Fontem paginae Armenia inspicere

{{capsa civitatis Vicidata}}
'''Armenia''' ([[Armeniace]] Հայաստան ''Hayastan''), rite '''Res publica Armenia''' (Հայաստանի Հանրապետություն ''Hayastani Hanrapetut’yun'') est [[civitas sui iuris]] in [[Eurasia]]e montibus inter [[Pontus Euxinus|pontum Euxinum]] et [[mare Caspium]] in meridiana parte montium [[Caucasus|Caucasiorum]] sita. [[Turcia]]e occidente, [[Georgia]]e septentrione, [[Atropatene (res publica)|Atropatenae]] oriente, et [[Irania]]e et Atropatenae [[exclavatura]]e [[Naxuana]]e ([[lingua Atropatenica|Atropatenice]] ''Naxçıvan'') meridie. In iunctura inter [[Europa Orientalis|Europam Orientalem]] et [[Oriens Medius|Asiam Occidentalem]] [[civitas transcontinentalis]], Armenia habuit, et adhuc ponderis sociopoliticas conexiones cum [[Europa]] habet.

Olim respublica [[Unio Rerum Publicarum Socialisticarum Sovieticarum|Unionis Sovieticae]], Armenia nunc est civitas [[civitas unitaria|unitaria]], [[plurifactionalismus|plurifactionalis]], [[democratia|democratica]] ac [[civitas nationalis|nationalis]]. [[Regnum Armeniae]] primum inter omnes civitates [[Religio Christiana|religionem Christianam]] adoptavit, primis annis [[saeculum 4|saeculi quarti]] (anno [[301]], ut a maioribus traditur). Hodierna Respublica Armeniae constitutionem saecularem habet, quamquam Christianismus partes praecipuas in humano cultu populi agit.

Armenia hodie socia amplius quadraginta dissimilium internationalium consociationum, [[Consociatio Nationum|Consociatione Nationum]], [[Argentaria Evolutionis Asiatica]], [[Foederatio Civitatum Liberarum|Foederatione Civitatum Liberarum]], [[Syndicatus Mercaturae Mundanae|Syndicato Mercaturae Mundanae]], [[Consociatio Cooperationis Oeconomicae Ponti Euxini|Consociatione Cooperationis Oeconomicae Ponti Euxini]] inclusis. [[Consociatio Pacis|Consociationis Pacis]] [[Consociatio Foederis Atlantici Septemtrionalis|Consociationis Foederis Atlantici Septemtrionalis]] socia est, et etiam est militaris foederis [[Consociatio Foederis Securitatis Collectivae|Consociationis Foederis Securitatis]] et observans sodalis [[Communitas Oeconomica Euroasiatica|Communitatis Oeconomicae Euroasiaticae]], [[Francophonia]]e, et [[Motus Civitatum Non Alineatarum]].

Armenia etiam activa{{dubsig}} est in mundana ludorum athleticorum communitate cum plena sodalitate in [[UEFA|Unione Consociationum Europaearum Pediludii]] et [[Foederatio Internationalis Alsulegiae Glacialis|Foederatione Internationali Alsulegiae Glacialis]] (Anglice ''IIHF''). Civitas emergens democratia est, et ob suam strategicum locum, inter [[Russia|Russam]] et [[Mundus Occidentalis|Occidentalem]] [[sphaera ponderis|sphaeram ponderis]] iacet. Incolarum 3 300 000 habet. [[Caput (urbs)|Caput]] est [[Erivanum]].

== Etymologia ==
[[Lingua Armenia|Armeniacum]] civitatis [[nomen proprium|nomen]] vernaculare est ''Hayk.'' Huius indicium primum iam proto-historica a provinciae antiquissimae '''''Hayasa''''' in Imperio Haethito ex [[millennium 2 a.C.n.|millennio secundo a.C.n.]] fuisset. Postea nomen in [[Medium Aevum|Mediaevo]] ''Hayastan'', per additionem [[Lingua Persica moderna|Persici]] suffixi ''[[-stan]]'' ('terra') extenditur. Nomen traditionaliter ab ''[[Hayk]]'' (Հայկ), fabuloso [[patriarcha]] Armeniorum et filio pronepotis [[Noe]], profectum est, qui secundum [[Moyses Chorenensis|Moysem Chorenensem]] Babylonium regem Bel anno [[Millennium 3 a.C.n|2498 a.C.n.]]) vicit et suum populum in regione [[Ararat]]ensi conlocavit. Anterior origo huius nominis dubia est.

[[Exonymum]] ''Armeniam'' [[Lingua Persica Antiqua|Antiqua Persica]] [[inscriptio Bagastanensis]] (anno [[515 a.C.n.]]) velut ''Armina'' primum testificatur. Circa simul [[Lingua Graeca Antiqua|Graeca]] vox Ἀρμένιοι "Armenii" testificatur, forsan prima relatio fragmentum attributum [[Hecataeus Milesius|Hecataeo Milesio]] (anno [[476 a.C.n.]]) sit. [[Herodotus]] (anno [[440 a.C.n.]]) dicit: Ἀρμένιοι δὲ κατά περ Φρύγες ἐσεσάχατο, ἐόντες Φρυγῶν ἄποικοι, "Armenii velut [[Phryges]] armantur, cum sint Phrygum coloni" (7.73). Post aliqua decennia, [[Xenophon]], Graecus dux bellum in Persas gerens, aliquos vitae hospitalitatisque aspectus pagi Armenii describit—qui populum hunc lingua loqui suis auribus [[Lingua Persica Antiqua|Persice]] sonante refert.

== Historia ==
{{vide-etiam|Historia Armeniae}}
=== Antiquitas ===
[[Fasciculus:Armenian Empire.png|left|thumb|[[Regnum Armeniae]] in suo maximo spatio, [[Tigranes Magnus|Tigrane Magno]] regente.]]
Armenia in aequis [[Biblia Sacra|biblicos]] montes [[Ararat]]enses circumdantibus iacet, super quem, ut [[Iudaeo-Christianus|Iudaeo-Christiana]] fabula asserit, [[Arca Noë]] requietum post [[diluvium]] (Gen. 8:4) venit. [[Aetas Aenea|Aetate Aenea]], aliquae civitates in area Magnae Armeniae, inclusis [[Hittitae|Imperio Hittitico]] (suo culmine potentiae), [[Mitanni|Imperio Mitannico]] (Austro-Occidentali historica Armenia), et [[Hayasa-Azzi|Confoederatione Hayasico-Azzica]] (1500–1200 a.C.n.), viguerunt. Tunc, [[Nairi]]enses (e duodecimo ad nonum saeculum a.C.n.) et [[Regnum Urartaeum]] (1000–600 a.C.n.) deinceps suam libertatem in Armeniaco Aequo instituerunt. Quique civitates tribusque supra allati Armenii populi ethnogeneseos participaverunt.{{dubsig}} [[Erivanum]], hodiernum caput Armeniacum, anno [[782 a.C.n.]] ab [[Urartu|Urartaeo]] rege [[Argestes I|Argeste I]] conditum est.

