Tahu
Tahu iyâ arèya kakanan sè èghâbây ḍâri lo-kolona perresan bighina kedhelli sè ngalamè koagulasi. Tahu asalla dâri Tiongkok, akaḍi’ kècap, tauco, bakbo, bân bakso. Nyama “tahu” arèya serrapan ḍâri bhâsa Hokkian (tauhu) (Hanzi: 豆腐, hanyu pinyin: doufu), sè sacara harfiah artèna “kedhelli sè efermentasi”. Tahu ampon èkennal è Tiogkok ḍâri jhaman ḍinasti Han sakitar 2200 taon lambâ’. Sè nemmoèn iyâ arèya Liu An (Hanzi: 劉安) orèng katoronan bhângsawan, kompoy ḍâri Kaisar Han Gaozu, Liu Bang sè majhâghâh ḍinasti Han.
Vèrsi tahu sè èkennal neng Jepang iyâ arèya tahu sutra (絹漉し豆腐, kinugoshi tōfu). Tahu sutra lebbi lemmes bân korang tahan kalabân pangola’an lebbi lanjut, saèngghâ biasana èkonsumsi matta. Tahu sacara omom eghibâ orèng Cina sè maranto ka sakabbhina penjuru dhunnya saèngghâ moncar ka Asia Timur bân Asia Tenggara, lajhu akhèrra ka sadhunnya.
Tahu neng Indonesia
[beccè' | beccè' sombher]Tahu ampon ngalamè indigenisasi neng Indonesia saèngghâ moddul acem-macem varian tahu bân kakanan abahan tahu. Bârnana tahu bâdâ sè potè otabâ konèng. Polana sè takennal, tahu dhâddhi bagiyân sè tak apèsa sè ètemmowèn neng kennangan ngakan neng acem-macem ondhâghân sosial neng Indonesia, apolong sareng tempe.
Neng Kediri tahu konèng dhâddhi kakanan khas. Tahu arèya èkennal tahu takwa. Kennangan laèn sè jhughân terasosiasi sareng tahu arèya Sumedang (tahu Sumedang).
Tahu ghi’ akaè’ sareng kembang tahu bân tauhue (jhughan èsebbhut “kembang tahu”) manorot cara aghâbây.
Macemma kakanan sè manoro’ tahu antarana tahu bacem, tahu bakso, tahu campor, tahu guling, tahu isi (tahu bunting), perkedel tahu, bân kerupuk tahu, tahu peddhis, tahu krisipi, tahu pettis, bân tahu gimbal. Tahu ghuring biasana èsajhi ghâbây marengi kakanan akuwa caer, akaḍi’ mi bakso bân soto; otabâ batagor. Siomay, sala settong bentu’ dimsum, jhughân aghuna’aghi tahu tuwap ghâbây komponènna.