Gemeentepolitie

Gemeentepolitie was de naam voor een politieorganisatie die zowel in België als in Nederland bestond. In beide landen is ze ondertussen afgeschaft en zijn opgegaan in nieuwe structuren, respectievelijk de lokale politie (in België in 2001) en de regiopolitie (in Nederland in 1993) samen met de rijkspolitie.

Op 1 januari 2013 zijn in Nederland de regiokorpsen vervolgens opgegaan in de Nationale Politie, verdeeld over 10 Regionale Eenheden en de Landelijke Eenheid.

Gemeentepolitie in België

Geschiedenis

In België kon elke gemeente of stad op basis van de gemeentewet zijn eigen gemeentepolitie organiseren. Na de fusie van Belgische gemeenten in 1977 bleven er 589 gemeenten over en dus ook evenveel korpsen gemeentepolitie.

In 1995 besliste de toenmalige Minister van Binnenlandse Zaken om het Belgische grondgebied in te delen in Interpolitiezones. Daardoor werden de verschillende gemeentelijke politiekorpsen én de territoriale eenheden van de rijkswacht gedwongen samen te werken. De gemeentepolitie bleef als dusdanig echter bestaan.

Brusselse politiemotorrijders paraderen op hun Harley-Davidson FLH 1200 voor de koninklijke tribune tijdens de parade van troepen en civiele hulpdiensten, Paleizenplein op 21 juli 1989 in Brussel

Oude Belgische politiejeep in Baarle-Hertog

Voertuig van de Belgische gemeentepolitie (Gent)

De Belgische politiehervorming in 2001 betekende echter het einde voor alle bestaande Belgische politiediensten, ook voor de gemeentepolitie. Sinds 1 april 2001 bestaat er in België nog slechts één politiedienst: de geïntegreerde politie, gestructureerd op twee niveaus. Deze twee niveaus zijn de federale politie en de lokale politie. De gemeentepolitie ging volledig op in de lokale politie.

Graden voor hervorming van 2001

Ondervermelde graden bestonden bij de gemeentepolitie van het 'stedelijk type' tot april 2001.

Officierenkader

Hoofdcommissaris
Commissaris
Adjunct-commissaris hoofdinspecteur
Adjunct-commissaris inspecteur
Adjunct-commissaris

Kader van politieassistenten

Hoofdpolitieassistent
Eerstaanwezend politieassistent 1e klasse
Politieassistent 1e klasse
Politieassistent

Middenkader

Hoofdinspecteur van politie eerste klasse
Hoofdinspecteur van politie
Inspecteur van politie

Basiskader

Hoofdbrigadier van politie
Brigadier van politie
Agent van politie

Agentenkader

Hulpagent

Graden vanaf 2001

Officierenkader

Hoofdcommissaris van politie (HCP)
Commissaris van politie (CP)
Aspirant-commissaris van politie (ACP)

Middenkader

Hoofdinspecteur met bijzondere specialisatie (HINP BS) (niveau B of niveau 2+)
Hoofdinspecteur met specialisatie maatschappelijk assistent (HINP MA) (niveau B of niveau 2+)
Hoofdinspecteur van politie (HINP)
Aspirant-hoofdinspecteur van politie (AHINP)

Basiskader

Eerste inspecteur van politie(1e INP)
Inspecteur van politie (INP)
Aspirant-inspecteur van politie (AINP)

Agentenkader

Eerste agent van politie (1e AP)
Agent van politie (AP)
Aspirant-agent van politie (AAP)

Graden vanaf 2016

Officierenkader

Eerste hoofdcommissaris van politie (1HCP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden als voorgaande graad)
Hoofdcommissaris van politie (HCP)
Eerste commissaris van politie (1CP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden als voorgaande graad)
Commissaris van politie (CP)
Aspirant-commissaris van politie (ACP)

Middenkader

Eerste Hoofdinspecteur met bijzondere specialisatie (1HINP BS) (niveau B of niveau 2+) (na 13 jaar graadanciënniteit)
Eerste Hoofdinspecteur met specialisatie maatschappelijk assistent (1HINP MA) (niveau B of niveau 2+) (na 13 jaar graadanciënniteit)
Hoofdinspecteur met bijzondere specialisatie (HINP BS) (niveau B of niveau 2+)
Hoofdinspecteur met specialisatie maatschappelijk assistent (HINP MA) (niveau B of niveau 2+)
Eerste hoofdinspecteur van politie (1HINP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden als voorgaande graad)
Hoofdinspecteur van politie (HINP)
Aspirant-hoofdinspecteur van politie (AHINP)

Basiskader

Eerste inspecteur van politie (1INP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden als voorgaande graad)
Inspecteur van politie (INP)
Aspirant-inspecteur van politie (AINP)

Agentenkader

Eerste agent van politie (1AP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden als voorgaande graad)
Agent van politie (AP)
Aspirant-agent van politie (AAP)