Circa annum [[600 a.C.n.]], [[Regnum Armeniae]], [[Domus Orontis|Domu Orontide]] regenti, conditum est. [[Armavirum]] tunc regni caput fuit. Regnum suum culmen inter annos [[95 a.C.n.|95]] et [[66 a.C.n.]], [[Tigranes Magnus|Tigrane Magno]] rege, attigit, se in unum potentissimorum regnorum eius temporis in regione convertens. Per historiam, regnum Armeniae indepemdentiae periodis intermissis cum autonomiae coaevis imperiis obxoniae periodis fruitum est. Armeniacus strategicus locus inter duas continentes eam occupationibus a variis populis subiecit, inclusis [[Assyria|Assyriis]], [[Graeci]]s, [[Roma Antiqua|Romanis]] (vide [[Armenia (provincia Romana)|Armeniam]]), [[Imperium Byzantinum|Byzantinis]], [[Arabes|Arabibus]], [[Mongoli]]s, [[Persis]], [[Imperium Ottomanicum|Turcis Ottomanicis]] et [[Russia|Russis]].

Anno [[301]] Armenia, prima [[civitas]] historiae, [[religio christiana|Christianismum]] [[religio]]nem publicam fecit, dum numerus Christianarum communitatum sedes locatus est in Armenia de anno [[40]]. Fuerant variae [[paganus|paganae]] communitates ante Christianismum, sed ob Christianorum missionariorum momentum conversae sunt. [[Tiridates III]] ([[238]]–[[314]]) primus rex fuit sollemniter suum populum in Christianismum convertens. Haec conversio decem annos antequam Imperium Romanum Christianismo sollemnem tolerationem, [[Galerius|Galerio imperante]], permitteret et triginta sex annos antequam [[Constantinus I]] baptizaretur accidit.

Casu [[Regnum Armeniae|Regno Armeniae]] anno [[428]], maxima Armeniae pars velut [[marzbanatus]] [[Sassanidae|Imperio Sassanidae]] incorporata est. Post [[Proelium Avarayrense|Armeniacam rebellionem]] anno [[451]], Chistiani Armenii suam religiosam libertatem servarunt, dum Armenia libertatem adsecuta est.

=== Medium aevum ===
Post [[Marzbanatus Ameniae|periodum Marzbanatus]] ([[428]]–[[636]]), Armenia velut [[Phylarchia Armeniae]], liber principatus in Imperio Arabico, Armenias terras antea [[Imperium Byzantinum|Imperio Byzantino]] sic captas iungens, emersit. Principatui Princeps Armeniae, a [[calipha]] imperatoreque Byzantino agnitus, praeerat. Administrativae divisionis/phylarchiae ''Arminiyya'', ab Arabibus creatae et quoque Georgiae et Albaniae Caucasiae partes includentis, pars erat et cuius sedes erat urbs [[Dusios]], sive Tision ([[Lingua Armeniaca|Armeniace]] Դվին). Principatus Armeniae usque ad annum [[884]] duravit, adsecuta liberatione a debilitato Imperio Arabico.

Denuo emergenti Regno Armeniae [[Dynastia Bagratis]] praeerat, quae usque ad annum [[1045]] duravit. Illo tempore, aliquae areae Armeniae Bagratidis libera regna et principatus velut Regnum [[Vaspurakania]]e (Armeniace: Վասպուրական), a Domo [[Artsruni]]ca (Armeniace: Արծրունի) gubernatum quae regum Bagratidum suprematiam adhuc agnoscebat, secesserunt.

Anno [[1045]], Imperium Byzantinum Armeniam Bagratidem cepit. Cito, aliae quoque civitates Armeniae sub Byzantino domino ceciderunt. Byzantina gubernatio parum duravit, namque anno [[1071]] [[Dynastia Seliucida|Seliucidae Turci]] Byzantinos vicerunt et Armeniam in [[Proelium Manzicertense|Proelio Manzicertensi]] (Armeniace: Մանզիկերտ, [[Lingua Turcica|Turcice]] ''Malazgirt'') ceperunt et Imperium Seliucidicum condiderunt. Ut [[mors|mortem]] aut manus eorum qui cognatum [[Gagicus II|Gagicum II]] (Գագիկ Բ), regem [[Abnicum|Abnicensem]] (Armeniace; Անի) necavissent effugeret, Armenius nominatus [[Ruben I, Princeps Armeniae|Ruben]] (Armeniace; Ռուբեն) cum aliquibus civibus in fauces angustas [[Taurus Mons|Tauri Montis]] et postea in [[Tarsus (urbs)|Tarsum]] [[Cilicia]]e fuit. Byzantinus regiae gubernator eos accepit, ubi [[Regnum Armenium Ciliciae]] eventualiter{{dubsig}} conditum est.

Imperium Seliucidicum cito collabi incepit. Fere anno 1100, Armenii principes [[Armenia Zacaris|Zacaridis]] nobilis familiae semiliberam Armenium principatum in Septemtrionali Orientalique Armenia, notum velut [[Armenia Zacaris|Armeniam Zacaridem]], condiderunt. Nobilis familia [[Dynastia Orbeliana|Orbelianorum]] dominium cum Zacaridibus in variis civitatis partibus, praecipue in [[Syunia]] (Armeniace; Սյունիք) et [[Fauces Cladium|Faucibus Cladium]] (Armeniace: Վայոց Ձոր) partita est.

[[Fasciculus:Armenian Oblast, 1828-1840.png|thumb|280px|Tabula [[Imperium Russicum|Imperialis Russiae]] [[Oblastum Armeniacum|Oblasti Armeniaci]].]]

=== Regula externa ===
Fere anno 1245, Mongolus [[Ilchanatus]] Principatum Zacarianum velut relictam Armeniam cepit. Mongolicas irruptiones aliae aliorum Mediae Asiae tribuum cito sequuntur, qui fere ab anno 1205 fere ad annum 1405 continuaverunt. Post singulam incessantem irruptionem, singulam eversionem nationi ferentem, Armenia illo tempore debilitata est. Fere anno 1505, [[Imperium Ottomanicum]] et Persia [[Dynastia Safavis|Safavis]] Armeniam inter se divisit. [[Imperium Russicum]] [[Armenia Orientalis|Armeniam Orientalem]] (in [[chanatus|chanatibus]] [[Chanatus Erivani|Erivani]] et [[Carabachia]]e in Persia consistentem) annis [[1813]] et [[1828]] postea incorporavit.

Ottomanis regentibus, considerabilis libertas Armeniis in eorum propriis inclavaturis permissa est, qui in "relativa harmonia" cum aliis allophylis in imperio (inclusis regentibus Turcis) vixerunt. Nihilominus, velut Christiani sub stricto Musulmano sociali systemate, Armenii pervasivae discriminationi obstiterunt. Cum ei maiora iura in [[Imperium Ottomanicum|Imperio Ottomanico]] poposcerunt, Sultanus [[Abdulhamidus II]], in responso, cum civitatis patrocinio Armenios inter annos [[1894]] et [[1896]] trucidavit, cuius effectus circa 80 000 ad 300 000 caesorum fuit. [[Strages Hamidianae]], ut notae sunt, Abdulhamido internationalem infamiam velut "Sultano Rubro" sive "Sultano Sanguinario" dederunt.

