღმასრულებელი დირექტორი ფადი ჩეჰადე შეხვდა ბრაზილიის პრეზიდენტ დილმა რუსეფს ბრაზილიაში. ჩეჰადეს მიწვევით, ორივემ გამოაცხადა, რომ ბრაზილია უმასპინძლებს საერთაშორისო სამიტს ინტერნეტის მართვის შესახებ 2014 წლის აპრილში.[28] განცხადება გაკეთდა მას შემდეგ, რაც 2013 წელს აშშ-ს მთავრობის მიერ მასობრივი თვალთვალის გამჟღავნება და პრეზიდენტ რუსეფის გამოსვლა გაეროს გენერალური ასამბლეის 2013 წლის გახსნის სესიაზე, სადაც მან მკაცრად გააკრიტიკა ამერიკული სათვალთვალო პროგრამა, როგორც „საერთაშორისო სამართლის დარღვევა". „გლობალური მრავალმხრივი შეხვედრა ინტერნეტის მართვის მომავლის შესახებ (NET mundial)" მოიცავს მთავრობის, ინდუსტრიის, სამოქალაქო საზოგადოების და აკადემიის წარმომადგენლებს.  2013 წლის ოქტომბერში ბალიში გამართულ IGF VIII-ის შეხვედრაზე, კომენტატორმა აღნიშნა, რომ ბრაზილია აპირებს, რომ შეხვედრა იყოს „სამიტი", იმ გაგებით, რომ ეს იქნება მაღალი დონის გადაწყვეტილების მიმღები უფლებამოსილებით.[29] "NET mundial" შეხვედრის ორგანიზატორებმა გადაწყვიტეს, რომ ონლაინ ფორუმი სახელწოდებით "/1net", შექმნილი I* ჯგუფის მიერ, იქნება არასამთავრობო ორგანიზაციების შეტანის მთავარი არხი სამ კომიტეტში, რომლებიც ემზადებიან აპრილში შეხვედრისთვის. [30] [31] [32]

2014 წლის აპრილში NetMundial Initiative, ინტერნეტის საერთაშორისო მართვის გეგმა, შემოთავაზებული იქნა გლობალური მრავალმხრივი მხარეების შეხვედრაზე ინტერნეტის მართვის მომავლის შესახებ (GMMFIG) კონფერენციაზე (2014 წლის 23–24 აპრილი)[33] [34] [35] და მოგვიანებით ჩამოყალიბდა NetMundial Initiative-ში ICANN- ის აღმასრულებელი დირექტორის ფადი ჩეჰადის მიერ მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის (WEF) [36] და ბრაზილიის ინტერნეტის მართვის კომიტეტის წარმომადგენლებთან ერთად, რომელსაც ჩვეულებრივ უწოდებენ "CGI.br"[37]

შეხვედრამ წარმოადგინა არასავალდებულო განცხადება კონსენსუსზე დაფუძნებული გადაწყვეტილების მიღების სასარგებლოდ. იგი ასახავდა კომპრომისს და არ გმობდა მასობრივ მეთვალყურეობას და არ შეიცავს სიტყვებს „ნეიტრალიტეტი“, მიუხედავად იმისა, რომ ბრაზილიისგან პირველადი მხარდაჭერა ჰქონდა. საბოლოო რეზოლუციაში ნათქვამია, რომ ICANN უნდა იყოს საერთაშორისო კონტროლის ქვეშ 2015 წლის სექტემბრისთვის.[38] მთავრობების უმცირესობა, მათ შორის რუსეთი, ჩინეთი, ირანი და ინდოეთი, უკმაყოფილო იყო საბოლოო რეზოლუციით და სურდათ ინტერნეტის მრავალმხრივი მენეჯმენტი და არა ფართო, მრავალმხრივი მენეჯმენტი.[39]

ერთი თვის შემდეგ, გლობალური ინტერნეტის თანამშრომლობისა და მმართველობის მექანიზმების შესახებ პანელმა (მოწვეული იქნა ICANN-ის და მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის (WEF) მიერ ანენბერგის ფონდის დახმარებით), მხარი დაუჭირა და შეიცავდა NetMundial განცხადებას საკუთარი ანგარიში.[40]

