Ivan Pavlov
 Ivan Petrovitsj Pavlov
| ||||
|---|---|---|---|---|
| 14 september 1849 – 27 februari 1936 | ||||
| ||||
| Geboorteland | Rusland | |||
| Geboorteplaats | Rjazan | |||
| Nationaliteit | Rus | |||
| Overlijdensplaats | Leningrad | |||
| Nobelprijs | Fysiologie of Geneeskunde | |||
| Jaar | 1904 | |||
| Reden | Voor werk aan de fysiologie van het maag-darmstelsel | |||
| Voorganger(s) | Niels Ryberg Finsen | |||
| Opvolger(s) | Robert Koch | |||
| ||||
Ivan Petrovitsj Pavlov (Russisch: Иван Петрович Павлов) (Rjazan, 14 september 1849 - Leningrad, 27 februari 1936) was een Russisch fysioloog. Naar hem is de pavlovreactie genoemd.
Onderzoek
[bewerken | brontekst bewerken]In 1904 ontving Pavlov de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde. Hij kreeg de prijs niet voor de zo beroemd geworden onderzoekingen naar de reflexieve conditionering (de pavlovreactie), maar voor zijn onderzoek naar de spijsvertering. Geïnspireerd door de experimenten van William Beaumont op Alexis St. Martin, liet hij honden chirurgisch ombouwen tot meetinstrumenten (aanbrengen van speekselklier-, maag- en pancreasfistels, of nog een slokdarmstoma).[1] Door het gat in de slokdarm viel het ingeslikte voedsel weer naar buiten, zodat het maagsap niet verontreinigd werd. Hij publiceerde de resultaten in 1897.[2]
Als onderdeel van dit onderzoek wilde hij de speekselproductie van honden bij de toediening van verschillende soorten voedsel meten. Hierbij stuitte hij echter op het verschijnsel dat de honden al speeksel gingen produceren nog vóór hij het voedsel had gegeven, en zelfs als hij, zonder voedsel, deed alsof hij ze ging voeren. Pavlov onderzocht dit verschijnsel verder, door bijvoorbeeld 5 seconden voor het voeren een geluid te laten maken.[3] Na een aantal keren bleken de honden inderdaad bij het horen van het geluid al speeksel af te scheiden. Dit heet nu de voorwaardelijke reflex, en het door Pavlov ontdekte verschijnsel heet klassieke conditionering: als een prikkel A (geluid) herhaaldelijk voorafgaat aan prikkel B (het voeren) dat een bepaald gedrag (speekselproductie) oplevert, dan zal op den duur prikkel A reeds dat gedrag opleveren, ook zonder prikkel B. Om het verschijnsel van de voorwaardelijke reflex uitvoeriger te bestuderen voerden Pavlov en zijn studenten veel uitgebreide, systematische experimenten uit.
Conditionerende processen als deze zouden volgens sommige behavioristische psychologen de basis vormen van alle menselijke en dierlijke leerprocessen. Met deze gedachte stond men midden in de geest van de tijd, waarin uitvloeiselen van het darwinisme en het wetenschappelijk materialisme de vorming van een mechanisch wereldbeeld in navolging van Descartes bevorderden.
Ook Pavlovs Russische collega's Ivan Setsjenov en Vladimir Bechterew waren 'reflexologen'. In feite was Setsjenov de eerste Russische psycholoog die experimenteerde met reflexen, maar Pavlov werd veel bekender dan hij.
In 1915 ontving Pavlov de Copley Medal.
Hondenstandbeeld
[bewerken | brontekst bewerken]
Tegenover het Instituut voor Experimentele Chirurgie in Sint-Petersburg staat het standbeeld van een hond. Het is door Pavlov zelf ontworpen en bekostigd, ter nagedachtenis aan de honden die geleden hadden voor de wetenschap.[1]
Kritiek op het communisme
[bewerken | brontekst bewerken]De non-conformistische Pavlov stond zeer kritisch tegenover de communistische machthebbers in zijn land. Onbevreesd verzette hij zich zowel onder Lenin als Stalin in woord en daad tegen praktijken waar hij het niet mee eens was. Na een bezoek aan de Verenigde Staten verklaarde hij openlijk dat het internationale marxisme totaal ongeschikt was om de Russische maatschappij te besturen.[4]
Voor het soort sociaal experiment dat hier wordt uitgevoerd, zou ik nog niet de achterpoten van een kikker ter beschikking stellen.
— Ivan Pavlov, 1923
De Nobelprijslaureaat en vooraanstaande wetenschapper Pavlov was ook een overtuigd Russisch-orthodox christen. In de Sovjet-Unie werden zijn wetenschappelijke verdiensten zeer breed erkend, maar dit aspect van zijn persoonlijkheid werd door de sovjets verzwegen.
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]Externe link
[bewerken | brontekst bewerken]- Ivan Pavlov op Psychologie online
Verder lezen
[bewerken | brontekst bewerken]- Daniel P. Todes (2014), Ivan Pavlov. A Russian Life in Science, 880 blz.
- ↑ a b De chirurgisch omgebouwde honden van Pavlov, Artsenkrant, 2 maart 2010 (bezocht op 18 november 2014)
- ↑ Lessen over de voornaamste verteringsklieren - Lektsii o rabote glavnykh pishchevaritel’nykh zhelez
- ↑ Volgens Daniel P. Todes, die in 2014 een biografie van Pavlov publiceerde, was het geluid dat Pavlov gebruikte niet afkomstig van een bel, zoals meestal wordt gezegd, maar van een metronoom. "Pavlov deed nooit honden kwijlen met een bel", hln.be, 18 november 2014
- ↑ Ivan Petrovich Pavlov, Encyclopedia Britannica (bezocht op 18 november 2014)
· 
· 