Ахтисаари, Мартти
| Ахтисаари, Мартти | |
|---|---|
 | |
| Шочмаш дене лӱм | финнлӓ Martti Oiva Kalevi Ahtisaari |
| Шочын | 1937 ин 23 июньын[1][2][3][…] |
| Шочмо вер | |
| Колен | 2023 ин 16 октябрьын[4][5] (86 и) |
| Колымо вер | |
| Страна | |
| Тыршымаш алан | политик, дипломат, туныктышо |
| Шаблон:Wikidata gender switch | Ошибка Lua в Модуль:Sources на строке 304: attempt to concatenate local 'prefix' (a nil value). |
| Йоча-влак | Марко Ахтисаари[d][6] |
| Чап пӧлек да премий |
 Commander of the Congolese Order of Merit[d]                                     медаль Манфреда Вёрнера[d] (2007 и) премия мира имени Феликса Уфуэ-Буаньи[d] (2007 и) Медаль гёзов[d] (2008 и) премия Четырёх свобод — Медаль свободы[d] (2000 и) премия «Delta» за глобальное взаимопонимание[d] Гессенская премия мира[d] (2000 и) Глобальная экономическая премия[d] (2012 и) премия Фулбрайта[d] (2000 и) почётный доктор МГИМО[d] Zamenhof award[d] (1995 и)      Cross of merit with clasp of Reservists' association[d] |
| Автограф |
 |
 Медиафайлы на Викискладе | |
Мартти Ахтисаари (финнлӓ Martti Oiva Kalevi Ahtisaari) (ш. 23-шы июнь-ын 1937-шӹ ин, Viipuri, (марла Выборг)) — Финлянди (Суоми) Республикын 10-шы президентжӹ (1994-2000). Президент лимӹжӹ якте Вескид пӓшӓ министерствышты дипломат пӓшӓм ӹштен, Ушымы Халыквлӓн Организациштӹ (англла UN, рушла ООН) палшыкалышы секретарь ылын. Тырым шагалтымы Нобельӹн премижӹм пумы гишӓн 10.10.2008 увертӓрӹмӹ дӓ ти премим 10.12.2008 Норвегин вуйхалаштыжы, Ослошты тӹдӹлӓн кычыктымы. Тидӹ гӹц пасна ти инок Мартти Ахтисаарилӓн октябрь тӹлзӹн ЮНЕСКО-н (англла UNESCO) премижӹм пумы.
Ахтисаарин халыквлӓлоштыш пӓшӓжӹ:
[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]Мартти Ахтисаари халыквлӓлоштыш организацивлӓштӹ пӓшӓм 1960-шы ивлӓ годшен ӹштен. Шукы вижӹм гражданский вырсы тервен нерат лишӹ Намибим тыр дӓ демократи йӧн доно виӓнгмӹ корныш колтымашкы пиштен. Ти виӓнгмӹ корнын тӹнг негӹцшӹ у школ системӹм айырымаш ылын. Ахтисаари семӹнь, кугижӓнӹш у корнывлӓ доно виӓнгнежӹ гӹнь, тӹдӹ пӹтӓриок, у школ системӹм ӹшкӹлӓнжӹ айырышашлык, вет такеш агыл, сӓмӹрӹквлӓ кугижӓнӹшӹн толшашыжы ылыт манын попат. Намиби гӹц пасна, Мартти Ахтисаари тенегок Филиппинышты икӹжӓк-иктӹштӹ ваштареш кредӓлшӹ этнический кланвлӓ лошты тыр лижӹ манын, кого пӓшӓм ӹштен. Тенгеок Косово проблемӹм решӹмӓштӓт нобелист кого рольым мадын.
Нобель премим айымы традици
[тӧрлӓтӓш | кодым тӧрлӓш]Традици семӹнь, Нобельӹн премижӹм кок вӓре пайылат: тыр шагалтымы премим Ослошты хими, физика, эконмика дӓ литература премим Стокгольмышты пуат. Нобелист Ахтисаари лӹмеш, Осло хала мэриштӹ кого айо эртен, кышты Норвегин кугижӓжӹ Гаральд ылын. Традици семӹнь нобелист лӹмеш кого концертӹм пуат. Нобелистӹм кымылангдаш толшывла Осло мэри анзыкы погыненыт, нӹнӹ лошты Норвегиштӹ эмиграциштӹ ӹлӹшӹ шукы косовец ылын. Кидӹштӹштӹ нӹнӹ Косовон йолажым вӹльгӹжтӓрен шалгенӹт. Мартти Ахтисаари мэрин балконжы гӹц халыкым пурештен.
Стокгольмыштат Нобель айом Хала пӧртӹштӹ (мэриштӹ) эртӓрӓт. Ослошты ти церемони 10-шы декабрьын эртӓ гӹнь, Швецин вуйхалаштыжы тидӹм 12-шы декабрьын эртӓрӓт. Нобелиствлӓ гӹц пасна ти айошты 1000 утла хына ылын. Хынавлӓ лошты традици семӹнь Швецин кугижӓжӹ Карл Густав, кугижӓтар Сильвия, принцесса Виктуриа, принцесса Мадлен дӓ принц Карл Филипп, сӓндӓлӹкӹн политика, шӹнцӹмӓш (наука) дӓ культура элитыжы ылын. Айон хозажы – Нобель Комитет. 2008-шы ин Нобель премим пумы программышты кым чӓсӓк пелӓк шыпшылтшы айо вады качкыш паштек концерт дон танцывлӓ ылыныт. Вады качкышын ӓкшӹ 170 евро. Шергӓш агыл гӹнят, ти айошкы вӓрештӓш куштылгы агыл. Нобелиствлӓ сагашты 46 эдемӹм канден кердӹнӹт (роднявлӓм, лишӹл тӓнгвлӓм, коллегӹвлӓм), нӹнӹ гӹц пасна тышты 200 нӓрӹ студент ылын. Нобельӹн лауреатвлӓ гишӓн шукыракым интернетышты Nobel prise лӹм доно пӓлен нӓлӹдӓ.
- ↑ 1,0 1,1 Martti Oiva Ahtisaari // Martti Oiva Ahtisaari (нем.)
- ↑ Martti Ahtisaari // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
- ↑ 3,0 3,1 Martti Ahtisaari // Martti Ahtisaari (нем.)
- ↑ Presidentti Martti Ahtisaari on kuollut — Yle.
- ↑ 5,0 5,1 President Martti Ahtisaari 1937–2023 — 2023.
- ↑ Heikkilä H. Ahtisaari, Martti(1937 - ) — 2000.