Miedum (Waadhoeke)
Miedum is een buurtschap in de gemeente Waadhoeke, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen ten zuiden van Franeker en ten westen van Tzum. Door Miedum loopt de Tzummervaart. De bewoning van de buurtschap, een mix van boerderijen en vrij gelegen woningen, is gelegen aan de Hitzumerweg en Tzummerweg. De nederzetting wordt ook wel geduid als een buurschap.
Buurtschap in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Waadhoeke
| ||
| Coördinaten | 53° 10′ NB, 5° 33′ OL | ||
| Overig | |||
| Woonplaats (BAG) | Franeker / Tzum | ||
| Belangrijke verkeersaders | 
| ||
| |||
De buurtschap ligt vrij centraal tussen Franeker, Hitzum en Tzum in en is zo met diverse plaatsen verbonden. De Hitzumerweg gaat na de Lollumerweg over in de buurtschap Doijum, de Lollumerweg verbindt het met de buurtschappen De Vlaren en Holprijp. De Tzummerweg kent een rotonde van de N384 die het verbindt met de stad Franeker en de buurtschap Lutjelollum, en de Franekerweg verbindt het met het dorp Tzum.
Qua adressering ligt het verdeeld tussen Franeker en Tzum. Volgens allecijfers.nl op basis van de gegevens het kadaster en CBS liggen er drie adressen in Tzum en negen adressen in Franeker. De grenzen van het dorpsgebied loopt op Hitzumerweg precies op het middelpunt van de weg. Qua adresseringen is er twee keer Hitzumerweg 1, de ene in het dorpsgebied van Franeker en de andere in het dorpsgebied van Tzum. De gemeente Waadhoeke rekent ook een deel van de Franekerweg onder Miedum.
Geschiedenis
bewerkenMiedum werd in 1417 als Medum vermeld, in 1511 als Meedum en Miedum en in 1664 als Miedum. De plaatsnaam zou verwijzen naar het feit dat het om nederzetting (heem/um) gaat dat op het hooiland (mede-made) is ontstaan. In de 13e eeuw was er een klooster gevestigd in het gebied van de buurtschap. Het klooster zou volgens sommige bronnen een dubbelklooster zijn geweest. Andere spreken over een nonnen- of vrouwenklooster gewijd aan Maria Magdalena. Het werd kortweg aangeduid als Bethanië en zou gesticht zijn onder de Magdalenazusters-orde die in 1227 was ontstaan. Het klooster zelf zou echter in de 12e eeuw al zijn gesticht.
Het klooster werd zwaar beschadigd door een stormvloed op het einde van de 13e eeuw. Volgens de 16e-eeuwse historicus Sibrandus Leo was dat in 1287. Twee jaar later zou het klooster gesloten worden omdat er sprake was van verarming van de kloosterlingen. Kort daarvoor had de bisschop van Utrecht het klooster onder de voogdij van het premonstratenzer abdij Lidlum gesteld. na de sluiting werden kloosterlingen en de goederen verdeeld over de abdij in Lidlum en de priorij Monnikebajum in Baijum. Wat overbleef van het kloostercomplex werd vervolgens nog een tijdlang gebruikt als een uithof. Het is niet uitgesloten dat de buurtschap is ontstaan op het hooiland van dit uithof of van het klooster zelf en zo een verwijzing is naar het klooster. Het voormalige kloosterterrein werd in de eeuwen daarna nog aangegeven op kaarten, zoals in 1851 op de kaart van Eekhoff.
In 1420 werd er een sterk verstevigde stins vermeld in Miedum, nabij de uithof die Tetard werd genoemd. De bouw van de stins zou ten tijden van de partijtwisten tussen religieuze stromingen, die in de 14e en 15e eeuw Groningen en Friesland teisterden, gebeurd zijn. Een van de aanhangers van de Vetkopers, de abt Tetardus Schellinganus wilde zich beveiligen tegen de Schieringers en begon in 1381 vrij dichtbij de stad Franeker, een wel bekende Schieringer stad met de bouw van de stins. De leider van de Schieringers Sikke Sjaardema of Sjaerda eiste dat de bouw gestopt werd, maar dat gebeurde niet. Het kwam tot een knokpartij waarbij meerdere monniken en andere bouwers de dood vonden. Tetardus Schellinganus werd gevangenen genomen terwijl de Schieringers de goederen van de uithof verwoeste en ook het klooster in Lidlum werd in de brandgestoken. Tetardus Schellinganus werd later vrijgelaten als gevolg van een verdrag tussen de twee partijen.
- 'Nederlandse plaatsnamen verklaard' (2018), G. van Berkel en Kees Samplonius via etymologiebank.nl, pagina Miedum Geraadpleegd 8 november 2024.
- 'Friese Plaatsnamen: Alle steden, dorpen en gehuchten' (2007), Karel F. Gildemacher via etymologiebank.nl, pagina Miedum Geraadpleegd op 8 november 2024.
- 'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Miedum — Miedum) Geraadpleegd op 8 november 2024.
- 'Nieuwe encyclopedie van Fryslân' 2016, Tresoar (kopje Miedum (klooster) Geraadpleegd op 8 november 2024.
- allecijfers.nl over buitengebied Tzum, gebieden met buurtschapduiding op basis van kadaster- en CBS-gegevens Geraadpleegd op 8 november 2024.
- over buitengebied Franeker, gebieden met buurtschapduiding op basis van kadaster- en CBS-gegevens Geraadpleegd op 8 november 2024.
- masterscriptie Middeleeuwse kloosters in Friesland en Groningen, Rijksuniversiteit Groningen, Hanne Bouma augustus 2022 (PDF)
- stinseninfriesland.nl pagina Stins te Miedum bij Tzum Geraadpleegd op 8 november 2024.