Fontem paginae Portus Cale inspicere

{{Capsa urbis Vicidata}}
[[Fasciculus:Ayuntamiento de Oporto, Portugal, 2012-05-09, DD 03.JPG|thumb|Sedes Municipalis Portucalensis]]
'''Portus Cale'''<ref>"''Porto, Port à Port'', Portus Cale" {{Google Books|PelXAAAAcAAJ|p. 781}}</ref> seu '''Calensis'''<ref>"[https://www2.uni-mannheim.de/mateo/camenaref/hofmann/hof3/s0855a.html Portus Calensis]" in {{Hofmannus}}</ref> ([[Lingua Lusitana|Lusitane]] ''Porto'') est urbs [[Portugallia]]e, [[flumen |flumini]] [[Durius|Durio]] adiacens, [[portus]]que maritimus dives. Ibi anno 2011 homines 237&nbsp;591 habitabant: est ergo urbs Portugalliae omnis secunda quod ad [[incola]]s pertinet. Media urbs in [[patrimonium orbis terrarum|patrimonio orbis terrarum]] inscripta est. [[Vinum Portuense]], ab hac urbe nuncupatum, per Durium flumen devectum, non in urbe ipsa sed in oppido suburbano [[Gaya (Portugallia)|Gaya]] (''Vila Nova de Gaia'') ad ripam fluminis meridianum conditur. Urbs nomen dedit serotinae [[civitas|civitati]] Portugalliae.

Anno [[2001]] Portus Cale una cum [[Roterodamum|Roterodamo]] [[caput culturale Europaeum]] fuit.

== Adminstratio et geographia ==
Portus Cale est [[municipium]], sedes [[Area Metropolitana Portucalensis|Areae Metropolitae Portucalensis]], regionis septentrionalis et [[Portucalensis|districtus Portucalensis]]. Area urbana 41,42 [[chiliometrum quadratum|km<sup>2</sup>]], 213&thinsp;962 incolas (anno [[2021]]) et incolarum densitatem 5,165 per km<sup>2</sup> habet, in septem [[Parochia (Lusitania)|paroecias]] divisa. Ad septentrionem limitatur a municipiis Matosinhos et Maia, ad orientem a municipio Gondomar, ad meridiem a municipio Vila Nova de Gaia, ab occidente ab [[Oceanus Atlanticus|Oceano Atlantico]].

Portus urbis una cum vicinis municipiis Vila Nova de Gaia et Matosinhos ad Oceanum Atlanticum sitis pars est densissime habitata Areae Metropolitanae. Hac in regione et potentissimae societates [[oeconomia|oeconomici]] sitae sunt (ut puta ''Altri, Grupo Amorim/Corticeira Amorim, Banco BPI, BIAL, EFACEC, Frulact; Lactogal, Millennium BCP, Porto Editora, Sonae, Unicer vel RAR Group''). Regio Septentrionalis sola est regio Lusitanorum, quae plus exportat quam importat. 

== Historia antiquior ==
Urbs originem habet in pago [[Celtae|Celtico]]. [[Graecia antiqua|Graeci]] [[emporium|emporio]] prope condito nomen "Calos" (pulcher) dederunt. Portus a [[Imperium Romanum|Romanis]] exaedificatus Portus Cale vocatus est. Anno [[540]] [[Visigothi]] [[arx|arcem]] et sedem [[episcopus|episcopalem]] instruxerunt. 

Die [[27 Aprilis]] anno [[711]] [[Gibraltaria]] a [[Mauri]]s [[Taric Abenciet]]  duce capta copiae [[Musulmanus|Musulmanicae]] mox totam paene [[paeninsula]]m [[Hiberia|Hibericam]] occupaverunt: Anno [[714]] [[Olisipo]]nem ceperunt, anno [[715]] in regiones septentrionales Portugalliae hodiernae pervenerunt, ubi et urbe Portus Cale potiti sunt. 

