1795
1795 (MDCCXCV) waor e gewoen jaor wat begós op 'nen donderdag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]
- 16 jannewarie - De Franse bezètte Utrech.
- 18 jannewarie - Vanoet Sjeveninge verleët sjtadhawwer Willem V mèt zien zoons 't landj, en zeuk asiel in Èngelandj.
- 24 jannewarie - Euvergave van de Nederlandse vloot aan de Franse cavalerie in Den Helder.
- 7 april - In 't revolutionaire Frankriek wirt de decimale indeiling van de daag nao ein hauf jaor weer aafgesjaf. Tegeliek waere decimaal verdeilde maote en gewichte ingeveurd.
- 8 april - De latere keuning George IV treujt in 't huwelik mèt Caroline van Brunswiek.
- 16 april - 't Verdraag van Den Haag mèt Frankriek maak de jóng Bataafse Repebliek tot ein vazalsjtaot.
- 18 juni - Charles-Gilbert Romme, veurzitter van de Franse parlemèntskemmissie veur óngerwies en belangriekste óntwerper van de Franse Repeblikeinse Kalender, wirt ter doad veraordeild.
- 22 juli - Frankriek sjlut de Vreje van Bazel mèt Sjpanje, dat zien deil van Hispañola mót aafsjtaon.
- 7 augustus - De Sjlaag óm Moezeberg begint, wo-in Nederlandj oetentelik Kaap de Goje Hoop verlus aan Èngelandj.
- 16 augustus - In de Leëuwarder Jacobienerkirk waere de grave van de Friese sjtadhawwerlike femielie gesjónje door Patriotte.
- 17 augustus - Sjlaveopsjtandj, aangeveurd door Tula.
- 1 oktober - De Oasteriekse Nederlande, 't prinsbisdóm Luuk, Mesjtreech en ómgaeving en 't Pruusje Kleef waere es "Départements belgiques" door de Franse Repebliek geannexeerd.
- 3 oktober - De leijers van de sjlaveopsjtand op Curaçao waere terechgesjtèld.
- 5 oktober - In Frankriek wirt de royalistische opsjtand biej de Saint-Roch kirk in Paries door Napoleon Bonaparte neergesjlage.
- 25 oktober - Oprichting van 't Institut de France es koepel van Academies van kunste en weitesjappe.
- 25 november – Mèt de Derde Poolse Deiling verdwient Pole van de landjkaart. Koerlandj wirt ein deil van Ruslandj.
- 13 december - Eine meteoriet truf Wold Newton in 't Èngelsje Yorkshire. Later zal de sciencefiction sjriever Philip Jose Farmer dees gebäörtenis es basis veur zien Wold Newton family verhaole gebruke.
- 24 december - De Sjtate-generaal besjlute dat de Verenigde Oas-Indische Compagnie zal waere opgehaeve.
- zónger datum
- Zjwede erkènt es eësjte monarchie de Franse Repebliek.
- Fort Edmonton (Canada) wirt gesjtich door de Hudson's Bay Company.
- Verdraag van Madrid. Sjpanje dreug gebeed ten oaste van de Mississippi aan de VS euver (ónger angere Alabama).
- De Pruus Franz Carl Achard consjtrueert eine mobiele veldjtelegraaf.
Gebore
[bewirk | brón bewèrke]- 15 fibberwarie - Ary Scheffer, Nederlands-Franse kunssjilder
- 14 april - Pedro Albéniz y Basanta, Sjpaanse componist, meziekpedagoog, organist en pianist (gesjtorve 1855)
- 16 september - Saverio Mercadante, Italiaanse operacomponist
- 31 oktober - John Keats, Èngelsje dichter
- 2 november - James Knox Polk, èlfde president van de Verenigde Sjtate
- 4 december - Thomas Carlyle, Britsen essayis
- 21 december - Leopold von Ranke, Duutsje historicus
Gesjtorve
[bewirk | brón bewèrke]
gesjtorve op 8 mieërt 1795.
- 3 jannewarie - Josiah Wedgwood (64), pottebekker
- 26 jannewarie - Johann Christoph Friedrich Bach (62), Duutsje componist
- 11 fibberwarie - Carl Michael Bellman, Zjweeds dichter en componist
- 21 miert - Giovanni Arduino (80), geoloog
- 8 juni - Lodewijk XVII van Frankriek (10)
- 31 augustus - François Philidor (68), Franse meister in blèndjsjake
- 19 september - Tula, ónaafhankelikheidssjtriejer en aanveurder van eine sjlaveopsjtand, ter doad gebrach op Curaçao
- 6 november - Georg Benda (73), Tsjechische componist, klavecinist, violist en hoboïst
