Преглед на кодот на Димитар Македонски

{{Инфокутија за личност
| име             = Димитар Василев Македонски
| портрет         = Dimitar Makedonski Embore.jpg‎  
| px              = 150п
| опис            = ''македонски преродбеник, просветен деец и учебникар''
| родено-име      = 
| роден-дата      = 1847
| роден-место     = [[Емборе]], [[Кајларско]]
| починал-дата    = 21 февруари 1898
| починал-место   = [[Цариград]], [[Отоманско Царство]]
| починал-причина = 
| познат          = 
| занимање        = 
| сопружник       = 
| родители        = 
| деца            = 
}}
'''Димитар Василев Македонски''' ({{роден на|||1847}} - {{починал на|21|февруари|1898}} во [[Цариград]], денешен {{починал во|Истанбул|}}) — македонски преродбеник, просветен деец и учебникар. Роден е во селото {{роден во|Емборе|Кајларско}}, {{роден во|Егејска Македонија}} во [[1847]] година. Се школувал во родното Емборе, а потоа во Белград<ref name=":0">{{Наведена  книга|title=Македонски историски речник|first=д-р Стојан Киселиновски и  др.|publisher=ИНИ|year=2000|isbn=9989-624-46-1|location=Скопје|pages=96}}</ref> и Цариград, а потоа учителствува во [[Клисура]], [[Воден]], [[Струга]], [[Битола]] и [[Лом]].<ref>Бугарското самосознание на населението во Македонија во Преродбата, Автор: Илиja Галчев, Издавашство: Софиски Университет „Св. Климент Охридски”, 2005&nbsp;г. стр. 180.{{bg}}.</ref>

== Дејствувањето меѓу македонската емиграција ==
[[Податотека:Dimitar Makedonski Embore Almanach.JPG|лево|мини|Димитар Македонски.]]
Ви [[1869]] година бил секретар на новооснованата Битолска црковно-училишна општина, а во периодот од [[1875]] до [[1876]] бил книжар. Учествувал во работата на црковнонародниот собор во Цариград ([[1871]] г.), поврзан со основањето на [[Бугарска егзархија|бугарската Егазрхија]] и со обидот за решавање на македонското црковно прашање. Во [[Воден]], на [[11 мај]], [[1872]], држел патриотска беседа на денот на [[Свети Кирил и Методиј|словенските просветители Св. Кирил и Методиј]].<ref name=":0" />

По создавањето на Бугарската држава се населува во [[Софија]]. Таму работи најпрво во судството како обвинител, а потоа и како судија. Во 1882 година се  запознава со [[Коста Шахов]] и учествува во уредувањето на ''весникот Македонија''. Подоцна заминува за Цариград, за да го преземе уредувањето на егзархискиот весник "Новости". Подоцна станува член на Бугарското благотворително друштво во [[Цариград]] ([[1884]]). На 18.02.1895 година [[Трајко Китанчев]] ги повикал сите македонски друштва да испратат свои делегати на Конгресот кој требало да се одржи во Софија следниот месец. Целта на овој собир била организирање за дејствување на подобрување на положбата на населението во Македонија. [[І македонски конгрес]] започнал со својата работа на 18.03.1895 година и првите три дена се расправало за целта на македонските друштва, притоа на дневен ред имало две точки: ''Автономија на Македонија'' или ''нејзино присоединување кон Бугарија''. Димитар Македонски заедно со двајца делегати гласал за присоединување на Македонија кон Бугарија,<ref>''П. Константин Национлнотоослободително движение в Македония и Тракия 1893-1093, София, 1979''</ref><ref>''К. Битовски, Македонија и кнежевството Бугарија''</ref> додека останатото мнозинство од 60 делегати за ''Автономија на Македонија''.<ref>{{Наведена книга|title=Трајко Китанчев|first=Ванчо Ѓеоргиев|publisher=Филозофски факултет|year=2015|isbn=978-608-238-079-7|location=Скопје|pages=188}}</ref>

== Написи во весникот „Македонија“ ==
[[File:Димитар В. Македонски - Б.Ристовски.pdf|thumb|мини|десно|Книга за Димитар В. Македонски напишана во 1999 од [[Блаже Ристовски]] (кликнете за да ја отворите и читате во целост)]]
Димитар Македонски често пишувал и статии во цариградскиот весник „Македонија“ на македонска национална тематика. Тој уште во 1871 година (16.2.1871) гневно пишува до главниот уредник на весникот [[Петко Славејков]] во врска со отсуството на покана за учество на Македонските епархии на Архиепископскиот собор за уредувањето на Бугарската егзархија: 
{{Цитатник|''И ја понаучете си малце историјата ... и ќе се уверите дека Македонците не се Цинцари, ниту друг некоj народ, туку се чисти Бугари како вас; од таму ќе се научите уште дека Македонците не се изгубиле од лицето на земјата како што некои си дозволуваат да докажуваат оти колку што ние знаеме тие не се согрешиле некогаш толку та да зине земјата па да ги голтне''.<ref><small>''„Македонија. Лист за политика и книжевност“, Цариград, 16.02.1871; Билярски, Цочо. Из българския възрожденски печат от 70-те години на ХІХ век по македонския въпрос, Македонски преглед, год. ХХХІІІ, 2000, кн. 4, с. 114-115''<small></ref>}}
Од неговиот учебник ''Кратка свјаштена историја, за училиштата по Македонија'' (1867), се гледа дека историските настани (пред воопшто да постои терминот ''Бугари''/''Бугарија)'' во кои се говори за Македонците, тој ги поврзува со [[Бугарите]]''.'' Со тоа јасно се согледува дека, тој терминот Бугари го употребува со значење ''[[Словени|Словени/словенско]].<ref name=":1">{{Наведена книга|title=Димитар В. Македонски во македонската историја и култура|first=Акад. Блаже Ристовски|publisher=МАНУ|year=1999|isbn=|location=Скопје|pages=17,68,69}}</ref>''

