hestî
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]| Zayenda nêr a binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | hestî | hestî |
| Îzafe | hestiyê | hestiyên |
| Çemandî | hestî | hestiyan |
| Nîşandera çemandî | wî hestî | wan hestiyan |
| Bangkirin | hestiyo | hestiyino |
| Zayenda nêr a nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | hestiyek | hestiyin |
| Îzafe | hestiyekî | hestiyine |
| Çemandî | hestiyekî | hestiyinan |
hestî nêr
- (anatomî) parçeyên req û spî yên leşî (ku goşt xwe pê ve digire)
- Di serî da tenê 20 hestî hene. 8 hestiyên serî mêjî diparêzin. 12 hestiyên serî jî hestiyê rû û devê mirovan pêk hatiye. Di navbera hestiyê çena jorîn û çena jêrin da livoka hestiyê çenê heye. Mirov dikare bi wan herdu hestiyan, bi alîkariya masûlkan tiştan bicû û devê xwe bilivîne. — (Anatomiya Bedena Mirovan, Huseyin Bektaş, Weşanên Deng)
- Êşa piştê dikare ji ber hestî, movik, masûlke-tamar, kerînek û kejiyên aliyê piştê çêbibe û sedema wê carinan nayê zelalkirin. — (Eser Çetîn, Êşa piştê û sedemên wê [arşîv], rupelanu.com, 2023)
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Herwiha
[biguhêre]Jornav
[biguhêre]Bide ber
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Qafiye
[biguhêre]Bi zaravayên din
[biguhêre]- Kurmancî: hestî
- Soranî: êsk, êskan, êsqan
- Şêxbizinî: zinaq, iznaq, uznaq (bi metatezê ji isqan, usqan)
- Hewramî: pêşe
- Zazakî: aste, este, heste, iste
Etîmolojî
[biguhêre]Hevrehên soranî ئێسک (êsk) / ئێسکان (êskan) / ئێسقان (êsqan), zazakî heste / aste / este / iste, mazenderanî هستکا (hesteka) / استکا (esteka), pehlewî 𐫀𐫘𐫤𐫃 (esteg), farisî استخوان (ostoxan), osetî стӕг (stæg), avestayî 𐬀𐬯𐬙𐬌 (esti), sanskrîtî अस्थि (ásthi), hindî अस्थि (asthi), ûrdûyî استھ (اsth) (asthi), hîtîtî 𒄩𒀸𒋫𒄿 (ḫa-aš-ta-a-i /ḫaštāi/), lûwî 𒄩𒀀𒀸𒊭 (ḫa-a-aš-ša /ḫāšša/), albanî asht, yûnaniya kevn ὀστέον (óstéon), yûnaniya nû οστό (ostó), ermeniya kevn ոսկր (oskr), ermeniya nû ոսկոր (oskor), latînî/fransî/romanî os, îtalî/portugalî osso, spanî hueso... hemû ji proto-hindûewropî *h₃ésth₁.
Formên şêxbizinî zinaq, iznaq, uznaq bi metatezê ji isqan, usqan peyda bûne.
Peyv bi awayê xwe yê yûnanî li seranserî dinyayê belav bûye û wek osteo- ketiye kurdî jî: osteolog, osteolojî, osteoporoz... Ji bilî van peyvên navneteweyî, ew forma yûnanî herwiha di peyvên wek ıstakoz, istiridye de ketiye tirkî.