Cum Imperium Ottomanicum collabi coepisset, [[Res Novae Iuvenum Turcorum]] (anno [[1908]]) gubernationem Sultani Abdulhamidi evertorunt.{{dubsig}} Armenii Imperium colentes [[Consilium Unionis et Progressus]] suum statum secundae classis mutaturum esse sperabant. [[Involucrum Emendationum Armeniarum]] (anno [[1914]]) velut "solutio" nominando inspectore generali de Armeniis rebus oblatum est.

=== Primum bellum mundanum et generis Armenorum occidio ===
[[Fasciculus:They Shall Not Perish.png|160px|thumb|[[Civitates Foederatae Americae]] gravem auxilii quantitatem Armeniis per [[Generis Armenorum occidio]]nem contribuerunt. Toechocollema ''[[Consilium Americanum Levamini in Oriente Medio|Consilio Americano Levamini in Oriente Medio]]'' ibi ostenditur iurans eos (Armenios inter alios) "non perituros esse."]]

Cum [[primum bellum mundanum|primi belli mundani]] impetu, [[Imperium Ottomanicum|Imperio Ottomanico]] et [[Imperium Russicum|Imperio Russico]] per [[Expeditio Caucasica|expeditionem Caucasicam]] [[Expeditio Persica|Persicamque]] occupatis, nova gubernatio Armeniorum suspicionem habere coepit. Quod debitur{{dubsig}} facto ut exercitus Russicus certum numerum [[unitates voluntariorum Armeniorum|Armeniorum voluntariorum]] frenaret. Die [[24 Aprilis]] anni [[1915]], Armenii intellectuales in custodiam dati sunt ab Ottomanicis auctoritatibus et, cum [[Lex Tehciri]] (die [[29 Maii]] anni [[1915]], postremo magna proportio Armeniorum [[Anatolia]] colentes periverunt in eo quod notum est [[generis Armenorum occidio]]. [[Renisus Armeniacus]] localis in regione, contra Imperii Ottomanici activitates evoluta, habuit. Inter annos eventus ab Armeniis et vasta maxima parte Occidentalium historicorum ut occisiones massivae aut genocidium cum civitatis patrocinio putantur. Nihilominus, quia Turcia amica Occidentis est et strategicum locum prope Orientem Medium habet, ambae, Statunitensis et Britannica gubernationes defectionem perspicuae evidentiae ut eventus genocidium categorizetur adhuc tenent. Turcicae auctoritates mortes [[Bellum civile|Belli civilis]] resultationem iuxta cum morbis et [[fames|famis]], cum victimis utrobique factis fuisse tenent. Maximae Armeniorum interfectorum aestimationes e [[Victimae Armeniae Ottomanorum|650 000 ad 1.5 miliones]] variant. Armenia et Armeniaca diaspora sollemnem agnitionem eventuum genocidii per 30 annos ambiunt. Eventus hi traditionaliter annue die [[24 Aprilis]], Die Martyris Armenii sive Genocidii Armeniaci, commemorantur.

Quamquam exercitus Russicus in assequenda maxima parte Ottomanicae Armeniae primo bello mundano bene successit, assecuta amissa sunt ob [[Revolutio Octobris Russica|Res Novas Russicas anni 1917]]. Illo tempore [[Armenia Orientalis]], [[Georgia]] et [[Atropatene (res publica)|Atropatene]] a Russis gubernatae foederari in [[Res Publica Foederativa Democratica Transcaucasica|Re Publica Foederativa Democratica Transcaucasica]] coniunctae conatae sunt. Haec foederatio, nihilo minus, a Februario ad Maium anni [[1918]] solum duravit, cum cunctae partes tres eam dissolvere decreverunt. Velut resultatio, Armenia Orientalis libera fit velut [[Res Publica Democratica Armeniae]] die [[28 Maii]].

=== Res Publica Democratica Armeniae ===
[[Fasciculus:Europe map 1919.jpg|thumb|250px|left|Politicae divisiones Europae anno [[1919]], ubi Res Publica Armeniae sui iuris ostenditur.]]
Infeliciter accidit, ut brevis libertas Rei Publicae Democraticae Armeniae bello, territorialibus rixis, massiva influxione profugorum ex Ottomanica Armenia morbos et famem diffundentium oneraretur. [[Foederati (1914-1918)|Imperia consensionis]], Ottomanicae gubernationis actionibus horripilatae, nuper conditae civitati Armeniacae per levamen pecuniam et alias formas fulciminis succurrere quaesiverunt.

Finito bello, victoriosae potentiae Consensionis Imperium Ottomanicum dividere quaesiverunt. Obsignatum inter [[Foederati (1914-1918)|imperia foederata]] et imperium Ottomanicum [[Separa]]e [[10 Augusti]] anni [[1920]], [[Foedus Separae]] exsistentiam Rei Publicae Democraticae Armeniae servare et ei antiqua territoria Ottomanicae Armeniae adhaerere promisit. Quia fines novi Armeniae a [[Civitates Foederatae Americae|Statunitensi]] Praeside [[Woodrow Wilson]] picti sunt, Ottomanica Armenia etiam nominatur "[[Armenia Wilsoniana]]." Adhuc consideratio ut Armenia mandatum sub tutela Civitatum Foederatarum possibiliter fieret fuit. Foedus, attamen, a [[Motus Nationalis Turcicus|Motu Nationali Turcico]] reiectum est, et nunquam ratum est. Motus, a [[Mustapha Cemal Ataturcus|Mustapha Cemali Ataturco]] directus, foedere usus est occasione ut se ipsum legitimam Turciae gubernationem declararet, monarchiam in [[Constantinopolis|Constantinopole]] fundatam pro re publica in [[Ancyra]] fundata substituens.

=== Sovietica Armenia ===
[[Fasciculus:COA Armenian SSR.png|200px|thumb|Insigne [[Res Publica Socialistica Sovietica Armeniae|Rei Publicae Socialisticae Sovieticae Armeniae]] depingens montem [[Ararat]] in centro.]]
Armenia a [[Russia Bolsevica|Russis Bolsevicis]] annexa est et cuncta cum [[Georgia]] et [[Atropatene (res publica)|Atropatene]] incorporata est in [[Unio Rerum Publicarum Socialisticarum Sovieticarum|Unionem Sovieticam]] velut [[Res Publica Foederalis Socialistica Sovietica Transcaucasica|Rei Publicae Foederalis Socialisticae Sovieticae Transcaucasicae]] pars die [[4 Martii]] anni [[1922]]. Cum hac annexionem, Foedus [[Alexandropolis (Armenia)|Alexandropolis]] ([[lingua Armeniaca|Armeniace]] Գյումրի) Turcosovietico [[Foedus Carsense|Foedere Carsensi]] sublatum est. In consensione, Turcia Unionem Sovieticam dominium in [[Azaria]]m ([[lingua Georgica|Georgice]] აჭარა) cum portuaria urbe [[Bathys|Bathyis]] ([[Lingua Georgica|Georgice]] ბათუმი) accipere pro restitutione libertatis super urbibus [[Cars]]is ([[Lingua Turcica|Turcice]] ''Kars''), [[Ardahanum|Ardahani]] (Turcice: ''Ardahan'') et [[Igdirum|Igdiri]] (Turcice: ''Iğdır'') permittebat quae cunctae Armeniae Russicae pars erant.

