Rottgoos
| Rottgoos;Wittmoors;Kringelgoos | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Systematik | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Wetenschoplich Naam | ||||||||||||||||
| Branta bernicla | ||||||||||||||||
| Linnaeus 1758 |
De Rottgoos (Branta bernicla), ok Wittmoors oder Kringelgoos nömmt, is en lüttje Aart mank de Göse un warrt to de Seegöse (Branta) torekent. As all Göse höört se dor to de Aantenvagels mit to. Mank de Seegöse is se de lüttjeste un dunkerste. Bröden deit se in de Arktis in die Ieswöste un in de arktische Tundra in Eurasien un Noordamerika. In Düütschland steiht se as Wintergast an de Küst vun de Noordsee. Up ehren Treck un bi dat Overwintern hollt se sik sunnerlich an de See un an de Küst. Den Naam Rottgoos hett se vun ehr Ropen her, de as „Rott-Rott“ klingen deit.
Unneraarden
[ännern | Bornkood ännern]De Rottgoos warrt unnerdeelt in dree Unneraarden:
- de Rottgoos mit dunkern Buuk (Branta bernicla bernicla). Dor hannelt sik dat um de so nömmte „Nominatform“ bi, de vun Carl von Linné to’n eersten Mol wetenschopplich beschreven wurrn is. Se is düster leigrau un hett lüttje witte Striepen an de Sieten vun’n Hals.
- de Rottgoos mit swatten Buuk (Branta bernicla nigricans). Hen un wenn warrt se ok pazifische Rottgoos nömmt. De witte Ring um ehren Hals umto is breeder un meist ganz to.
- de Rottgoos mit en hellen Buuk (Branta bernicla hrota) mit wat hellere bruune Feddern un smallen, witten Halsband.
Grötte
[ännern | Bornkood ännern]De Rottgoos kann de Flunken 110 bit 120 cm wiet ut’neen spannen un weggt 1 bit 1,5 kg. Meist sünd de Ganners bi 150 g swaarer, as de Göse.
Wo se vörkamen deit
[ännern | Bornkood ännern]
De Rottgoos brott rund um den Noordpol umto in dat arktische Eurasien un in de Arktis in Noordamerika. Se leevt in de Gemarken twuschen de Juli-Isothermen vun 1 Graad Celsius in’n Norden un 7 Graad Celsius in’n Süden. De enkelten Unneraarden hoolt sik dor in Sommer bi in düsse Gemarken up:
- de Rottgoos mit en dunkern Buuk (Branta bernicla bernicla) in Noordsibirien um un bi twuschen den 65. un 80. Breedengraad,
- de Rottgoos mit en swatten Buuk (Branta bernicla nigricans) vun Oostsibirien na Osten to bit Noordwestkanada, um un bi vun’n 160. bit to’n 80. Längengraad un
- de Rottgoos mit’n hellen Buuk (Branta bernicla hrota) in de Gemarken, de dor twuschen liggen doot, as Westkanada, Noordgröönland, Spitzbargen un dat Franz-Joseph-Land.
In’n Winter steiht
- de Rottgoos mit en dunkern Buuk (Branta bernicla bernicla an de Atlantik- un Noordseeküst vun Süüdfrankriek bit na Jütland un Grootbritannien. In Düütschland steiht se in gröttere Trupps in de Waddensee . In wat ringere Tahlen is se ok an de Oostsee, in de Wismerbucht, to finnen. In dat Binneland is se man bannig roor.
- de Rottgoos mit en swatten Buuk (Branta bernicla nigricans) steiht over Winter an Pazifikküst vun British Columbia bit Baja California, hen un wenn ok mol an de Küsen vun Japan un China. In Europa is se bannig roor.
- de Rottgoos mit en hellen Buuk (Branta bernicla hrota) steiht an de Küst vun Süüdoostengland.
Wie se leven deiht
[ännern | Bornkood ännern]
De Rottgoos is en Treckvagel un treckt in’n Winter na Süden to. Wenn se unnerwegens is, flüggt se nich in de typische V-Formatschoon, as annere Göse. Dat gifft nich bloß en Treck na de Winterplätze hen, man ok en so nömmten Rudeltreck. Dor fleegt de Vagels, de noch nich bröden doot, na bestimmte Stäen to’n Ruden, sunnerlich na de Tamyr-Halfinsel. Mol af vun de Tied, wo se sik paart un wo se bröden doot, leevt de Rottgöse in grote Swarms. Se blievt bi ehren Partner, man wenn se den verlaren hefft, söökt se sik en Ne’en.
Normolerwiese leggt se dree bit fiev Eier. Dat duert 24 bit 26 dage, denn kruupt de Jungen ut dat Ei. Wenn de Jungen afdröögt sünd, gaht de Familien slank na Seen, Ströme un Münnen vun de Ströme hen. In düsse Tied hollt sik de Ganner en beten afsiet un billt mit annere Ganners tohopen sülvstännige Rudeltrupps. Mit dat Ruden geiht dat los, wenn de Jungen just utkrapen sünd. Dat Ruden vun de Flunkenfeddern fangt bi de Olen Midden Juli an un duert bit Midden August. Dat is just de ied, wo de Jungen denn anfangt, to flegen.[1]
Wat se freten doot
[ännern | Bornkood ännern]Rottgöse freet kort Gras, Kruut, Moos un Flechten, dorto Planten ut’e See.
Bestand
[ännern | Bornkood ännern]- De Bestand vun de Rottgoos mit en dunkern Buuk is vun bi 20.000 in’t Johr 1955 up um un bi 250.000 bit 300.000 an’t Enn vun 20. Johrhunnert anstegen.
- De Bestand vun de Rottgoos mit en swatten Buuk stunn um 1900 rüm bi en poor Dusend Vagels, is denn torüch lopen up en poor Hunnert in de tweede Hälft vun dat 20. Johrhunnert, un liggt nu wedder bi 4.000 Deerter.
- Der Bestand vun de Rottgoos mit en hellen Buuk is vun um un bi 10.000 Göse um 1900 rüm afsackt, hett sik denn avers wedder vermünnert un lä 2003 wedder bi 25.000 Göse.
De IUCN seggt, vund e ganze Aart geev dat alltohopen bi 570.000 Vagels. Vundeswegen steiht se up de Rode List unner den Status „gor keen Sorgen“.
Belege
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Uspenski, S. 29
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Bergmann, Hans-Heiner, Helmut Kruckenberg & Volkhard Wille (2006): Wilde Gänse - Reisende zwischen Wildnis und Weideland, G. Braun Verlag, Karlsruhe
- Madsen, J., G. Cracknell & Tony Fox (1999): Goose Populations of the Western Palearctic, Wetlands International, Wageningen.
- Rutschke, Erich (1997): Wildgänse: Lebensweise - Schutz - Nutzung. Parey, Berlin, ISBN 3-8263-8478-4
- Bergmann, Hans-Heiner, Martin Stock & Birgit ten Thoren (1994): Ringelgänse - arktische Gäste an unseren Küsten. - Aula, Wiebelsheim
- Detlev Singer, Die Vögel Mitteleuropas, Kosmos Naturführer
- Madge, Steve, Hilary Burn (1989): Wassergeflügel, Parey Verlag, Hamburg/Berlin
- S. M. Uspenski: Die Wildgänse Nordeurasiens, Westarp Wissenschaften-Verlagsgesellschaft, Hohenwarsleben 2003, Nadruck vun de 1. Uplage vun 1965, ISBN 3-89432-756-1