ზედამხედველობა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

IANA-ს მართავდა ინტერნეტ კორპორაცია მინიჭებული სახელებისა და ნომრებისთვის (ICANN) შეერთებული შტატების კომერციის დეპარტამენტთან (DOC) კონტრაქტით და IETF- თან 1998 წლიდან 2016 წლამდე შეთანხმების შესაბამისად. კომერციის დეპარტამენტმა ასევე უზრუნველყო მუდმივი ზედამხედველობის ფუნქცია, რომლის საშუალებითაც მან გადაამოწმა DNS root ზონაში განხორციელებული დამატებები და ცვლილებები, რათა უზრუნველყოს IANA შეესაბამებოდა მის პოლიტიკას. ინტერნეტის არქიტექტურის საბჭო (IAB), IETF- ის სახელით, შეუძლია შეწყვიტოს ხელშეკრულება, რომლის მიხედვითაც ICANN ასრულებს IANA-ს ფუნქციებს ექვსი თვის გაფრთხილებით.

ICANN-მა და კომერციის დეპარტამენტმა დადეს შეთანხმება „ერთობლივი შემუშავების მექანიზმების მეთოდებისა და პროცედურების შესახებ, რომლებიც აუცილებელია ინტერნეტ დომენის სახელისა და მისამართების სისტემის (DNS) კერძო სექტორზე გადასვლისთვის" „ერთობლივი პროექტის შეთანხმების" მეშვეობით. 1998 წ.

2003 წლის 28 იანვარს, კომერციის დეპარტამენტმა, ეროვნული ოკეანისა და ატმოსფერული ადმინისტრაციის შეძენისა და გრანტების ოფისის მეშვეობით, გამოსცა შეტყობინება IANA კონტრაქტის სამი წლით გახანგრძლივების შესახებ. 2006 წლის აგვისტოში აშშ-ს ვაჭრობის დეპარტამენტმა გაახანგრძლივა IANA კონტრაქტი ICANN-თან დამატებითი ხუთი წლით, ყოველწლიური განახლების პირობით.[41]

იმის გამო, რომ ICANN მართავს რესურსს მთელს მსოფლიოში, ხოლო IANA ფუნქცია ICANN-ს კონტრაქტი აქვს დადებული აშშ-ს ვაჭრობის დეპარტამენტის მიერ, წარმოდგენილი იყო სხვადასხვა წინადადებები IANA ფუნქციის ICANN-ისგან გამოყოფის მიზნით.[42]

2009 წლის 1 ოქტომბერს ICANN-სა და აშშ-ს ვაჭრობის დეპარტამენტს შორის „ერთობლივი პროექტის შეთანხმებას“ ვადა ამოეწურა, რომელიც შეიცვალა „სავალდებულოების დადასტურებით“.[43] [44] 2014 წლის 14 მარტს აშშ-ს ვაჭრობის დეპარტამენტმა გამოაცხადა თავისი განზრახვა გადასცეს ინტერნეტ დომენის ძირითადი ფუნქციები გლობალურ მრავალ დაინტერესებულ საზოგადოებაზე. [45] [46]

2016 წლის აგვისტოში ICANN-მა ჩართო Public Technical Identifiers, არაკომერციული შვილობილი კორპორაცია კალიფორნიაში, რათა აიღოს IANA ფუნქციები, როგორც კი მოქმედი კონტრაქტი ამოიწურება სექტემბრის ბოლოს.[47] კომერციის დეპარტამენტმა დაადასტურა, რომ მისი კრიტერიუმები IANA Stewardship-ის ინტერნეტ მრავალმხრივ მხარეზე გადასვლისთვის დაკმაყოფილდა და რომ იგი აპირებდა დაუშვას მისი კონტრაქტი ICANN-თან ვადა ამოეწურა 2016 წლის 30 სექტემბერს, რაც გადასვლის ძალაში შესვლის საშუალებას მისცემს.[48] [49] [50] ოქტომბერში შეერთებული შტატების ვაჭრობის დეპარტამენტსა და ICANN-ს შორის IANA ფუნქციების შესრულების შესახებ კონტრაქტი ამოეწურა და IANA-ს ფუნქციების მართვა ოფიციალურად გადავიდა კერძო სექტორზე.[51] [52]