Res Publica Foederalis Socialistica Sovietica Transcaucasica ex anno [[1922]] ad annum [[1938]] fuit, quo in tres separatas entitates ([[Res Publica Foederalis Socialistica Sovietica Armenia|Rem Publicam Foederalem Socialisticam Sovieticam Armeniae]], [[Res Publica Foederalis Socialistica Sovietica Atropatenae|Rem Publicam Foederalem Socialisticam Sovieticam Atropatenae]], et [[Res Publica Foederalis Socialistica Sovietica Georgia|Rem Publicam Foederalem Socialisticam Sovieticam Georgiae]] divisa est. Armenii relativae stabilitatis tempore sub Sovietica regula fructi sunt. Ei [[medicina]]m, [[civus|cibum]] et suppeditationem e Moscua acceperunt, et communisticum dominium tranquilla levatio collata cum turbulentis annis finalibus Imperii Ottomanici esse probavit. Status difficilis ecclesiae fuit quae sub dominio Sovietico pugnabat. Mortuo [[Vladimirus Lenin|Vladimiro Lenin]], [[Iosephus Stalin]] habenas potestatis accipiens renovatum metus terrorisque tempus Armeniis coepit. Velut varii alii allophyli Unionem Sovieticam per Stalinicam [[Magna Purgatio|Magnam Purgationem]] colentes, decusses milium Armeniorum supplicio affectae alteruter deportatae sunt.

Metus imminuit, Iosepho Staluin mortuo anno [[1953]] et [[Nikita Khrushchyov]] effecto novo Unionis Sovieticae duce. Mox, vita in Armenia Sovietica rapidam ameliorationem videre incepit. Ecclesia quae, Stalin duce, maxime passa est revixit cum [[Catholicos]] [[Vazgenus I]] officia sui muneris accepit anno [[1955]]. Anno [[1967]], memoriale victimis Genocidii Armeniaci in colle [[Arx Parvarum Hirundinum|Arcis Parvarum Hirundinum]] (Armeniace: Ծիծեռնակաբերդ) super [[fauces angustae|faucibus]] [[Flumen Hrazdanum|Hrazdani]] (Armeniace: Հրազդան) aedificatum est. Quod accidit post [[Multitudines reclamantes Erivani anno 1965|massivas multitudines reclamantes]] eventas in quinquagesimo tragici eventus anniversario anno 1965.

Per [[Michael Gorbachev|Michaelis Gorbachev]] aeram cum emendationibus [[Glasnost]]ica et [[Perestroika]]e, Armenii meliorem ambitalem curam sui nationi poscere inceperunt, contaminationem a Sovieticis constructis ergasteriis allatam reiicientes. Conflictus inter Atropatenen Sovieticam et suum autonomicum districtum [[Carabachia Superior|Carabachiae Superioris]]. Armenii Carabachiae unificationem cum Armenia Sovietica poscebant. Pacificae reclamationes Erivani in favore Carabachianorum Armeniorum cum [[Internecio Sumgaitensis|anti-Armeniacis internecionibus]] in Atropatenica urbe [[Sumgaitum|Sumgaiti]] ([[lingua Atropatenica|Atropatenice]] ''Sumgayıt'') responsae sunt. Aliud Armeniae problema [[Terrae motus Spitacensis anni 1988|vastans terrae motus]] anno 1988 cum [[scalae magnitudinis momenti|magnitudine momenti]] 7,2 graduum fuit.
[[Fasciculus:Karabakh movement demonstration at Yerevan Opera square (3).jpg|thumb|300px|Armenii studentes in Foro Theatri in medio [[Erivanum|Erivano]] conveniunt Sovieticas rationes et leges anno 1988 reclamatum.]]

Michaelis Gorbachev ineptitudo ut Armeniae problemata (praecipue Carabachiae) solveret deceptionem inter Armenios creavit et crescentem famem libertatis solum aluit. Maio anni 1990, Novus [[Exercitus Armenius]] constitutus est, merens ut vis defensiva a Sovietico [[Exercitus Ruber|Exercitu Rubro]] separata. Conflictus inter Novum Exercitum Armenium et copias [[Ministerium Rerum Interiorum Russicum|Virum Securitatis Internae Sovieticae]] Erivani detractas cito eruperunt cum Armenii Rei Publicae Democraticae Armeniae anni 1918 conditionem commemorare decreverunt. Violentiae resultatio mors quinque Armeniorum interfectorum in sclopetatione cum Viribus Securitatis Internae Sovieticae in statione ferriviaria fuit. Testes Vires Securitatis Internae Sovieticae excessiva vi uti et pugnam instigare ibi asseruerunt. Aliae sclopetationes inter Armenios militianos et Sovieticas copias in ''Sovetashen'', prope caput, acciderunt quarum resultatio mors circa viginti sex hominum, praesertim Armeniorum, fuit. Die [[17 Martii]] anni 1991, Armenia iuxta cum [[Civitates Balticae|Civitatibus Balticis]], [[Georgia]] et [[Respublica Moldavica|Moldavia]], per totam unionem [[referendum]] "boicotizavit," in quo 78% totorum suffragatorum retentioni Unionis Sovieticae emendato modo suffragatum est.

=== Libertas Restituta ===
Anno [[1991]], Unione Sovietica distracta, Armenia suam libertatem restituit. Declarata liberatio die [[23 Augusti]], prima haud Baltica res publica secessa fuit. Attamen, primi anni post-Sovietici oeconomicis difficultatibus quoque et eruptione ascensus [[Bellum Carabachiae Superioris|concertationis armatae]] inter Carabachianos Armenios et Atropatenici turbati sunt. Oeconomica problemata a Carabachiano conflictu mox orta sunt, cum [[Factio Frontis Popularis Atropatenica|Frons Popularis Atropatenica]] successit in premenda Re Publica Socialistica Sovietica Atropatene ut [[ferrivia]]ria et [[aeroplanum|aeria]] [[obsidio]]nem contra Armeniam instigaret. Quod effective Armeniacam oeconomiam paralyzavit quia 85% oneris et bona mobilia per ferriviam adveniebant. Anno [[1993]], Turcia obsidioni contra Armenia in favore Atropatenae se univit.

Bellum Carabachiae finivit postquam a Russis conciliatam amotionem igneam applicaretur anno [[1994]]. Bellum exitosa fuit viribus Armeniacis Carabachianis qui in assequendo 14 centesimae internationaliter agniti territorii Atropatenici, inclusa Carabachia Superiore ibi, bene successerunt. De illo tempore, Armenia et Atropatene colloquia de pace, [[Societas Securitatis et Cooperationis in Europa|Societate Securitatis et Cooperationis in Europa]] mediata, habuerunt. Status Carabachiae adhuc determinandus est. Ambarum civitatum [[oeconomia]] deterior facta est in absentia completae resolutionis et fines Armenii cum Turcia et Atropatene clausi manent.

