Baiyinosaurus
]
Baiyinosaurus is een geslacht plantenetende ornithischische dinosauriërs, behorende tot de Stegosauria, dat tijdens de middelste Jura leefde in het gebied van het huidige China. De enige benoemde soort is Baiyinosaurus baojiensis.
Naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]In 2016 voerde een team onder leiding van Li Daqing opgravingen uit in de prefectuur Pinchuan in Gansu. Daarbij werd onder andere een nog onbekende stegosauriër gevonden. De resten werden geprepareerd door de Gansu Zhendan Dinosaur Culture Communication Co. Ltd. en toegevoegd aan de collectie van de Gansu Agricultural University.
In 2024 werd de typesoort Baiyinosaurus baojiensis benoemd en beschreven door Li Ning, Susannah Catherine Rose Maidment, Li Daqing, You Hailu en Peng Guangzhao. De geslachtsnaam verwijst naar de herkomst bij stad Baiyin; men gaf aan dat saurus gelezen meost worden als "reptiel". De soortaanduiding verwijst naar het Baojibekken.
Het holotype, IVPG-D021, is gevonden in de Straw-yellow Sandstone Member van de Wangjiashanformatie die dateert uit het late Bathonien. Het bestaat uit een gedeeltelijk skelet met schedel. Bewaard zijn gebleven: de linkerpraemaxilla, het linkerbovenkaaksbeen, de voorhoofdsbeenderen, een mogelijk rechterjukbeen, het rechtersquamosum, het linkerdentarium, de atlas, twee voorste ruggenwervels, vijf middelste/achterste ruggenwervels en een voorste staartwervel. Het betreft een volwassen individu.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]
Grootte en onderscheidende kenmerken
[bewerken | brontekst bewerken]Baiyinosaurus is een vrij kleine soort, vermoedelijk ruwweg drie meter lang.
De beschrijvers stelden één onderscheidend kenmerk vast ten opzichte van alle andere Stegosauria. Het is een autapomorfie, een unieke afgeleide eigenschap. Het voorhoofdsbeen is breder dan lang en maakt niet alleen deel uit van de binnenrand van het bovenste slaapvenster, maar levert ook een zeer grote bijdrage aan de voorrand van het bovenste slaapvenster.
Verder hebben de ruggenwervels een typerende combinatie van kenmerken. De wervelbogen zijn niet sterk naar boven verlengd waarbij de hoogte van de wervelboog 159% bedraagt van de hoogte van het ruggenmergkanaal. De parapofysen, de voorste ribfacetten, zijn goed ontwikkeld en steken in vooraanzicht wat zijwaarts uit op steeltjes. De doornuitsteeksels zijn breed van voor naar achter en verbreden zich in zijaanzicht over de wervelkolom: de horizontale lengte over de basis gemeten beslaat driekwart van de lengte van het wervellichaam.
Skelet
[bewerken | brontekst bewerken]Schedel
[bewerken | brontekst bewerken]De kop is relatief kort, zonder de langwerpigheid die typerend is voor stegosauriërs. Het profiel is tongvormig in bovenaanzicht: breed achteraan en met bolle zijranden. Vooraan kan de kop echter vrij spits zijn geweest, in staat hoogwaardig voedsel te selecteren. De bovenste slaapvensters zijn relatief groot, voor een aanzienlijke bijtkracht. De gepaarde voorhoofdsbeenderen zijn breed zoals bij Tuojiangosaurus en de basale thyreoforen Scelidosaurus en Emausaurus. Er is een smalle overlapping door het postorbitale.
Het dentarium van de onderkaak kromt naar voren omlaag en iets naar binnen. Aan beide zijden van het voorste dentarium liggen facetten voor het centrale predentarium dat de tandeloze ondersnavel gevormd moet hebben die beide dentaria overspande. De eerste dentaire tand ligt direct achter het predentarium, net als bij Huayangosaurus, Gigantspinosaurus en Kentrosaurus. Een diasteem in vorm van een gaping van verschillende tandbreedten dat veel stegosauriërs bezitten, ontbreekt dus. In bovenaanzicht kromt het midden van de tandrij sterk naar binnen zoals bij afgeleide stegosauriërs. Per dentarium, links en rechts, zijn er in totaal achttien tanden. Van de twee tanden is de kroon als geheel bewaart en die toont, naast de twee denticula op het spits, zeven denticula op zowel voorrand als achterrand. Dat zou de toestand kunnen zijn bij alle tanden, maar bij sommige stegosauriërssoorten verschillen de tanden onderling.
Postcrania
[bewerken | brontekst bewerken]De atlas, de eerste halswervel, mist de twee richels op de onderzijde die Stegosaurus wel bezit.
Het ruggenmergkanaal heeft een eironde dwarsdoorsnede. De steil omhoogstekende verticaal afgeplatte zijuitsteeksels kunnen wijzen op een vrij brede borstkas. De relatie met pantsering zoals platen is onzeker. Geen osteodermen zijn aangetroffen. De doornuitsteeksels, overdwars afgeplat, krommen naar achteren en overhangen opvallend de wervellichamen. De grote horizontale lengte is een basaal kenmerk. Hetzelfde geldt voor de parapofysen op steeltjes.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]
Baiyinosaurus toont veel kenmerken van basale Thyreophora, zoals de lage wervelbogen en de korte voetstukken van de parapofysen, maar is niet heel basaal geplaatst in de Stegosauria, een clade vormend met Isaberrysaura en Gigantspinosaurus. Een meer afgeleid kenmerk zijn verticaler gerichte zijuitsteeksels.
De positie in de evolutionaire stamboom volgens het beschrijvende artikel wordt getoond door dit cladogram:
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Ning, Li; Maidment, Susannah C. R.; Daqing, Li; Hailu, You; Guangzhao, Peng. 2024. "A new stegosaur (Dinosauria: Ornithischia) from the Middle Jurassic of Gansu Province, China". Scientific Reports. 14(1): 15241. DOI:10.1038/s41598-024-66280-x.