მენეჯერები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  • 1972 ჯონ პოსტელი და ჯოის კ. რეინოლდსი
  • 1998 ჯოის კ რეინოლდსი
  • 2003 დაგ ბარტონი
  • 2005 დევიდ კონრადი
  • 2010 ელის გერიხი
  • 2018 კიმ დევისი[53]

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ Internet Assigned Numbers Authority. Public Technical Identifiers. ციტირების თარიღი: 17 December 2011
  2. ↑ Elise Gerich. (2016-10-25) IANA Services Update. RIPE 73 Archives. RIPE. ციტირების თარიღი: 2016-11-02
  3. ↑ https://www.icann.org/en/system/files/files/functions-basics-07apr14-en.pdf
  4. ↑ RFC 790. RIPE. ციტირების თარიღი: 6 November 2014
  5. ↑ RFC 1166. RIPE. ციტირების თარიღი: 6 November 2014
  6. ↑ About the NRO. Number Resource Organization. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 ივნისი 2018. ციტირების თარიღი: 12 June 2018
  7. ↑ Getting Internet Number Resources. Number Resource Organization. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 12 ივნისი 2018. ციტირების თარიღი: 12 June 2018
  8. ↑ The Global War for Internet Governance. Yale University Press. 
  9. ↑ Ruling the Root: Internet Governance and the Taming of Cyberspace. MIT Press. 
  10. ↑ DNSSEC Practice Statement for the Root Zone KSK Operator. IANA. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 17 ივლისი 2020. ციტირების თარიღი: 17 July 2020
  11. ↑ Criteria for Trusted Community Representatives. IANA. ციტირების თარიღი: 17 July 2020
  12. ↑ Trusted Community Representatives. ციტირების თარიღი: 17 July 2020
  13. ↑ IANA - Protocol Registries. Public Technical Identifiers. ციტირების თარიღი: 12 June 2018
  14. ↑ The IANA Functions: An Introduction to the Internet Assigned Numbers Authority (IANA) Functions. ICANN. ციტირების თარიღი: 12 June 2018"The IANA Functions: An Introduction to the Internet Assigned Numbers Authority (IANA) Functions" (PDF). ICANN. December 2015. Retrieved 12 June 2018.
  15. ↑ Astrolabe, Inc. v. Olson et al. ციტირების თარიღი: 2011-10-16
  16. ↑ ICANN rescues time zone database. ციტირების თარიღი: 2011-10-16
  17. ↑ IANA - Time Zone Database. ციტირების თარიღი: 2018-06-12
  18. ↑ Registration Templates. ციტირების თარიღი: 2022-01-08
  19. ↑ RFC 5646: Tags for Identifying Languages. ციტირების თარიღი: 2022-01-08
  20. ↑ Damien Cave (July 2, 2002). „It's time for ICANN to go“. Salon.com. დაარქივებულია ორიგინალიდან — July 22, 2011.
  21. ↑ Snyder. (9 May 2016) The History of IANA - An Extended Timeline with Citations and Commentary. Internet Society. ციტირების თარიღი: 7 March 2018
  22. ↑ USC ICANN Transition Agreement. ICANN. ციტირების თარიღი: 22 October 2016
  23. ↑ Memorandum of Understanding Concerning the Technical Work of the Internet Assigned Numbers Authority. ციტირების თარიღი: 21 January 2017
  24. ↑ IANA Functions Contract. Dept of Commerce/NTIA. ციტირების თარიღი: 15 March 2013
  25. ↑ Montevideo Statement on the Future of Internet Cooperation, ICANN, 7 October 2013. Retrieved 22 October 2016.
  26. ↑ "Brazil's anti-NSA prez urged to SNATCH keys to the internet from America", Rik Myslewski, The Register, 11 October 2013. Retrieved 11 October 2013.
  27. ↑ http://www.internetgovernance.org/2013/11/19/booting-up-brazil/
  28. ↑ "Entrevista com Fadi Chehadé: Brasil sediará encontro mundial de governança da internet em 2014", Palácio do Planalto, 9 October 2013. Retrieved 4 March 2014.
  29. ↑ "Chair's Summary" დაარქივებული 2022-04-23 საიტზე Wayback Machine. , Eighth Meeting of the Internet Governance Forum (IGF), Bali, Indonesia, 22–25 October 2013. Retrieved 5 November 2013.