Çavkanî: Chyet r. 242, Horn r. 21, Nişanyan, Pokorny r. 783, Watkins r. 61, Tsabolov r. 435, Etymonline, The Tower of Babel
Werger
[biguhêre]- Abxazî: абаҩ (ābāʿ°)
- Afarî: lafa
- Afrîkansî: been
- Aguarunayî: ukunč
- Agutaynenî: doli
- Aklanon: tue-an
- Albanî: kockë m, asht → sq n, eshtër → sq m
- Almanî: Knochen n, Gebeine m pj, Bein nt
- Almaniya bilind a navîn: gebeine nt
- Altayiya başûrî: сӧӧк (söök)
- Amayî: mi
- Amharî: አጥንት (ʾäṭnt)
- Andî: рокьи
- Apalayî: zehpo
- Aramî:
- Arçî: лекки
- Aromanî: os
- Arrernteyiya rojavayî: ngkwerne
- Asamî: হাড় (har)
- Astûrî: güesu n
- Avarî: ракьа (rakḷa)
- Azerî: sümük
- Bajwayiya kendava rojava: bokog
- Balînî: balung, tulang
- Baskî: hezur → eu
- Başkîrî: һөйәк (höyäk)
- Bau bidayuh: turang
- Belarusî: косць m (koscʹ)
- Belûçî: ہڈ (haḍḍ)
- Bengalî: হাড় → bn (haṛ)
- Bororoyî: ra
- Bruneyî: tulang
- Buduxî: кӏерепӏ (kʼerepʼ)
- Bugî: buku
- Bulgarî: кост → bg m (kost), ко́кал n (kókal)
- Burmayî: အရိုး → my (a.rui:)
- Buryatî: яһан (jahan)
- Çeçenî: даьӏахк (däʿaχk)
- Çekî: kost → cs m
- Çînî:
- Çuvaşî: шӑмӑ (šămă)
- Dalmatî: vuas n
- Danmarkî: knogle → da g, ben → da nt
- Dargwayî: лига (liga)
- Endonezyayî: tulang → id
- Erebî: عَظْم → ar n (ʿaẓm)
- Erebiya misrî: عضم n (ʿaḍm)
- Ermenî: ոսկոր → hy (oskor)
- Ermeniya kevn: ոսկր (oskr)
- Erzayî: ловажа (lovaža)
- Esperantoyî: osto → eo
- Estonî: luu → et
- Evenkî: гирамна (giramna)
- Farisî: استخوان → fa (ostoxân), استخون (ostoxun)
- Fînî: luu → fi
- Fransî: os → fr n
- Friyolî: vues n
- Frîsiya bakur: knooke
- Galîsî: óso → gl n
- Gujaratî: અસ્થિ (asthi), હાડકું (hāḍkũ)
- Gurcî: ძვალი (ʒvali)
- Higaononî: tul-an
- Hindî: हड्डी → hi m (haḍḍī), अस्थि → hi n (asthi)
- Hîlîgaynonî: tul-an
- Hmongî: pob txha
- Holendî: been → nl nt
- Îbanî: tulang
- Îbranî: עֶצֶם n (étsem)
- Îngilîziya kevn: bān nt
- Îngilîzî: bone → en
- Îngûşî: тӏехк (ṭeχk)
- Îranunî: tulan
- Îrlendî: cnámh m
- Îstriyotî: uosso n
- Îstro-romanyayî: os
- Îtalî: osso → it n
- Îzlendî: bein → is nt
- Japonî: 骨 → ja (ほね, hone)
- Javayiya kevn: baluṅ
- Javayî: balung → jv
- Kalmîkî: ясн (yasn)
- Kannadayî: ಮೂಳೆ → kn (mūḷe)
- Karakalpakî: su'yek
- Karelî: luu
- Kaşûbî: kòsc
- Katalanî: os → ca n
- Keçwayî: tullu
- Khumi çinî: ähu
- Kirgizî: сөөк → ky (söök)
- Kîngalî: ගිනිමැලය (ginimælaya)
- Komî-permyakî: лы (ly)
- Komî-zîriyî: лы (ly)
- Koreyî: 뼈 → ko (ppyeo)
- Krytsî: k'ərəp'
- Ladînoyî: gueso
- Latgalî: kauls
- Latînî: os → la nt
- Latviyayî: kauls → lv n
- Lawsî: ກະດູກ → lo (ka dūk)
- Lezgînî: кӏараб (ḳarab)
- Lingalayî: mokuwa
- Lîtwanî: kaulas → lt n
- Lombardî: oss n
- Makasarî: buku
- Makedonî: ко́ска m (kóska)
- Malayalamî: എല്ല് → ml (ellŭ)
- Malezî: tulang → ms
- Maltayî: għadam n
- Mançûyî: ᡤᡳᡵᠠᠩᡤᡳ (giranggi)
- Mansî: лув (luv)
- Maorî: kōiwi, wheua
- Maranaoyî: tolan