Iam [[saeculum 21|saeculo vicensimo uno]], Armenia adversus angustias varias stat; nihilominus, bene successit in aliquibus ameliorationibus. Completam mutationem in [[mercatus (oeconomia)|oeconomiam mercatus]] fecit et ex anno [[2008]], vicesima octava oeconomicissime liber civitas in mundo est. Suae rationes publicae cum Europa, Oriente Medio, et Foederatione Civitatum Suorum Iurum Armeniam commercium augere permiserunt. [[Gasium]], [[oleum]], et commeatus per duas vitales vias: Iraniam et Georgiam veniunt. Armenia bonas rationes cum ambabus civitatibus servat.

== Politia ==
Armeniaca politia in [[democratia repraesentativa|democratiae repraesentativae]] [[systema praesidentiale|praesidentialis]] [[res publica|rei publicae]] ambitu est. Secundum [[Constitutio Armeniae]], praeses [[dux gubernationis]] et systematis plurifactionalis pluriformis est. [[Unicameralismus|Parlamemtum Unicamerale]] (quoque nominatum [[Parlamentum|Conventus Nationalis]] ([[lingua Armeniaca|Armeniace]] Ազգային Ժողով) a coalitione trium factionum politicarum, conservativae [[Factio Respublicana Armeniae|Factionis Respublicanae Armeniae]] (Armeniace; Հայաստանի Հանրապետական Կուսակցություն), [[Factio Armeniae Prosperae|Factionis Armeniae Prosperae]] (Armeniace; Բարգավաճ Հայաստանի Կուսակցություն) et [[Foederatio Revolutionaria Armeniae|Foederationis Revolutionariae Armeniae]] (Armeniace; Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն), regitur. Oppositionis principales factiones factionem antiqui praesidis Conventus Nationalis, [[Civitas Iuris (Factio Armeniaca)|Civitatem Iuris]] (Armeniace; Օրինաց երկիր), et factionem antiqui primi ministri [[Raffius Hovannisian|Raffii Hovannisian]], [[Hereditas (factio Armeniaca)|Hereditatem]] (Armeniace; Ժառանգություն) includunt quae ambae eventuali adhaesioni Armeniacae in Unionem Europaeam et Consociationem Foederis Atlantici Septemtrionalis favent.

Propositum Armeniacae Gubernationis declaratum [[systema parlamentarium|democratiam parlamentariam]] Occidentalis modi et fundamenta suo [[modus gubernandi|modo gubernandi]] construere est. Verumtamen internationales observatores [[Consilium Europae|Consilii Europae]] et 
[[Departamentum Civitatis Civitatum Foederatarum Americae|Departamenti Civitatis Civitatum Foederatarum Americae]] de pelluciditate comitiorum parlamentariorum praesidentialium Armeniacorum et referendi constitutionalis ex anno [[1995]] disceptaverunt, dissensionem in scrutatione, inopiam cooperationis [[Commissio Comitialis|Commissionis Comitialis]] et exiguam conservationem comitialium elenchorum et locorum scrutatorum citantia. [[Domus Libertatis]] Armeniam "practice liberam" in sua relatione anni [[2007]] qualificavit, quamquam civitatem "democratiam comitialem", significanda relativa{{dubsig}} inopia [[libertas|libertatis]] et comitialis competitivitatis non classificaret. [[Suffragium universale]] maioribus duodeviginti annos natis est.

=== Rationes externae ===
[[Fasciculus:ArmenianEmbassyWashingtonDC01.jpg|thumb|Legatio Armeniaca [[Vasingtonia, D.C.|Vasingtoniae D.C.]]]]
Armenia in praesenti bonas rationes cum fere omnibus nationibus mundi et cum duabus ei praecipuis, suis vicinis proximis Turcia et Atropatene, servat. Conflictus inter Armenios et Atropatenicos per ultimos annos [[Unio Rerum Publicarum Socialisticarum Sovieticarum|Unionis Sovieticae]] erumperunt. [[Bellum Carabachiae Superioris]] politiam regionis per decennium ultimum saeculi 20 dominatum est. Finer inter duas nationes rivales clausi usque ad hodie manent, conflictus solutionem non assecuta est quamquam societates velut [[Societas Securitatis et Cooperationis in Europa]] mediarent. Minister rerum externarum, [[Vardanus Oskanyan]], Armeniam in pactionibus pacis repraesentat.

Turcia quoque longam turbatarum rationum historiam cum Armenia ob suam recusationem agnitionis Genocidii Armeniaci anni [[1915]] possidet. Conflictus Carabachiae excusatio Turciae ut sui fines cum Armenia anno [[1993]] clauderet factus est. Obsidio abrogata non est, quamquam pressio magnae gregis potentis mercatoriae Turcae mercatus Armenios curat.

Propter suum locum hostilem inter duas nationes vicinas, Armenia laqueos securitatis cum [[Russia]] constituit. Ut petitio gubernationis Armeniacae Russia [[Statio militaris Russica CII|Stationem Militarem Russicam CII]] Septemtrionali Occidente Armeniacae urbis [[Alexandropolis (Armenia)|Alenxandropolis]] (Armeniace; Գյումրի) ut elementum dissuasorium contra Turciam servat. Adhuc cum his rebus, Armenia quoque ad structuras Euroatlanticas ultimis annis intuita est. Bonas rationes cum [[Civitates Foederatae Americae|Civitatibus Foederatis Americae]] praecipue per suam [[Diaspora Armeniaca|diasporam]] habet. Secundum [[Census Statunitensis anni 2000|Censum Statunitensem anni 2000]], 385.488 Armeniorum hanc nationem colentium sunt.

Armenia socia [[Consociatio Pacis|Consociationis Pacis]] [[Consociatio Foederis Atlantici Septemtrionalis|Consociationis Foederis Atlantici Septemtrionalis]], et quoque [[Consilium Europae|Consilii Europae]] est, rationes amicas cum [[Unio Europaea|Unione Europaea]], praesertim cum civitatibus sociis talibus ut [[Francia]] et [[Graecia]] servans. Indagatio anno 2005 facta ut 64% Armeniorum in Unionem Europaeam adhaesioni faverent monstravit. Multi officiales Armenii desiderium ut sua civitas socia Unionis Europaeae denique fiat etiam enuntiaverunt, alii candidaturam sollemnem brevi faciendam esse praevident. Aliqui adhaesioni in Consociationem Foederis Atlantici Septemtrionalis etiam favent. Omnibus modis praeses, Robertus Kotcharian, Armeniam iunctam ad Russiam, ad [[Foederatio Civitatum Liberarum]]nem et ad [[Consociatio Foederis Securitatis Collectivae|Consociationem Foederis Securitatis Collectivae]] tenere et Armeniam comitem haud sociam Unionis Europaeae et Consociationis Foederis Atlantici Septemtrionalis esse vult.

== Res militaria ==
[[Exercitus Armeniacus]], [[Classes Aeriae Armeniacae]], [[Custodia Aeris Armeniaca]] et [[Praesidium Limitare Armeniacum]] quattuor ramos Virium Armatarum Reipublicae Armeniae comprehendunt. Armeniaca res militaria formata est, collapsa Unione Sovietica anno 1991 et condito Ministerio Defensionis anno [[1992]]. [[Commandator Praecipuus]] rei militariae [[Praeses Armeniae]], [[Sergius Sargsyan]] est. Minister Defensionis politicae dominationis muneri praeest, quod in praesenti a Chiliarcho-Generali [[Michael Harutyunyan|Michaele Harutyunyan]] regitur, dum militare mandatum in manibus [[Legati Generales|Legatorum Generalium]], ab Imperatore rectorum, manet, qui nunc Locumtenens-Generalis [[Seyranus Ohanyan]] est.

