Natuurkundige grootheden en eenheden

In de natuurwetenschappen is het van groot belang om de numerieke waarde van natuurkundige grootheden te kunnen bepalen. Dit gebeurt met behulp van meettechnieken. Deze pagina geeft een overzicht van de in de natuurkunde toegepaste grootheden, en de bijbehorende eenheden. Sommige van deze grootheden zijn scalairen, andere zijn vectoren.

De zeven grondeenheden, zoals die zijn vastgelegd in het Système international (SI), zijn in de tabel op een gekleurde ondergrond aangegeven. De andere grootheden en eenheden worden officieel aangeduid als respectievelijk afgeleide grootheden en afgeleide eenheden: veel gebruikte combinaties van grondgrootheden respectievelijk -eenheden, die voor het gemak door één symbool voorgesteld worden.

Grootheid	Naam	SI-symbool	Uitdrukking in SI-grond-eenheden		Dimensie
Speciale namen en symbolen
hoeveelheid stof	mol	mol	mol
hoek	radiaal	rad	1	m·m−1
ruimtehoek	steradiaal	sr	1	m2·m−2
lengte	meter	m	m		l
massa	kilogram	kg	kg		m
elektrische lading	coulomb	C	A·s		Q
tijd	seconde	s	s		t
frequentie	hertz	Hz	s−1		t−1
radioactiviteit	becquerel	Bq	s−1		t−1
katalytische activiteit	katal	kat	mol·s−1		t−1
temperatuur	kelvin	K	K		T of Θ
geabsorbeerde radioactieve dosis	gray	Gy	J·kg−1	m2·s−2	l2t−2
radioactieve-dosisequivalent	sievert	Sv	J·kg−1	m2·s−2	l2t−2
verlichtingssterkte	lux	lx	cd·sr·m−2		mt−3
elektrische stroom	ampère	A	A		Qt −1
zelfinductie, wederzijdse inductie	henry	H	V·A−1·s	m2·kg·s−2·A−2	l2mQ−2
kracht	newton	N	m·kg·s−2		lmt−2
energie, arbeid, warmte	joule	J	N·m	m2·kg·s−2	l2mt−2
vermogen	watt	W	J·s−1	m2·kg·s−3	l2mt−3
lichtsterkte	candela	cd	cd		l2mt−3
lichtstroom	lumen	lm	cd·sr		l2mt−3
druk, mechanische spanning	pascal	Pa	N·m−2	m−1·kg·s−2	l−1mt−2
magnetische fluxdichtheid, magnetische inductie	tesla	T	V·s·m−2	kg·s−2·A−1	mQ−1t−1
elektrische spanning, elektromotorische kracht	volt	V	W·A−1	m2·kg·s−3·A−1	l2mQ−1t−2
magnetische flux	weber	Wb	V·s	m2·kg·s−2·A−1	l2mQ−1t−1
weerstand	ohm	Ω	V·A−1	m2·kg·s−3·A−2	l2mQ−2t−1
elektrische geleidbaarheid	siemens	S	A·V−1	m−2·kg−1·s3·A2	l−2m−1Q2t
elektrische capaciteit	farad	F	C·V−1	m−2·kg−1·s4·A2	l−2m−1Q2t2
Andere grootheden
specifieke lichtstroom	lumen per watt		lm·W−1
oppervlak	vierkante meter		m2		l2
inhoud	kubieke meter		m³		l3
molair volume	kubieke meter per mol		m³·mol−1		l3
golfgetal	per meter		m−1		l−1
concentratie	mol per kubieke meter		mol·m−3		L−3
hoeksnelheid	radialen per seconde		s−1, rad·s−1		t−1
soortelijk volume	kubieke meter per kilogram		m³·kg−1		l3m−1
dichtheid, soortelijke massa	kilogram per kubieke meter		kg·m−3		l−3m
elektrische ladingsdichtheid	coulomb per kubieke meter		C·m−3	m−3·s·A	l−3Q
snelheid	meter per seconde		m·s−1		lt−1
versnelling	meter per seconde kwadraat		m·s−2		lt−2
kinematische viscositeit, diffussiecoëfficiënt	vierkante meter per seconde		m2·s−1		l2t−1
verbrandingswarmte	joule per kilogram		J·kg−1	m2·s−2	l2t−2
snelheid geabsorbeerde dosis	gray per seconde		Gy·s−1	m2·s−3	l2t−3
blootstelling (aan röntgen- en gammastraling)	coulomb per kilogram		C·kg−1	kg−1·s·A	m−1Q
oppervlaktespanning	newton per meter		N·m−1 = J·m−2	kg·s−2	mt−2
luminantie	candela per vierkante meter		cd·m−2		mt−3
permeabiliteit	henry per meter		H·m−1	m·kg·s−2·A−2	lmQ−2
impuls, stoot	kilogrammeter per seconde		kg m s−1		lmt−1
moment	newtonmeter		N·m	m2·kg·s−2	l2mt−2
molaire energie	joule per mol		J·mol−1	m2·kg·s−2·mol−1	l2mt−2
dynamische viscositeit	newtonseconde per vierkante meter		N·s·m−2 = Pa·s	m−1·kg·s−1	l−1mt−1
energiedichtheid	joule per kubieke meter		J·m−3	m−1·kg·s−2	l−1mt−2
magnetische veldsterkte	ampère per meter		A·m−1		l−1Qt−1
elektrische stroomdichtheid	ampère per vierkante meter		A·m−2		l−2Qt−1
soortelijke warmte	joule per kelvinkilogram		J·K−1·kg−1	m2·s−2·K−1	l2t−2Θ−1
molaire geleiding	siemens per vierkante metermol		S·m2·mol−1	kg−1·mol−1·s3·A2	m−1Q2t
complex vermogen	voltampère		V·A	m2·kg·s−3	l2mt−3
elektrische veldsterkte	volt per meter		V·m−1	m·kg·s−3·A−1	lmQ−1t−2
elektrische geleiding	siemens per meter		S·m−1	m−3·kg−1·s3·A2	l−3m−1Q2t
permittiviteit	farad per meter		F·m−1	m−3·kg−1·s4·A2;	l−3m−1Q2t2
thermische geleiding	watt per meterkelvin		W·m−1·K−1	m·kg·s−3·K−1	lmt−3Θ−1
warmtecapaciteit, entropie	joule per kelvin		J·K−1	m2·kg·s−2·K−1	l2mt−2Θ−1
molaire warmtecapaciteit, molaire entropie	joule per kelvinmol		J·K−1·mol−1	m2·kg·s−2·K−1·mol−1	l2mt−2Θ−1

