Huallasaurus
Huallasaurus australis is een plantenetende ornithischische dinosauriër, behorende tot de Euornithopoda, die tijdens het late Krijt leefde in het gebied van het huidige Argentinië.
Tussen 1982 en 1986 werden verschillende hadrosauride resten gevonden in de streek Arroyo Verde.
In 1984 benoemde José Fernando Bonaparte een nieuwe soort van Kritosaurus: Kritosaurus australis. De soortaanduiding betekent "de zuidelijke" in het Latijn en verwees naar het feit dat het een van de eerste hadrosauriden was die op het zuidelijk halfrond waren gevonden. Het verband met de Noord-Amerikaanse Kritosaurus was echter slecht onderbouwd. In 2010 werd de soort een jonger synoniem geacht van Secernosaurus. Later onderzoek wees echter uit dat het een apart taxon was waarvoor men beter een apart geslacht kon benoemen.
In 2022 werd de typesoort Huallasaurus australis benoemd en beschreven door Sebastián Rozadilla, Federico Brissón-Egli, Federico Lisandro Agnolín, Alexis Mauro Aranciaga-Rolando en Fernando Emilio Novas. De geslachtsnaam is afgeleid van het Mapudungun hualla, "eend", omdat hadrosauriden vaak "eendesnaveldinosauriërs" worden genoemd.
Het holotype, MACN-RN 2, werd gevonden in een laag van de Los Alamitos-formatie die dateert uit het Campanien-Maastrichtien. Het bestaat uit een gedeeltelijk skelet met schedel. Vooral het bekken, heiligbeen en bovenste dijbeenderen zijn goed bewaard gebleven.
Verschillende andere specimina zijn aan de soort toegewezen. MACN-RN 142 is een fragmentarisch skelet met schedel. MACN-RN 143 is een hersenpan. MACN-RN 144 is de achterkant van een schedel. MACN-RN 145 bestaat uit wervels, een linkerarm en een achterpoot. MACN-RN 146 is een rechterschouderblad en een linkerbekkenhelft. MACN-RN 826 bestaat uit wervels, de rechterschoudergordel en een linkerdarmbeen. MACN-RN 987 is een reeks wervels uit de punt van de staart. MACN-RN 990 is het eerste kootje van de derde teen. MACN-RN 991 omvat een linkersquamosum en een rechtersurangulare. MACN-RN 997 is een rechterscheenbeen. MACN-RN 998 is een rechterdentarium, sterk gerestaureerd met gips.
Huallasaurus werd binnen de Hadrosauridae in de Kritosaurini geplaatst. Hij zou een klade vormen met andere Zuid-Amerikaanse vormen, namelijk Secernosaurus koerneri, Bonapartesaurus rionegrensis en Kelumapusaura.
De positie van Huallasaurus in de evolutionaire stamboom volgens het beschrijvende artikel toont het volgende kladogram.
| Hadrosauridae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- J.F. Bonaparte. 1984. "Nuevas pruebas de la conexion fisica entre Sudamerica y Norteamerica en el Cretácico Tardio (Campaniano)". Actas del III Congreso Argentino de Paleontologia y Bioestratigrafia 1: 141-149
- Prieto-Márquez, Albert and Salinas, Guillermo C. 2010. "A re-evaluation of Secernosaurus koerneri and Kritosaurus australis (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of Argentina", Journal of Vertebrate Paleontology, 30: 3, 813 — 837
- Rozadilla, Sebastián; Brissón-Egli, Federico; Lisandro Agnolín, Federico; Aranciaga-Rolando, Alexis Mauro; Novas & Fernando Emilio. 2022.. "A new hadrosaurid (Dinosauria: Ornithischia) from the Late Cretaceous of northern Patagonia and the radiation of South American hadrosaurids". Journal of Systematic Palaeontology