[[Exercitus perpetuus]] 60 000 militum habet, cum additionali{{dubsig}} [[subsidium militare|subsidio]] 32 000 militum et "subsidio subsidii" 350 000 copiarum. Armeniorum militum limitaneorum munus nationales fines cum [[Georgia]] et [[Atropatene (res publica)|Atropatene]] circumire, dum [[Russia|Russicae]] copiae fines cum [[Irania]] et [[Turcia]] adhuc excubant. Casu eventualis impetus, Armenia omnes validos homines inter quindecim et quinquaginta novem annos natos cum disciplina militari mobilitare{{dubsig}} potest.

[[Foedus Virium Armatarum Conventionalium in Europa]], comprehensivos limites in categoriis decretoriis militarium armamentorum statuens, ab Armeniaco Parlamento Iulio anni [[1992]] ratificatum est. Martio anni [[1993]], Armenia multilateralem [[Conventio Armorum Chemicorum|Conventionem Armorum Chemicorum]] obsignat quae decretoriam armorum chemicorum eliminationem postulat. Armenia [[Foedus Non Proliferationis Nuclearis|Foederi Non Proliferationis Nuclearis]] velut civitas sine [[bomba atomica|armis nuclearibus]] Iulio anni 1993 accedit. Armenia socia [[Consociatio Foederis Securitatis Collectivae|Consociationis Foederis Securitatis Collectivae]] iuxta cum [[Ruthenia Alba]], [[Casachia]], [[Chirgisia]], [[Russia]], [[Tadzikistania]] et [[Uzbecia]]. In programmate [[Consociatio Pacis|Consociationis Pacis]] [[Consociatio Consociationis Foederis Atlantici Septemtrionalis|Consociationis Foederis Atlantici Septemtrionalis]] et in Consociationis Foederis Atlantici Septemtrionalis consociatione nominata [[Consilium Consociationis Euro-Atlanticae|Consilio Consociationis Euro-Atlanticae]] participat. Armenia in missionibus servadae pacis in [[Ager Merulensis|Agro Merulense]] involuta est cuius copiae partem [[Vires Agri Merulensis|Virium Agri Merulensis]] (quae ad [[Consociatio Consociationis Foederis Atlantici Septemtrionalis|Consociationem Foederis Atlantici Septemtrionalis]] non pertinent) sub iusso [[Graecia|Graeco]] faciebant. Armenia quadraginta sex sodales virium militarium suarum in [[Vis Multinationalis in Iraquia|Viribus Coalitionis]] in [[Bellum Iracense Alterum|Bello Iracense]] participantes habet.

== Divisiones administrativae ==
{| class="wikitable floatright"
|-----
! colspan="3" | Subdivisiones Armeniae
|-----
| colspan="3" align="center" | [[Fasciculus:Armenia map numbered.svg|250px|Subdivisiones Armeniae]]
|-----
! colspan="3" | Legenda
|-----
| ''Tabulae nº'' || ''Administrativa<br />divisio'' || ''Provinciale<br />caput''
|-----
| 1 || [[Anticaucasia]] (Արագածոտն) || [[Pyrgopolis]] (Աշտարակ)
|-----
| 2 || [[Ararat (provincia)|Ararat]] (Արարատ) || [[Artaxata]] (Արտաշատ)
|-----
| 3 || [[Armavirum (provincia)|Armavirum]] (Արմավիր) || [[Armavirum (Armenia)|Armavirum]] (Արմավիր)
|-----
| 4 || [[Gegarcunicum]] (Գեղարքունիք) || [[Novum Forum Tauri]] (Գավառ)
|-----
| 5 || [[Cotaicum]] (Կոտայք) || [[Hrazdanum]] (Հրազդան)
|-----
| 6 || [[Lorium]] (Լոռի) || [[Melanecclesiopolis]] (Վանաձոր)
|-----
| 7 || [[Siracum]] (Շիրակ) || [[Alexandropolis (Armenia)|Alexandropolis]] (Գյումրի)
|-----
| 8 || [[Syunia]] (Սյունիք) || [[Metalliopolis]] (Կապան)
|-----
| 9 || [[Otena]] (Տավուշ) || [[Pandochiopolis]] (Իջևան)
|-----
| 10 || [[Fauces Cladium]] (Վայոց Ձոր) || [[Iegegnadzorum]] (Եղեգնաձոր)
|-----
| 11 || [[Erivanum]] (Երևան) || -
|-----
|}
Armenia in divisiones administrativas undecim subdividitur. Quorum, decem provinciae nominantur [[marzum|marza]] ([[lingua Armeniaca|Armeniace]] մարզէր, singulari; մարզ, quod e [[lingua Persica|Persico]] verbo ''marz'' "fines" significante derivatur). [[Erivanum]] speciali administrativo statui velut nationis caput fruitur. Exsecutivus dux in omnia decem marza marzpetus (aut gubernator marzi) est, ab Armeniaca Gubernatione electus. Erivani, exsecutivus dux magister civium est, a praeside electus.

Infra elencus provinciarum cum numero incolarum, area et notitiis spissitudinis est. Data e Diaconia Statisticae Nationalis Reipublicae Armeniae sunt. Area marzi Gegarcunici [[Lychnitis|Lacum Lychnitidem]]<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Lake_Sevan#Etymology Vicipaedia Anglica]</ref> ([[lingua Armeniaca|Armeniace]] Սևանա լիճ) 1.278 chiliometra quadrata (493.4 miliaria quadrata) sui territorii tegentem includere notetur. (Nomina provinciarum in inferiorem elenco cum nominibus Armeniace inter lunulas latinizantur);

{|class="wikitable sortable"
|-
! Provincia
! Incolae
! % 
! Spissitudo
|-
|[[Erivanum]] (Երևան)
|1.091.235
|36,3%
|5.196,4 km² 
|-
||[[Siracum]] (Շիրակ)
|257.242
| 8,6%
|96,0 km² 
|-
||[[Armavirum (provincia)|Armavirum]] (Արմավիր)
|255.861
| 8,5%
|206,2 km² 
|-
||[[Lorium]] (Լոռի)
|253.351
| 8,4%
|66,8 km² 
|-
||[[Ararat (provincia)|Ararat]] (Արարատ)
|252.665
| 8,4%
|126,1 km² 
|-
||[[Cotaicum]] (Կոտայք)
|241.337
| 8,0%
|114,9 km² 
|-
||[[Gegarcunicum]] (Գեղարքունիք)
|215.371
| 7,2%
|58,9 km² 
|-
||[[Syunia]] (Սյունիք)
|134.061
| 4,5%
|29,8 km² 
|-
||[[Anticaucasia]] (Արագածոտն)
|126.278
| 4,2%
|45,8 km² 
|-
||[[Otena]] (Տավուշ)
|121.963
| 4,1%
|39,1 km² 
|-
||[[Fauces Cladium]] (Վայոց Ձոր)
|53.230
| 1,8%
|22,1 km² 
|}

== Geographia ==
Armenia [[civitas sine litore]] in [[Transcaucasia]], inter maria [[mare Caspium|Caspium]] et [[Pontus Euxinus|Euxinum]], [[Septemtrio]]ne [[Georgia]]e, [[Oriens|Oriente]] [[Atropatene (res publica)|Atropatenae]], [[Meridies|Meridie]] [[Irania]]e, et [[Occidens|Occidente]] [[Turcia]]e finitima est.

