Лазар Бранковиќ
| Лазар Бранковиќ | |
|---|---|
| Деспот | |
 Лазар Бранковиќ од повелба одржана во Манастирот Есфигмену, Света Гора | |
| На престол | 1456–1458 |
| Претходник | Ѓураѓ Бранковиќ |
| Наследник | Стефан Бранковиќ |
| Починал(а) | 20 февруари 1458 |
| Сопружник | Хелена Палеологина, деспотека на Србија |
| Деца | Марија, Милица, Јерина |
| Династија | Бранковиќ |
| Татко | Ѓураѓ Бранковиќ |
| Мајка | Ирина Кантакоузене |
| Вероисповед | Православна црква |
Лазар Бранковиќ (околу 1421 – 20 февруари 1458) бил српски деспот, кнез на Расција од 1456 до 1458 година. Тој бил трет син на Ѓураѓ Бранковиќ и неговата сопруга Ирина Кантакузен. Него го наследил неговиот постар брат, деспотот Стефан III Бранковиќ.
Биографија
[уреди | уреди извор]И Гргур и Стефан, неговите постари браќа, биле заслепени по наредба на Мурат II во 1441 година. Лазар очигледно станал наследник на нивниот татко како син единец што не бил хендикепиран. Ѓураѓ почина на 24 декември 1456 година. Лазар го наследи според планираното.
Според Фајн, неговото кратко владеење најмногу вклучувало семејни кавги со неговата мајка и браќата и сестрите. Во 1457 година, Лазар му дал заклетва за послушност на Мехмед II, син и наследник на Мурат II. Фајн смета дека ова е обид да се спречи отоманска инвазија. Неговата единствена друга последователна одлука била да го назначи Михаило Анѓеловиќ, член на семејството Ангелос, за свој главен функционер. Михаило накратко служел како шеф на регентскиот совет по смртта на неговиот господар.
Лазар починал на 20 февруари 1458 година. Џорџ Сфранцес го забележа датумот, но не и причината.
Семејство
[уреди | уреди извор]Лазар и неговите роднини се именувани во „Dell'Imperadori Constantinopolitani“, ракопис што се чува во Ватиканската библиотека. Документот е познат и како „ракопис на Масарели“ бидејќи бил пронајден во трудовите на Анџело Масарели (1510–1566). Масарели е попознат како генерален секретар на Советот на Трент, кој ги снимал секојдневните случувања на советот.[1]
Ракописот на Масарели го именува како син на Ѓураѓ Бранковиќ и Ирина Кантакузен. „Византиската дама: Десет портрети 1250-1500“ (1994) од Д.М. Никол го доведе во прашање неговото мајчинство, сугерирајќи дека Ѓураѓ имал претходен брак со ќерката на Јован IV од Требизон. Сепак, неговата теорија не презентира никакви извори и не зела предвид дека Јован IV е роден помеѓу 1395 и 1417 година. Малку е веројатно дека тој ќе биде дедо до 1410-тите.
На 11 септември 1429 година, Ѓураѓ дал донација за манастирот Есфигмен на Света Гора. Повелбата за документот ги именува неговата сопруга Ирина и петте деца. Ракописот на Масарели ги именува и истите пет деца на Ѓураѓ и Ирина. Во други генеалогии се споменува шесто дете, Тодор Бранковиќ. Тој би можел да биде дете кое умрело младо и затоа не е запишано кај неговите браќа и сестри.
Најстариот брат или сестра наведен во документот на Масарели бил Гргур Бранковиќ. Во документот од 1429 година се споменува со титулата деспот. Според „The Late Medieval Balkans, A Critical Survey from the Late XII Century to Ottoman Conquest“ (1994) од JVA Fine, Гргур бил назначен за гувернер на териториите на јужна Србија поврзани со Домот на Бранковиќ. Тој наводно бил назначен од Мурат II од Отоманската Империја во 1439 година. Во април 1441 година, Гргур бил обвинет за заговор против Мурад и неговиот гувернер бил прекинат. Тој бил затворен во Амасија и ослепен на 8 мај 1441 година.[2] Според „Monumenta Serbica Spectantia Historiam Serbiae, Bosniae, Ragusii“ (1858) од Франц Миклошич, Гргур и неговите браќа заедно потпишале повелба со која Ѓураѓ ги потврдил привилегиите од Република Рагуза. Графиконот е датиран на 17 септември 1445 година.[3] Според „ Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten “ (1978) од Детлев Швенике, Гргур се пензионирал во манастир под монашкото име „Германец“.[4] Според Фајн, Гргур повторно се појавил во 1458 година, барајќи наследство на празниот престол на Србија за себе или за неговиот син.[2] Ракописот на Масарели го споменува Гргур како невенчан. Подоцнежните генеалогии ја именуваат неговата сопруга како „Јелисавета“. Вук Гргуревиќ, син на Гргур, подоцна бил титуларен српски деспот (1471–1485). Тој веројатно бил нелегитимен.
Следниот ракопис на Масарели ја именува постарата сестра на Лазар, Мара Бранковиќ. Таа била една од сопругите на Мурат II. Потоа се наведени Стефан Бранковиќ и „Кантакузина“, сестра со латинизирана верзија на презимето на нивната мајка. Подоцнежните генеалогии го даваат нејзиното име како Катарина. Се омажила за Улрих II Целјески. Лазар е наведен како петти и последен, најмалото дете од бракот.
Брак и деца
[уреди | уреди извор]Во 1446 година, Лазар се оженил со Хелена Палеологина од Мореја.[5] Таа била ќерка на Томас Палеолог, владетел на Мореја и Катерина Закарија од Ахејското Кнежевство. Имале три ќерки:
- Елена (Марија), сопруга на кралот Стефан Томашевиќ од Босна.
- Милица, сопруга на Леонардо III Токо од Епир.[6]
- Јерина, сопруга на Ѓон Кастриоти II[5]
| Владејачки титули | ||
|---|---|---|
| Претходник Ѓураѓ Бранковиќ |
Српски Деспот 1456–1458 |
Наследник Стефан Бранковиќ |
Наводи
[уреди | уреди извор]- Babinger, Franz (1978). Hickman, William C. (уред.). Mehmed the Conqueror and His Time. Преведено од Manheim, Ralph. Princeton University Press.
- Miklosich, Franz (1858), Monumenta Serbica Spectantia Historiam Serbiae, Bosniae, Ragusi, CCCL, стр. 433
- Schwennicke, Detlev (1978), Europäische Stammtafeln: Stammtafeln zur Geschichte der Europäischen Staaten, 3, стр. 180
- Spremić Momčilo (2013). „Despot Lazar Branković“. Zbornik radova Vizantološkog instituta. 50 (2): 899–912. doi:10.2298/ZRVI1350899S.
- Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 9781405142915.
- Sedlar, Jean W. (1994). East Central Europe in the Middle Ages, 1000-1500. Seattle: University of Washington Press. ISBN 9780295800646.
- Nicol, Donald M. (1968). „The Family of Kantakouzenos“. Dumbarton Oaks Studies. Harvard University Press. 11.