zwaard

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  zwaard    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• zwaard

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘recht steekwapen’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 901

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	zwaard	zwaarden
verkleinwoord	zwaardje	zwaardjes

Zelfstandig naamwoord

het zwaard o

1. een lang, scherp voorwerp, vaak van ijzer gemaakt, dat werd gebruikt als wapen; tegenwoordig heeft het eerder een symbolische waarde

   ▸ Het was een scène met een zwaard, een gouden zwaard op een roodfluwelen kussen: zo reikte de koning zijn opvolger zijn troon en de heerschappij over zijn koninkrijk aan.

   ▸ Zolang je erbij hoort, staat dit zwaard ten dienste van de verdediging.

2. (heraldiek) afbeelding van een zwaard op een blazoen
3. (scheepvaart) plaat midden in een schip (midzwaard) of aan weerszijden van een schip (zijzwaard) met als doel het verlijeren tegen te gaan

Hyponiemen

• kromzwaard, lichtzwaard, midzwaard, oorlogszwaard, rijkszwaard, samoeraizwaard, slagzwaard, steekzwaard, zijzwaard

Afgeleide begrippen

zwaarddans zwaarddanser zwaarddrager zwaardgevecht

zwaardkast zwaardkolibrie zwaardkruid zwaardleen

zwaardlelie zwaardmaag zwaardmacht zwaardplant zwaardrecht

zwaardridder zwaardslag zwaardvaren zwaardvechten zwaardvechter

zwaardveger zwaardvis zwaardvormig zwaardwalvis zwaardzijde

Verwante begrippen

• schede

Spreekwoorden

• Een tweesnijdend zwaard

Een zwaard met twee scherpe kanten, (fig.) De uitgevoerde actie heeft twee kanten, meerdere gevolgen

• Het zwaard trekken

Het zwaard uit de schede halen, (fig.) De strijd in gang zetten

• Naar het zwaard grijpen

Ten strijde trekken

• Tot het zwaard veroordeeld worden

Veroordeeld worden tot onthoofding met een zwaard

• Het zwaard van Damocles

Een dreigend gevaar dat voortdurend nabij blijft

• Het zwaard der gerechtigheid

Wraak die ten uitvoer wordt gebracht

• Het zwaard aangorden

Gaan vechten, een gewapende oplossing kiezen

• Zich op zijn zwaard storten

Zelfmoord plegen middels een zwaard

• Iets te vuur en te zwaard verwoesten

Grote verwoesting zaaien door branden en moorden

• Iets te vuur en te zwaard bestrijden/verdedigen

(figuurlijk) Iets zeer actief bestrijden of juist verdedigen

• De pen is machtiger dan het zwaard

Met woorden kun je meer bereiken dan met vechten/geweld

• Wie naar het zwaard grijpt, zal door het zwaard vergaan

<bijbel> Wie agressie uitdraagt, zal in reactie daarop zelf ook met agressie geconfronteerd worden

Vertalingen

    1. een lang, scherp wapen   

Catalaans: espasa (ca) v Duits: Schwert (de) o Engels: sword (en) Frans: épée (fr) v Fries: swurd (fy) o Hebreeuws: חרב (he) m Interlingua: spada (ia), gladio (ia) Italiaans: spada (it) v Japans: 刀 (ja) (かたな, katana)

Latijn: gladius (la) v Pools: miecz (pl) Portugees: espada (pt) v Roemeens: sabie (ro) v, spadă (ro) v Sloveens: meč (sl) m Spaans: espada (es) v Vietnamees: gươm (vi), kiếm (vi) Zweeds: svärd (sv)

    3. afbeelding van een zwaard op een blazoen   

Engels: leeboard (en)

Frans: dérive (fr) v

Gangbaarheid

• Het woord zwaard staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "zwaard" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.