Gibbons (mensaap)
De gibbons (Hylobatidae) zijn een familie van de orde primaten (Primates). Er bestaan 17 soorten gibbons in vier geslachten.[1] Ze komen alleen in Zuidoost-Azië voor. De bekendste soorten zijn de withandgibbon (Hylobates lar) en de siamang (Symphalangus syndactylus). Omdat tropisch bos wordt omgezet in landbouwgebied, worden de meeste soorten bedreigd met uitsterven.
| Gibbons | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||
| Withandgibbon (Hylobates lar) | |||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||
| |||||||||||
| Familie | |||||||||||
| Hylobatidae Gray, 1871 | |||||||||||
| |||||||||||
| Verspreiding van de verschillende soorten | |||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||
Gibbons op  Wikispecies
| |||||||||||
| |||||||||||
Beschrijving
bewerkenVolwassen gibbons wegen 4-8 kilogram en leven in monogame familiegroepen, bestaande uit twee tot zes dieren. Zij leven hoog in de bomen en hebben lange armen, met handen die zo gevormd zijn dat ze zich makkelijk slingerend langs takken voort kunnen bewegen.
Wanneer ze op de grond lopen, lopen ze rechtop. Dit in tegenstelling tot de grote mensapen, die zich voortbewegen op handen en voeten.
Jonge gibbons blijven de eerste twee jaar zeer dicht bij hun moeder.
Natuurbescherming
bewerkenEen grote bedreiging vormt de jacht op gibbons voor de illegale huisdierhandel. De jacht concentreert zich meestal op het verkrijgen van een jonge gibbon waarbij het moederdier of beide ouders worden gedood. Wanneer de dieren als "huisdier" gehouden worden, worden ze na ongeveer zes jaar "moeilijk". Ze worden dan vaak in te kleine kooien gehouden en hun tanden worden afgeknipt.[2]
Alle soorten staan op de Appendix I van de CITES-lijst (Convention in International Trade in Endangered Species). Dat wil zeggen dat de dieren niet uit het wild gehaald mogen worden om te worden uitgevoerd of verhandeld.
10 (11 als je de noordelijke geelwanggibbon meetelt) van de zeventien soorten gibbons hebben de status bedreigde diersoort op de Rode Lijst van de IUCN. Voor de kuifgibbon, Hainangibbon, Nomascus nasutus Nomascus siki en de witwanggibbon is de situatie kritiek (ernstig bedreigd). Over de status van de noordelijke geelwanggibbon is weinig bekend. Alleen de Oostelijke hoelok lijkt wat minder bedreigd in zijn bestaan; die heeft de status kwetsbaar.[3]
Op het eiland Phuket in Thailand is een Gibbon Rehabilitation Center waar men probeert uit gevangenschap geredde dieren weer in het wild uit te zetten.
Taxonomie
bewerken- Familie: Hylobatidae (Gibbons) (20 soorten)
- Geslacht: Bunopithecus †
- Soort: Bunopithecus sericus †
- Geslacht: Hoolock (Hoeloks) (3 soorten)
- Soort: Hoolock hoolock (Westelijke hoelok)
- Soort: Hoolock leuconedys (Oostelijke hoelok)
- Soort: Hoolock tianxing
- Geslacht: Hylobates (9 soorten)
- Soort: Hylobates abbotti
- Soort: Hylobates agilis (Oenka)
- Ondersoort: Hylobates agilis agilis
- Ondersoort: Hylobates agilis unko
- Soort: Hylobates albibarbis (Witbaardgibbon)
- Soort: Hylobates funereus
- Soort: Hylobates klossii (Dwergsiamang)
- Soort: Hylobates lar (Withandgibbon of lar)
- Ondersoort: Hylobates lar carpenteri
- Ondersoort: Hylobates lar entelloides
- Ondersoort: Hylobates lar lar
- Ondersoort: Hylobates lar vestitus
- Ondersoort: Hylobates lar yunnanensis
- Soort: Hylobates moloch (Zilvergibbon, Javaanse gibbon of wau-wau)
- Ondersoort: Hylobates moloch moloch
- Ondersoort: Hylobates moloch pongoalsoni
- Soort: Hylobates muelleri (Müllers gibbon)
- Soort: Hylobates pileatus (Zwartkoplar)
- Geslacht: Nomascus (7 soorten)
- Soort: Nomascus annamensis (Noordelijke geelwanggibbon)
- Soort: Nomascus concolor (Kuifgibbon)
- Ondersoort: Nomascus concolor concolor
- Ondersoort: Nomascus concolor furvogaste
- Ondersoort: Nomascus concolor jingdongensis
- Ondersoort: Nomascus concolor lu
- Soort: Nomascus gabriellae (Goudwanggibbon)
- Soort: Nomascus hainanus (Hainangibbon)
- Soort: Nomascus leucogenys (Witwanggibbon of witwangkuifgibbon)
- Soort: Nomascus nasutus
- Soort: Nomascus siki
- Geslacht: Symphalangus (Siamangs) (1 soort)
- Soort: Symphalangus syndactylus (Siamang)
- Ondersoort: Symphalangus syndactylus continentis
- Ondersoort: Symphalangys syndactylus syndactylus
- Soort: Symphalangus syndactylus (Siamang)
- Geslacht: Bunopithecus †
Stambomen
bewerkenCladogram van de Primaten
bewerken| Primaten (Primates) |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Cladogram van de Hylobatidae (gibbons)
bewerken| Gibbons (Hylobatidae) |
| ||||||||||||||||||
- ↑ (en) Sung K. Kim et al., 2011. Patterns of Genetic Variation Within and Between Gibbon. Mol. Biol. Evol. 28(8):2211–2218. full text
- ↑ gibbon rehabilitation project
- ↑ (en) Redlist IUCN