  30. ↑ Milton Mueller (2013-11-19). „Booting up Brazil“. IGP Blog. ციტირების თარიღი: 2014-02-11.Milton Mueller (2013-11-19). "Booting up Brazil". IGP Blog. Retrieved 2014-02-11.
  31. ↑ „CENTR: Internet Governance in 2013 and What's Coming Up in 2014“. CircleID. 2014-01-27. ციტირების თარიღი: 2014-02-11.
  32. ↑ Paul Wilson (2013-11-29). „What Is "1net" to Me“. CircleID blog. ციტირების თარიღი: 2014-02-11.
  33. ↑ „NETmundial Multistakeholder Statement Concludes Act One of 2014 Internet Governance Trifecta“. CircleID. 2014-05-03. ციტირების თარიღი: 2014-06-02.
  34. ↑ „ICANN Releases Roadmap, Timeline for Future Management of Internet“. PC Tech Magazine. 2014-05-21. ციტირების თარიღი: 2014-06-02.
  35. ↑ „Future of the internet debated at NetMundial in Brazil“. BBC News. 2014-04-23. ციტირების თარიღი: 2014-06-02.
  36. ↑ NETmundial Initiative - Debrief with Founding Partners. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-02-09. ციტირების თარიღი: 2014-09-02
  37. ↑ Public Declaration on the NETmundial Initiative issued by members of the board of CGI.br. ციტირების თარიღი: 2014-09-02
  38. ↑ „At NETmundial, the U.S. Kept Its Companies on the Global Stage“. Businessweek. 2014-04-30. ციტირების თარიღი: 2014-06-02.
  39. ↑ „The future of the internet“. Business Standard. 2014-05-03. ციტირების თარიღი: 2014-06-02.
  40. ↑ Towards a Collaborative, Decentralized Internet Governance Ecosystem - report by the Panel On Global Internet Cooperation and Governance Mechanisms. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-06-06. ციტირების თარიღი: 2022-06-03.
  41. ↑ ICANN awarded net administration until 2011 by The Register
  42. ↑ IANA FUNCTIONS: THE BASICS.
  43. ↑ Affirmation of Commitments by the United States Department of Commerce and the Internet Corporation for Assigned Names and Numbers. US Department of Commerce. ციტირების თარიღი: 2016-09-14
  44. ↑ US Government finally lets ICANN go by ZDNet
  45. ↑ NTIA Announces Intent to Transition Key Internet Domain Name Functions. United States Department of Commerce. ციტირების თარიღი: 15 March 2014
  46. ↑ „U.S. Plans to Give Up Oversight of Web Domain Manager“. Wall Street Journal. 14 March 2014. ციტირების თარიღი: 15 March 2014.
  47. ↑ Ribeiro, John (12 August 2016). „IANA successor organization set up amid internet handover controversy“. Computerworld. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 13 ივნისი 2018. ციტირების თარიღი: 3 ივნისი 2022.
  48. ↑ The IANA stewardship transition: what is happening? (Part II) | DiploFoundation. www.diplomacy.edu (2016-09-17). ციტირების თარიღი: 2016-09-20
  49. ↑ US Government Announces Go-Ahead For IANA Transition By October. Intellectual Property Watch (2016-08-17). ციტირების თარიღი: 2016-09-14
  50. ↑ Update on the IANA Transition. US Department of Commerce (August 16, 2016). ციტირების თარიღი: 2016-09-14
  51. ↑ Stewardship of IANA Functions Transitions to Global Internet Community as Contract with U.S. Government Ends (2016-10-01). ციტირების თარიღი: 2016-10-03
  52. ↑ Statement of Assistant Secretary Strickling on IANA functions contract (2016-10-01). ციტირების თარიღი: 2016-10-03
  53. ↑ Kim Davies Appointed VP, IANA Functions and President, PTI (2017-12-15). ციტირების თარიღი: 2018-01-26
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ინტერნეტის_სამისამართო_სივრცის_ადმინისტრაცია“-დან