=== Topographia ===
[[Fasciculus:Kohrvirab.jpg|thumb|left|300px|[[Monasterium Arcae Profundae]] ([[lingua Armeniaca|Armeniace]] Խոր Վիրապ) sub umbra Montis [[Ararat]], ubi 
[[Arca]] [[Noe]]mi post [[Diluvium]] offendit.]]
Respublica Armenia aream 30 000 [[chiliometrum quadratum|chioliometra quadrata]] tegit, Occidentali Oriente in [[planities montana Armeniaca|planitie montana Armeniaca]] 4000 chm² tegente), olim nominato [[Regnum Armeniae|Armenia Historica]] et ab Armeniis sua terra originali putato, sita. Natura soli montanissima est, cum rapidis cursibus fluminum et paucis [[silva|silvis]]. [[Clima continentale]] in tota [[planities montana|planitie montana]], quod [[aestas|aestates]] calidas esse et [[hiems|hiemes]] duras in Armenia significat. Culmen altissimum mons [[Anticaucasus]] ([[lingua Armeniaca|Armeniace]] Արագած) (4095 [[metrum|m]]), et infimus locus 400 metra super plano maris in civitate est.

[[Mons]] [[Ararat]] (Armeniace: Արարատ, [[lingua Turcica|Turcice]] ''Ağrı'') qui historice ad Armeniam pertinet locus altissimus regionis est. In praesenti in [[Turcia]] est, sed in Armenia descriptio clara et tota montis habetur, quod memoriam Armeniorum praecipui symboli affert. Mons in [[insigne Armeniae]] et in variis significationibus [[cultura]]libus populi apparet.

=== Problemata ambitalia ===
Armenia sua problemata ambitalia{{dubsig}} solvere conatur. In natione Ministerium Ambitus quod vectigalia contaminationi aeris aquaeque et deiectionibus immodicis sordium quibus in activitatibus tutelae ambitalis utuntur inseruit. Armenia cum aliis sociis [[Foederatio Civitatum Liberarum|Foederationis Civitatum Liberarum]] et cum communitate internationali in quaestionibus ambitalibus cooperare curat. Gubernatio Armeniaca laboravit ut [[Ergasterium Atomicum Metzamorense]], prope [[Erivanum]] clauderetur, formas alternativas energiae evolvere quaerens.

=== Clima ===
[[Clima]] Armeniae est valde [[Clima continentale|continentale]]. [[Aestas|Aestates]] siccae apricaeque sunt, de Iunio ad medium Septembrem euntes. [[Temperatura]] inter 22º et 36º C variat; nihilominus, parvus mador effectum magnarum temperaturarum levat. Vespertina aura de montibus orta gratam acceptamque refrigerationem promovent. [[Ver]] breve et [[autumnus|autumni]] longi sunt. Autumni ob motum coloremque foliorum arborum cognoscuntur. [[Hiems|Hiemes]] valde gelidae cum plurima nive et temperaturis inter -10º et -5&nbsp;°C variantibus sunt. Hiemales ludi exitosi in hoc anni tempore sunt, velut exercitatio [[nartatio]]nis in collibus [[Anthonapopolis]] ([[lingua Armeniaca|Armeniave]] Ծաղկա‎ձոր), 30 minutas ab [[Erivanum|Erivano]] sitis. [[Lacus Niger]] in terris superioribus situs est et secundus lacus supremus in mundo est, 1900 metra super plano maris.

== Oeconomia ==
[[Fasciculus:WaterWorld Yerevan.jpg|thumb|left|''Water World'' consaeptum recreatorium Erivani.]]

Armenia est civitas cum potenti [[industria]], fundata in suis [[aluminium|aluminii]] venis. Transitus ad oeconomiam mercatus, [[Unio Rerum Publicarum Socialisticarum Sovieticarum|Unione Sovietica]] lapsa, [[emigratio]]nem multarum centenarum Armeniorum in alias nationes excitavit. Una principalium saburrarum incremento inopia energiae est, quae ex aliis nationibus pretio summo importanda est et evolutionem ergasterii atomici provocavit. [[Turcia]] limites et partim commercium obsidet. Praeterea, [[terrae motus]] anno [[1998]] adhuc maiora impedimenta restitutioni postsovieticae intulit.

== Demographia ==
Armenia 3 215 800 incolarum (Aprili mense anni 2006) habet et secunda civitas spississime culta antiquarum rerumpublicarum Sovieticarum est. Incolarii decrementi problema ob magnas quantitates [[emigratio]]nis post [[Unio Rerum Publicarum Socialisticarum Sovieticarum|Unionem Sovieticam]] eruptam. Proportio emigrationis et incolarium decrementum, nihilominus, drastice nuper minuit et moderatum momentum Armeniorum Armeniam redeuntium principalis causa huius inclinationis fuit, quae ut continuet exspectatur. Vero Armenia ut suum incrementum positivum incolarium recuperet exspectatur.

Ethnici [[Armenii]] 97.9% incolarum constituunt. {{creanda|en|Yazidis|Iazidismus|Iazidici}}<!-- Iazidici: Google Books 9blfAAAAcAAJ  --> 1.3% e [[Russi]] 0.5% constituunt. Alii allophyli [[Assyrii|Assyrios]], [[Ucraini|Ucrainos]], [[Graeci|Graecos]], [[Curdi|Carduchos]], [[Georgiani|Georgianos]] et [[Rutheni Albi|Ruthenos Albos]] includunt. Quoque minores [[Valachi|Valachorum]], [[Finni Rhae|Mordovianorum]], [[Ossetia|Ossetiorum]], [[Albania Caucasia|Albanorum Caucasii]], et [[Gens Tatica|Tatorum]] communitates sunt. [[Poloni|Polonorum]] et [[Theodisci Caucasi|Theodiscorum Caucasi]] allophyli etiam sunt quamquam valde [[Russificatio|russificati]] sunt. Per Sovieticum tempus, [[Atropatene (res publica)|Atropatenici]] historice secunda maxima gens in natione fuerunt (circa 2.5% anno 1989 formantes). Nihilominus, ob conflictum de [[Carabachia Superior]]e propemodum omnes eorum ex Armenia in Atropatenen emigraverunt. Conversim, Armenia magnum Armeniorum profugorum adventum ex Atropatene accepit, quod Armenia characterem homogeneorem dedit.