Graden vanaf 2018

Officierenkader

Eerste hoofdcommissaris van politie (1HCP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden als voorgaande graad)
Hoofdcommissaris van politie (HCP)
Eerste commissaris van politie (1CP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden als voorgaande graad)
Commissaris van politie (CP)
Aspirant-commissaris van politie (ACP)

Middenkader

Eerste Hoofdinspecteur met bijzondere specialisatie (1HINP BS) (niveau B of niveau 2+) (na 13 jaar graadanciënniteit)
Eerste Hoofdinspecteur met specialisatie maatschappelijk assistent (1HINP MA) (niveau B of niveau 2+) (na 13 jaar graadanciënniteit)
Hoofdinspecteur met bijzondere specialisatie (HINP BS) (niveau B of niveau 2+)
Hoofdinspecteur met specialisatie maatschappelijk assistent (HINP MA) (niveau B of niveau 2+)
Eerste hoofdinspecteur van politie (1HINP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden als voorgaande graad)
Hoofdinspecteur van politie (HINP)
Aspirant-hoofdinspecteur van politie (AHINP)

Basiskader

Eerste inspecteur van politie (1INP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden als voorgaande graad)
Inspecteur van politie (INP)
Aspirant-inspecteur van politie (AINP)

Beveiligingskader

Eerste beveiligingscoördinator van politie (1BCSP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden al voorgaande graad)
Beveiligingscoördinator van politie (BCSP)
Eerste beveiligingsassistent van politie (1BASP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden als voorgaande graad)
Beveiligingsassistent van politie (BASP)
Aspirant-beveiligingsassistent van politie (ABASP)
Eerste beveiligingsagent van politie (1BAGP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden als voorgaande graad)
Beveiligingsagent van politie (BAGP)
Aspirant-beveiligingsagent van politie (ABAGP)

Agentenkader

Eerste agent van politie (1AP) (na 13 jaar graadanciënniteit - zelfde bevoegdheden als voorgaande graad)
Agent van politie (AP)
Aspirant-agent van politie (AAP)

Relevante artikels

Politie in België

Gemeentepolitie in Nederland

Korpsen

Een UR 416, in gebruik geweest bij de gemeentepolitie Den Haag

Een voertuig van de Verkeersschool Gemeentepolitie

In Nederlandse gemeenten met 25.000 of meer inwoners bestond tussen 1945 en 1993 een korps gemeentepolitie. In de andere gemeenten waren de politietaken opgedragen aan het landelijke korps rijkspolitie.

Uitzondering

Een uitzondering met betrekking tot de grootte van de gemeente was Baarn. Vanwege de aanwezigheid van het Koninklijk Huis was deze plaats voorzien van een eigen politiekorps met extra budget voor meer politieambtenaren.

Beleid

De burgemeester van de gemeente was het "hoofd van politie" en verantwoordelijk voor het beheer er van. De gemeenteraad kon in haar raadsvergaderingen de burgemeester bewegen om de politie extra aandacht te laten geven aan bepaalde zaken. De burgemeester droeg de verantwoordelijkheid ten aanzien van de openbare orde en de officier van justitie was verantwoordelijk voor de strafrechtelijke aspecten. Het beleid van de gemeentepolitie werd in het zogenaamde tripartite overleg, ook wel 'de driehoek' genoemd, van burgemeester, officier van justitie en de (hoofd)commissaris bepaald.

Rangen

Het rangenstelsel binnen de gemeentepolitie: (van hoog naar laag)

Officieren:

Hoofdcommissaris, Hoofdambtenaar der 1e klasse - 2 gekruiste zwaarden met 2 sterren
Hoofdcommissaris, Hoofdambtenaar der 2e klasse - 2 gekruiste zwaarden met 1 ster
Commissaris, Hoofdambtenaar der 2e klasse - Een kroon met 2 sterren
Commissaris, Hoofdambtenaar der 3e klasse - Een kroon met 1 ster
Commissaris, Ambtenaar der 1e klasse - Een kroon
Hoofdinspecteur, Ambtenaar der 1e klasse - Een balk met 2 sterren
Hoofdinspecteur, Ambtenaar der 2e klasse - Een balk met 1 ster
Inspecteur, Ambtenaar der 2e klasse - 3 sterren
Inspecteur, Ambtenaar der 3e klasse - 2 sterren
Aspirant hogere politieambtenaar - 1 ster

Executief personeel:

Adjudant - Een stip
Brigadier - Een lauwerkrans met een zwaard en een gemeentekroon erin
Hoofdagent - 3 strepen
Agent - 2 strepen
Aspirant - 1 streep

De rang van adjudant is bij de invoering van de Politiewet 1993 vervallen. Alle adjudanten werden toen automatisch inspecteur.

Zoek gemeentepolitie op in het WikiWoordenboek.