მეტაფორა

მეტაფორა (ბერძნ.: metaphora - გადატანა) — მხატვრული გამოსახვის სტილისტიკური ხერხი. პოეტურად შესაძლებელს, დასაშვებს, ასოციაციებითა თუ კონტრასტით, ანალოგიებით წარმოსადგენს ემყარება ან აგებულია სიტყვათა გადატანით მნიშვნელობაზე.

„შენ ფრთამოღუღუნეს ჟამთა სიმაღლეზე, ჩვენი საუკუნე გიცავს, უახლესი“ (გალაკტიონი) მეტაფორაში საგნებსა და მოვლენებს მიწერილი აქვთ ისეთი თვისება, რომელიც მათ არ ახასიათებთ, მაგრამ პოეტურად დასაშვებია. ხანდახან მისი გამოცნობა ძნელია. არისტოტელე ამბობდა: „თუ სათქმელი შედგება მეტაფორისგან, იგი გამოცანაა“.

გამოარჩევენ ოთხი ტიპის მეტაფორას:

როდესაც უსულო საგანის თვისება გადატანილია სულიერ საგანზე (ოქროს გული, რკინის კაცი).
სულიერი საგნის თვისება გადატანილია უსულო საგანზე („ჩაფიქრებულა მთაწმინდა“ ან „ვინ იცის მტკვარო რას ბუტბუტებ“).
უსულო საგნის თვისება გადატანილია უსულო საგანზე (ვერცხლის ნაკადული, რკინის ნიაღვარი).
სულიერი საგნის თვისება გადატანილია სულიერ საგანზე (შენ ხმელო კაცო, წარბშეკრულო ხშირად და მკაცრო, / აქიმო წყლულის და ქადაგო გაზაფხულისა . . . მ. ლებანიძე)

იხილეთ აგრეთვე

ენის წარმოშობა

ლიტერატურა

Stefano Arduini (2007). (ed.) Metaphors, Roma, Edizioni di Storia e Letteratura.
Aristotle. Poetics. Trans. I. Bywater. In The Complete Works of Aristotle: The Revised Oxford Translation. (1984). 2 Vols. Ed. Jonathan Barnes. Princeton, Princeton University Press.
I. A. Richards. (1936). The Philosophy of Rhetoric. Oxford, Oxford University Press.
Max Black (1954). Metaphor, Proceedings of the Aristotelian Society, 55, pp. 273–294.
Max Black (1962). Models and metaphors: Studies in language and philosophy, Ithaca: Cornell University Press.

რესურსები ინტერნეტში

A short history of metaphor
Audio illustrations of metaphor as figure of speech
Center for the Cognitive Science of Metaphor Online დაარქივებული 2004-06-03 საიტზე Wayback Machine.
Critical Inquiry (Autumn 1978) Special Issue: On Metaphors დაარქივებული 2011-08-21 საიტზე Wayback Machine.
Top Ten Metaphors of 2008