== Убиството на Димитар Македонски ==

На 23.02.1898 година (''стар стил'') во [[Цариград]], Димитар Македонски бил ликвидиран од страна на [[Ефтим Гештанов|Ефтим Димитров - Гештанов]] од ресенското село [[Долно Дупени|Дупени]], во тоа време вратар на бугарската болница во [[Цариград]],<ref name=":1" /> терорист на [[ТМОРО]].<ref name="sd">'' А. Шопов, Дневник, дипломатически рапорти и писма (ред. А. Пасков). София, 1995''</ref>{{Се бара страница}} Македонски бил убиен од страна на организацијата поради напис поврзан со ''Виничката афера'' во ''весникот Новини''<ref name="sd"/>. По објавувањето на написот, учителот Битраков од [[Охрид]] истакнал дека Македонски нема да остане жив.<ref name="sd"/>{{Се бара страница}} Откако веста за неговото убиство пристигнала во [[Солун]], [[Иван Хаџи Николов]], [[Дамјан Груев]], [[Христо Батанџиев]] и [[Христо Матов]] кои дошол специјално од [[Скопје]], се собрале во Бошњакан и набргу им се придружил сопственикот на анот - Васил Мончев (''кој бил меѓу првите членови на организацијата''), тогаш Иван Х. Николов сакал да почасти коњак за убиството, а Мончев набргу заминал, и му препорачал на Дамјна Груев повеќе да не доаѓа во гостилницата<ref name="sd"/>. Бугарскиот трговски агент во Солун, [[Атанас Шопов]] претпоставувал дека ликвидацијата на Македонски била наредена од ''Задграничното претставништво'' на [[ТМОРО]] во ''Софија'', а неговата ликвидација била извршена од страна на ''Цариградскиот комитет'' на чело со Трајчев <ref name="sd"/>. Шопов истакнува дека убиството на Димитар Македонски било извршено со цел за да се изврши притисок врз егзархиските чиновници и ''Бугарската црква'' ([[Бугарска егзархија]]) чие седиште се наоѓало во [[Цариград]] за да бидат поставени учители во Македонија по потребите на [[ТМОРО]] <ref name="sd"/>. Притоа, Шопов истакнува дека:
{{Цитатник|''Македонски беше лош дух за нив, бидејќи не им го одобруваше поведението, им го поткопуваше влијанието во Цариградското агенство и настојуваше да ги отргне ресенските градинари со кои се служела организацијата''<ref name="sd"/>.}}
Тој имал само еден син, по име Александар, кој работел како соработник на весникот ''Macedoiné.'' Александар починал во [[1919]] година, а само по 20 дена починала и неговата мајка, сопругата на Димитар, Донка Македонска.<ref name=":1" />

== Дела ==

Автор е на 3 учебници, пишувани на македонски народен говор на неговиот роден дијалект со многу црковнословенизми, што ги објавува во печатницата на весникот „Македонија“ во Цариград. Неговите учебници се:

* ''Кратка свјаштена историја, за училиштата по Македонија'' (1867) 
* ''Буквар за употребление в македонските училишта'' (1867) и 
* ''Скратен православен катихизис'' (превод од грчки, 1868).

Првиот учебник е пишуван во вид на прашања и одговори, слично како учебниците на [[Кузман Шапкарев]] и другите македонски учебникари. Во него Димитар Македонски тврди дека "Бугарите во Македонија" (како што ги нарекува Македонците) биле покрстени уште од [[Апостол Павле]] <ref>''„Кратка свјаштена историја, за училиштата по Македонија", Цариград, 1867, с. 24 - преснимени делови од текста во: "Български възрожденски книжовници во Македония. Избрани страници, София 1983, с. 354''</ref>. По 1878 година се занимавал со новинарство.

== Наводи ==
{{наводи}}

{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Македонски, Димитар}}
[[Категорија:Македонски просветители]]
[[Категорија:Македонски дејци]]
[[Категорија:Македонски слависти]]
[[Категорија:Македонски македонисти]]
[[Категорија:Луѓе од Егејска Македонија]]
[[Категорија:Македонски општественици]]