Azie
Azie is t grootste kontinent ter wereld. Aan de westkaant grenst t aan Europa en Afrika, in t noorden aan de Arktische Ozeoan, in t oosten en zuudoosten aan de Grode Ozeoan en in t zuden aan de Indische Ozeoan. In t joar 2006 woonde der op t kontinent sikkom 3,97 miljard mìnsken, dit is 61% van de totoale wereldbevôlken (6,50 miljard). Azie bedekt mit n oppervlakte van 43.810.000 km², 8,6% van de totoale oppervlakte van de eerde en 29,4% van de totoale laandoppervlakte.
Definitsie van Azie
t Kontinent Azie wordt definieerd deur Europa en Afrika ôf te trekken van de Afrika-Euraziatische laandmassa. De precieze grenzen van t kontinent binnen nait hailmoal dudelk (spesjoal veur nait-kartogroafen). Azie en Afrika binnen van mekoar schaaiden deur t Suezknoal (Laandengte van Suez). De grens van Europa en Azie lopt grofweg via de Dardanellen, de Zee van Marmara, de Bosporus, de Zwarte Zee, t Kaukasusgebaargte (nait hailmoal onomstreden summege mìnsken ploatsen de liende via de Koema-Manytsjleegte), de Kaspische Zee, de Oeralrivier (nevvens aanderen de Embarivier) en de Oeral noar Nova Zembla.
De volgende gebieden valen dus hieronder:
- t Aziatische vaastelaand;
- de ailaanden op t Aziatisch kontinentoal plat;
- eilanden die niet op het Aziatisch continentaal plat liggen maar gewoonlijk beschouwd worden als behorend tot Azië;
Laanden in Azie
Tot Azie beheuren de volgende gebieden (alfabetisch):
| Onôfhaankelke laanden: Afghanistan – Armenie – Azerbaidzjan[1] – Bahrein – Bangladesh – Bhutan – Brunei – Kambodja – China – Cyprus[2] – Egypte[3] – Filipienen[4] – Georgie – India – Indonezie[4][5] – Irak – Iran – Israël – Japan – Jemen – Jordanie – Kazachstan[6] – Kirgizie – Koeweit – Laos – Libanon – Malediven[4] – Malaizie – Mongolie – Myanmar – Nepal – Noord-Korea – Oezbekistan – Oman – Oost-Timor[4] – Pakistan – Qatar – Ruslaand[7] – Saoedi-Aroabie - Singapore – Sri Lanka – Syrie – Tadzjikistan – Thailaand – Turkije[8] – Turkmenistan – Verainde Arabische Emiroaten – Vietnam – Zuudkorea | |
|
Gebieden mit betwiste stoatus / bezette gebieden: Abchazie - Aksai Chin – Gazastrook – Jammu en Kasjmir – Koerdistan – Nagorno-Karabach – Paracelailaanden[4] – Shaksgam – Spratly-ailaanden[4] – Taiwan[9] – Tibet – Turkse Republiek Noordcyprus[2][4] – Westelke Jordoanoever - Zuudossetië |
Noten
- ↑ Gedailte in t zuden van t Kaukasusgebaargte.
- ↑ 2,0 2,1 Ôfhaankelk van de bron wordt Cyprus soms zain as n Europees, dan weer as n Aziatisch laand.
- ↑ Gedailte in t oosten van de Laandengte van Suez (Suezknoal).
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Aalhouwel dizze ailaanden nait op t Aziatisch kontinentoal plat liggen worden ze normoal sproken toch zain as ailaanden dij bie Azie heuren.
- ↑ Gedailte in t westen van de Zee van Halmahera, de Keramzee en de Arafurazee.
- ↑ Gedailte in t oosten van t gebaargte Oeral en de rivier de Oeral.
- ↑ Gedailte in t oosten van t Oeralgebaargte.
- ↑ Gedailte in t oosten en t zuden van de Bosporus, de Zee van Marmara en de Dardanellen.
- ↑ Nevvens summege mìnsken is Taiwan n onôfhaankelk laand, nevvens n aander weer een provìnzie van de Vôlksrepubliek China. Bovendien claimt China Taiwan ook nog as n provìnzie. De stoatus van Taiwan is betwist en doarom stait t bie betwiste gebieden.