Andere eenheden

Hieronder volgen nog enkele andere regelmatig gebruikte niet-SI-eenheden. Dit kunnen bijvoorbeeld oudere eenheden zijn die nog wel gebruikt worden, of eenheden die zo handig zijn dat men ze blijft gebruiken. Ook genoemd zijn enkele eenheden die strikt genomen geen eenheden zijn, maar wel in het algemeen spraakgebruik zo gezien worden (zoals decibel en magnitude). Sommige van deze eenheden zijn direct te herleiden tot SI-eenheden, zoals de liter (precies 1 dm³) de ångström (precies 0,1 nm) en de minuut (precies 60 s).

Grootheid	Eenheid of eenheden
lengte of afstand, van klein naar groot	ångström, duim, voet, el, mijl, zeemijl, astronomische eenheid, lichtjaar, parsec
lage concentraties	parts per million (ppm), parts per billion (ppb), parts per trillion (ppt)
druk	mm Hg (of torr), cm H2O, bar, atmosfeer
energie	calorie, kilowattuur, elektronvolt, erg
frequentie	omwentelingen per minuut (rpm)
verhoudingen	decibel, dB(A), neper
geurhinder	geureenheid
kracht (gewicht)	kilogramkracht
hoek	graad, minuut, seconde, decimale graad
informatie	bit, byte, Kb of MB
inhoud	liter, gallon
lichtsterkte (van sterren)	magnitude
massa	gram, ons, pond, atomaire massaeenheid, ton
ontploffingskracht	kiloton, megaton, teraton
oppervlakte	centiare, are, hectare
radioactiviteit	curie
snelheid	knoop, kilometer per uur
omvang van telefoonverkeer	erlang
temperatuur	graden Celsius of Fahrenheit
tijd	minuut, uur, dag, zie verder lijst van eenheden van tijd
vermogen	paardenkracht (pk)

Zie ook

• Lijst van symbolen van eenheden
• Atomaire eenheden
• Natuurlijke eenheden
• Natuurkundige constante
• Planck-eenheden

Noten