- Maratî: अस्थि (asthi), हाड → mr (hāḍ)
- Mariya rojhilatî: лу
- Mayayiya yukatekî: baak
- Mecarî: csont → hu
- Megleno-romanyayî: uos
- Melanauyiya navendî: tuleang
- Mizoyî: ruh
- Mokşayî: пакарь (pakarʹ)
- Mongolî: яс → mn (jas)
- Nambasiya mezin: su
- Nanayî: гирмакса
- Navajoyî: tsʼin
- Nedersaksî:
- Norwecî:
- Ohloniya bakur: tájí
- Okînawanî: 骨 (ふに, funi)
- Oksîtanî: òs → oc n
- Oriyayî: ହାଡ (haḍô), ହାଡ଼ → or (haṛô)
- Osetî: стӕг (stæg)
- Osmanî: كمیك (kemik)
- Oygurî: سۆڭەك (söngek)
- Ozbekî: suyak → uz
- Papyamentoyî: wesu
- Peştûyî: هډوکى n (haḍúkay), هډ → ps n (haḍ)
- Piedmontîsî: òss n
- Plodîşî: Knoaken n
- Polonî: kość → pl m
- Portugalî: osso → pt n
- Qazaxî: сүйек (süiek)
- Rendilleyî: laf
- Romagnolî: òṣ n
- Romancî: oss, ies, òss, öss
- Romanyayî: os → ro nt
- Rusî: кость → ru m (kostʹ)
- Rusînî: кість m (kistʹ)
- Rutulî: кьырыб
- Sahoyî: lafa
- Sanskrîtî: अस्थि → sa nt (asthi)
- Sardînî: ossu
- Sebopî: tulang
- Sebwanoyî: bukog
- Sirboxirwatî:
- Slaviya kevn:
- Slovakî: kosť → sk m
- Slovenî: kost → sl m
- Somalî: laf
- Sorbî:
- Sorbiya jorîn: kósć m
- Spanî: hueso → es n
- Swahîlî: mfupa → sw
- Swêdî: ben → sv nt
- Tabasaranî: кӏураб (ḳurab)
- Tacikî: устухон → tg (ustuxon)
- Tagalogî: weso, buto → tl
- Tamîlî: எலும்பு → ta (elumpu)
- Tarantinoyî: osse n
- Tarifitî: iɣes n
- Tausugî: bukug
- Tayî: กระดูก → th
- Tedim çinî: guh
- Telûgûyî: ఎముక → te (emuka)
- Teterî: сөяк → tt (söyak)
- Tetûmî: ruin
- Tigrînî: ዓጽሚ (ʿaṣmi)
- Tirkî: kemik → tr
- Tirkmenî: süňk, süýek
- Tokpisinî: bun
- Tuvanî: сөөк (söök)
- Tzotzîlî: bak
- Udî: уъкъеън (u̱q̇e̱n)
- Udmurtî: лы (ly)
- Ugarîtî: 𐎓𐎑𐎎 (ʿẓm)
- Urdûyî: ہڈی m (haḍḍī), استھ n (asthi)
- Ûkraynî: кі́стка m (kístka), кість m (kistʹ)
- Viyetnamî: chất xương, xương → vi
- Volapûkî: bom → vo
- Warayî: tul-an
- Weylsî: asgwrn → cy m
- Xakasî: сööк (söök)
- Ximêrî: ឆ្អឹង → km (chʼəng)
- Yagnobî: ситак
- Yakutî: уҥуох (uŋuox)
- Yamanayî: xatuS
- Yidîşî: ביין n (beyn)
- Yûnanî: κόκαλο → el n (kókalo)
- Zêlandî: beên nt
- Zhuangî: ndok
- Zouyî: gu
- Zuluyî: ithambo → zu 5 an 6
Rengdêr 1
[biguhêre]| Pozîtîv | Komparatîv | Sûperlatîv |
|---|---|---|
| hestî | herî hestî |
hestî
- bêgoşt, gelek zeîf:
- Kurik hestî ye. (Gelek zeîf e.)
- ya/yê/yên hestiyan, têkildarî hestiyan,
hestiyane, hestîkî, osteo-:- êşeke hestî
Etîmolojî
[biguhêre]- Ji peyva hestî ya navdêr, li jortir binêrin
Werger
[biguhêre]Rengdêr 2
[biguhêre]hestî
Etîmolojî
[biguhêre]Werger
[biguhêre]Kategorî:
- Kurmancî
- Bilêvkirina IPAyê bi kurmancî
- Dengên kurmancî ji Amedê
- Deng bi kurmancî
- Dengên kurmancî ji Bidlîsê
- Navdêr bi kurmancî
- Navdêrên nêr bi kurmancî
- Anatomî bi kurmancî
- Jêgirtin bi kurmancî
- Peyvên kurmancî ji proto-hindûewropî
- Werger bi aramiya babîlonî ya cihûyî
- Rengdêr bi kurmancî
- Peyvên kurmancî bi paşgira -î