Ab anno [[868]] quidam [[Vimara Peres]], dux militum, septentrionalem Portugalliae partem [[Alphonsus III (rex Asturorum)|Alphonsi III]] regis [[Asturia|Asturorum]] iussu [[Recuperatio Hispanica|recuperavit]], prope [[Bracara Augusta|Bracaram Augustam]] castellum [[Vimaranum|Vimaranense]] aedificavit et Portum Cale [[Caput (urbs)|caput]] [[comitatus Portucalensis]] (''Condado Portucalense'') fecit, qui origo et civitatis et nominis Portugalliae exstitit. Regio annis [[997]] usque ad [[1050]] iterum in potestatem Maurorum subiecta denique ab anno [[1092]] ad [[Regnum Legionense]] pertinuit. Comitatus Portucalensis anno [[1096]] vel [[1097]] [[Henricus Burgundiae (comes Portugalliae)|Henrico Burgundiae]] [[Expeditio sacra|cruce signato]] [[Feudalismus|feudum]] hereditarium concessus est. [[Alphonsus I (rex Portugalliae)|Alphonso I Henrico]] regnante Portus Cale locus medius terrae recuperandae factus est.<ref>Blöcker-Walter, Monica (1966). ''Alfons I. von Portugal. Studien zu Geschichte und Sage des Begründers der portugiesischen Unabhängigkeit''. Turici, 151–161.</ref> Anno [[1370]] [[Ferdinandus I (rex Portugalliae)|Ferdinando I]] rege nova moenia (''Muralhas Fernandinas'' dicta) confecta sunt. 

[[Ioannes I (rex Lusitaniae)|Ioannes I]] rex intra muros Portus Cale [[Philippa Lancastriae|Philippae Lancastriae]], regiae [[Anglia]]e virgini, nupsit, e qua [[Henricus Navigator|Henricus de Sagres]], dictus "ille navigator", natus est.  

== Clima ==
[[Fasciculus:Sé do Porto (40935302570).jpg|thumb|[[Ecclesia cathedralis]] Portucalensis]]
[[Hiems |Hieme]] et [[Aestas |aestate]] propter [[Oceanus Atlanticus|oceanum]] aer semper temperatus est.  

== Scitu digna ==
Urbs nota est in orbe terrarum pro [[vinum|vino]], [[pons|pontibus]] et [[architectura]] contemporanea et antiqua, pro qualitate [[popina]]rum et pro gastronomia. In arte coquinaria [[omasa modo Portucalensi]] celebrantur.

[[Ferrivia metropolitana Portucalensis]] anno [[2002]] incepta est.

== Incolae notabiles ==
; Hic nati
* [[1799]] - [[Ioannes Almeida Garrett]], poeta et politicus 
* [[1908]] - [[Manuel de Oliveira]], [[moderator cinematographicus]] (ibidem mortuus 2015)
* [[1919]] - [[Sophia de Mello Breyner Andresen]], [[scriptrix]] et [[poëtria]] (mortua 2004)
* [[1976]] - [[Ludovicus Michael Rocha]], [[scriptor]] (mortuus [[2015]])

; [[Fasciculus:Estação Ferroviária de São Bento - Porto - Portugal (32983186500).jpg|thumb|Statio Ferroviaria Portucalensis]]Hic mortui
* [[1944]] - [[Bernardinus Machado]], [[politicus]] (natus 1851)
* [[1949]] - [[Carolus Albertus (Sabaudiae)|Carolus Albertus]], [[Regnum Sardiniae|Sardiniae]] [[rex]] (natus 1923)
* [[2005]] - [[Eugenius de Andrade]], [[scriptor]] [[poeta]]que (natus 1923)
* [[2011]] - [[Angelicus Vieira]], [[cantor]] et [[actor]] (natus 1982)

== Notae ==
<references />

== Bibliographia ==
* "[https://www2.uni-mannheim.de/mateo/camenaref/hofmann/hof3/s0855a.html Portus Calensis]" in {{Hofmannus}}
* Oliver Balch, "[https://www.theguardian.com/travel/2018/jan/29/porto-portugal-city-guide-local-guide-cafe-restaurant-hotel A local’s guide to Porto, Portugal]" in ''[[The Guardian]]'' (29 Ianuarii 2018)

== Nexus externi ==
{{CommuniaCat|Porto|Portum Cale}}
{{Coord|41|9|N|8|36|W|display=title}}
{{Fontes geographici}}
*[http://www.cm-porto.pt/ Situs publicus]
* [http://www.porto-reiseinfo.de/ Situs peregrinatorum]

== Prospectus ==
{{wide image|Porto_nightscape.jpg|1000px|Portus Cale nocte visus}}

{{urbs-stipula}}

[[Categoria:Portus Cale|!]]
[[Categoria:Portus oceani Atlantici]]