=== Diaspora ===
Armenia relative magna [[Diaspora Armeniaca|diasporam]] habet (octo miliones a nonnullis aestimantur, magnopere cum tribus milionibus numerum incolarum propriae Armeniae superantes), cum communitatibus per totum orbem terrarum exsistentibus. Maximae Armaeniacae communitates extra Armeniam in [[Russia]], [[Francia]], [[Irania]], [[Civitates Foederatae Americae|Civitatibus Foederatis]], [[Georgia]], [[Syria]], [[Libanus|Libano]], [[Argentina]], [[Australia]], [[Canada]], [[Graecia]], [[Cyprus|Cypro]], [[Israel]]e et [[Ucraina]] sunt. Inter 40 000 et 70 000 Armeniorum [[Turcia]]m (praesertim [[Constantionopolis|Constantinopolem]] adhuc incolunt. Etiam, circa mille Armeniorum [[Vicus Armeniacus|Vicum Armeniacum]] in [[Urbs Antiqua (Hierosolyma)|Urbi Antiqua]] [[Hierosolyma|Hierosolymis]], olim maioris communitatis reliquum, incolunt. [[Italia]] [[Sanctus Lazarus Armeniorum|Sancto Lazaro Armeniorum]], insula in [[Palus Venetiae|Palude Venetiae]] sita, quae monasterio a [[Mechitaristae|Mechitaristis]], Armeniaca Catholica congregatione, ducto omnino occupata est, domus est. Insuper, circa 130 000 Armeniorum regionem Carabachiae Superioris ubi maxima pars sunt incolunt. Inter communitatem Armeniacam in CFA est grex musicus "[[System Of A Down]]".

=== Religio ===
[[Fasciculus:Stgregoryilluminator.jpg|185px|thumb|[[Gregorius Illuminator|Sancti Gregorii Illuminatoris]] patronus Armeniae colitur, qui effecerit, ut civitas anno [[301]] Christiana facta sit.]]
Ea religio, quae in Armenia plerosque assectatores habet, Christianismus est. Antiquae litterae Armenae tradunt [[Ecclesia Apostolica Armena|ecclesiam Armenam]] a duobus [[Iesus|Iesu]] [[apostolus|apostolis]], [[Iudas Thaddaeus|Thaddaeo]] et [[Bartholomaeus (apostolus)|Bartholomaeo]], conditam esse, qui populo Armeno [[evangelium]] inter annos [[40]] et [[60]] praedicavissent. Inde sollemne nomen huius ecclesiae est [[Ecclesia Apostolica Armena]]. Armenia prima fuit civitas, quae Christianismum ut religionem publicam anno [[301]] adoptavit. Circa 93% Christianorum Armenorum ad Ecclesiam Apostolicam Armenam pertinent, quae sicut [[Ecclesia Orthodoxa Coptorum]] et ecclesiae Orthodoxae Syriacae inter [[Ecclesiae orthodoxae orientales|Ecclesias orthodoxas orientales]] numeratur. In Armenia etiam incolae [[Ecclesia Catholica Romana|Catholici]] - et [[Ritus Romanus|ritus Romani]] et [[ritus Armenus|Armeni]], qui ultimi [[Ecclesia Armena Catholica|Ecclesiam Armenam Catholicam]] formant et ad [[Ecclesiae Catholicae Orientales|Catholicos Orientales]] (180 000) pertinent -, [[Protestantes]] et Christiani traditionis [[Ecclesiae Orthodoxae|Orthodoxae]] sunt. Ecclesiae Armenae Catholicae sedes [[Bzommarum|Bzommari]] in [[Libanus|Libano]] est. Multi [[Carduchi]], qui occidentalem civitatis partem incolunt, [[Iazidismus|Iazidismum]] sequuntur, alii [[Religio Islamica|religionem Islamicam]] forma [[Sunnitae|Sunnitica]]. Pauci [[Atropatene (res publica)|Atropatenici]] reliqui [[Secta Siitica|Siitae]] sunt. [[Religio Iudaica|Iudaica communitas Armena]] imminuit usque ad 750 homines, quod plerique oeconomicas Armeniae angustias fugientes in [[Israel]]em emigraverunt. Duae [[synagoga]]e nunc operantur in Armenia: una in urbe capite, altera in urbe [[Melanolimnepolis|Melanolimnepolitana]] ([[lingua Armeniaca|Armeniace]] Սևան), prope [[Lacus Niger|Lacum Nigrum]] sita. Matrimonium inter Christianos Armenos variarum traditionum crebrum est.

=== Linguae ===
Armenia suum proprium [[alphabetum Armeniacum|alphabetum]] [[lingua Armeniaca|linguamque]] habet. Alphabetum, anno [[405]] a [[Mesropus Mastosius|Mesropo Mastosio]] excogitatum, in triginta octo litteris consistit, quarum duae in periodum Cilicianam aditae sunt. Fere 96% incolarum nationis Armeniace, dum 75.8% etiam [[lingua Russica|Russice]] loquuntur, quamquam [[lingua Anglica]] magis magisque popularis se facit.

== Notae ==
<references />

== Bibliographia ==
* Allafi, Sabine. [[2015]]. ''Armenien heute. Zahlen und Fakten.'' Francofurti: Glaré Verlag. ISBN 978-3-930761-87-6.
* [[Museum Bochum – Kunstsammlung]], Stiftung für Armenische Studien, ed. [[1995]]. ''Armenien: 5000 Jahre Kunst und Kultur.'' Tubingae: Wasmuth. ISBN 3-8030-3066-8.
* Hofmann, Tessa. [[1997]]. ''Annäherung an Armenien: Geschichte und Gegenwart.'' Monaci: Beck. ISBN 3-406-42023-0.
* Novello, Adriano Alpago. [[1986]]. ''Die Armenier: Brücke zwischen Abendland und Orient.'' Stutgartiae et Turici: Belser. ISBN 3-7630-2335-6.
* Voss, Huberta von. [[2004]]. ''Portrait einer Hoffnung: Die Armenier: Lebensbilder aus aller Welt.'' Berolini: Schiler. ISBN 3-89930-087-4.
* Walker, Christopher J. (1980) [[1990]]. ''Armenia: the Survival of a Nation.'' Ed. 2a. Londinii: Saint Martin’s Press. ISBN 978-0-312-04230-1.<!-- ({{webarchiv|url=http://armenia-survival.50megs.com/Intro.htm|wayback=20140310161514|text=Onlineversion}})-->
* Brentjes, Burchard. [[1984]]. ''Drei Jahrtausende Armenien.'' Ed. 3a. Lipsiae: Koehler und Amelang. Vindobonae et Monaci; Schroll. ISBN 3-7031-0594-1.

{{NexInt}}
*[[Historia Armeniae]]
*[[Spelunca Areni 1]]
*[[780 Armenia]]

== Nexus externi ==
{{CommuniaCat|Armenia|Armeniam}}
{{Grc|Ἀρμενία}}
{{Fontes geographici}}
* [https://web.archive.org/web/20060303073103/http://www.haylife.ru/ HayLife.ru:Omnia de Armenia]
* [http://www.euratlas.com/time/sea0300.htm Tabula Regni Armeniae anno 300]

{{Asia}}
{{Europa}}
{{Capsae collectae|Armenia|politica|{{Praesides Armeniae}}{{Primi ministri Armeniae}}{{Ministri rerum externarum Armenici}}{{Ministri Armenici Karapetjan}}}}
{{Myrias|Geographia}}

[[Categoria:Armenia|!]]
[[Categoria:Respublicae]]
[[Categoria:Independentium Civitatum Foederatio]]
[[Categoria:Civitates sui iuris]]
[[Categoria:Condita 1991]]