Полиция
Полиция (ағылш. police; гр. politeia —мемлекеттік істерді басқару; басқарма;фр. Police, от көне грекше: ἡ πολιτεία — мемлекет, қала) — қоғамдық тәртіпті сақтау, қылмыспен күресу, мемлекет пәрменін орындату, халық пен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қоғамдық және мемлекеттік құрылысты қорғау міндеттері жүктелген мекемелер мен лауазымдардың және әскерилендірілген жасақтардың жиынтық атауы.
16 — 17 ғасырларда Еуропа елдерінде қоғамдық тәртіпті сақтау органдары Полиция деп аталды. Ресейде “Полиция” термині 18 ғасырдың басында қолданылды. 1718 жылдан бастап Ресей қалаларында ген.-полицмейстер лауазымы белгіленді. Нәтижесінде Полиция департаментіне бағынатын орт-тандырылған, тұтас Полиция органдарының жүйесі пайда болды. Полиция департаменті 1917 ж. жойылды.
Қазақстанда тәуелсіздік алғаннан кейін милиция органдарының атауы Полиция болып өзгертілді. ҚР ішкі істер органдарының жүйесінде әкімшілік, криминалдық, әскери, көші-қон, жол, күзет Полициялары бар. Қаржы Полициясы өз алдына органдар жүйесін құрайды.[1]
Полиция саны бойынша елдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Полиция бойынша елдер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Аустрия — Аустрия Федералдық Полициясы
Албания — Албания Полициясы
Аргентина — Аргентина Полициясы
Болгария — Болгария Полициясы
Ватикан — Ватикан Полициясы
Германия — Германия Полициясы
Грекия — Грекия Полициясы
Израиль — Израиль Полициясы
Канада — Корольдік канадалық атты полиция
Кения — Кения Полициясы
Қазақстан — Қазақстан Полициясы
Латвия — Латвия Полициясы
Люксембург — Люксембург Ұлы Герцогтігі
Молдова — Молдова Полициясы
Пәкістан — Пәкістан Полициясы
Ресей — Ресей Полициясы
Сальвадор — Сальвадор Полициясы
Сомали — Сомали Полициясы
АҚШ — Америка Құрама Штаттарындағы тәртіп сақтаушы органдар
Финляндия — Финляндия Полициясы
Жапония — Жапония Полициясы
Украина — Украина Ұлттық Полициясы
Әр түрлі елдердегі атаулары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Албания — policia
- Беларусь — міліцыя (паліцыя)
- Болгария, Қазақстан, Ресей — полиция
- Босния және Герцеговина, Латвия, Хорватия — Policija
- Британофондар (Аустралия және басқа Британ Ынтымағы, АҚШ), Барбадос, Ботсвана — police
- Германофоны (Австрия, Германия) — Polizei
- Италия — polizia
- Испанидад (Аргентина, Боливия, Испания және т.б.) — policía
- Лузофоны (Ангола, Бразилия, Португалия) — polícia
- Македония — полицијата
- Нидерланды — politie
- Норвегия — politiet
- Польша — policja
- Украина — поліція
- Финляндия — poliisi
- Франкофония (Франция) — gendarmerie
- (канадалық Квебек) — Sûreté, police
- Швеция — polis
- Эстония — politsei
Азия
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Әзірбайжан, Бруней — polis
- Алжир, Бахрейн — الشرطة (транскрипциясы te`shurto)
- Армения — ոստիկանությունը (тр. vostikanut’yuny)
- Бангландеш — পুলিশ (тр. puliśa)
- Вьетнам — Cảnh sát
- Иран — پلیس
- Израиль — משטרה (тр. миштара)
- Қытай — 警方 (тр. Jǐngfāng — цинфан)
- Корея — 경찰 (тр. gyeongchal — кёнч’аль)
- Монголия — цагдаа
- Таиланд — ตำรวจ (тр. Tảrwc)
- Жапония — 警察 (тр. keisatsu — кэйсацу)
Тағы қараңыз
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Орысша-қазақша заңдык түсіндірме сөздік-анық тамалық. - Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жыл. ISBN 9965-11-274-6
«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том
Әдебиет
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Алексушин Г. В. История правоохранительных органов. Самара: Издательство АНО «ИА ВВС» және АНО «Ретроспектива», 2005.
- {{{тақырыбы}}}.
- Полиция // Брокгауз бен Ефрон энциклопедиялық сөздігі: 86 томдық (82 т. және 4 қос.) — СПб., 1890—1907.
Сілтемелер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- 1979 жылы 8 мамырда Еуропа Кеңесінің Парламенттік Ассамблеясысының Полиция туралы Декларация
- Принципы деятельности полиции. Методическое пособие по правам человека Мұрағатталған 24 қарашаның 2017 жылы.
- Полицейлік мемлекеттер (как организована және работает полиция в разных странах)
- Әлемнің әр түрлі елдеріндегі полицей формасы Мұрағатталған 10 қарашаның 2012 жылы.
- С.Федосеев. Стволы закона
- Сведения о правоохранительных органах 56 государств-участников ОБСЕ және 12 партнеров по сотрудничеству Мұрағатталған 15 тамыздың 2010 жылы. (ағыл.)
- Полициядағы әйелдер
- Кинематографиядағы полицейлер