SLAPP
SLAPP (Engels acroniem voor strategic lawsuit against public participation) is een rechtszaak die aangespannen wordt met het oogmerk om een kritische partij te intimideren en tot zwijgen te brengen. De strategie van de klagende partij kan onder meer zijn dat deze de aangeklaagde kritische partij probeert te dwingen tot het maken van dusdanig hoge juridische kosten dat de aangeklaagde partij de kritiek of oppositie dient op te geven.
Het beoogde doel kan door de klagende partij via meerdere rechtszaken worden bereikt. Het uitgangspunt van de klagende partij hoeft niet altijd te zijn dat deze de rechtszaak wil winnen. Het dreigen met rechtszaken kan op zichzelf een chilling effect hebben.
Het acroniem SLAPP werd in de jaren 80 van de 20e eeuw voor het eerst gebruikt door twee professoren van de Universiteit van Denver. Hun definitie destijds voor SLAPP is in de loop der tijd opgerekt.
Voorbeelden
[bewerken | brontekst bewerken]België
[bewerken | brontekst bewerken]In het Belgisch recht spreekt men van een tergend of roekeloos geding. Voorbeelden zijn:
- de aanklachten van palmolieproducent Socfin tegen verschillende ngo's en mediabedrijven die kritiek hadden tegen het bedrijf[1];
- verschillende pogingen van Erik Van der Paal (Land Invest Group) om via een eis tot schadevergoeding[2][3] en door gebruik van privédetectives[4] media-organisatie Apache.be onder druk te zetten. In 2022 werd Van der Paal door het hof van beroep van Antwerpen veroordeeld voor tergend of roekeloos geding en verplicht tot het betalen van een schadevergoeding[5]. Het belette Van der Paal niet om in cassatie te gaan tegen de uitspraak, maar ook het Hof van Cassatie wees zijn vordering af[6].
- de rechtsvordering van RSC Anderlecht tegen journalist Jan Hauspie na een kritisch artikel in Humo over de rol van Wouter Vandenhaute en diens vrouw Catherine Van Eylen.[7] Voor de publicatie werd gedreigd met juridische stappen indien het stuk zou verschijnen.[7]
Maatregelen
[bewerken | brontekst bewerken]In de Verenigde Staten werden er ondertussen in tientallen staten wettelijke maatregelen genomen om SLAPP tegen te gaan, die echter niet alle gelijklopend zijn.[8]
De Europese Commissie installeerde in 2021, in het kader van het European Democracy Action Plan, een expertengroep om maatregelen tegen SLAPP voor te bereiden.[9]
Een aantal niet-gouvernementele organisaties uit heel Europa die bezorgd zijn over de bedreiging die uitgaat van SLAPP's, heeft zich verenigd in CASE (Coalition Against SLAPPs in Europe). CASE publiceerde op 27 april 2022 een rapport, met update in 2023:[10]
- er is een duidelijk stijgende jaarlijkse trend in het aantal SLAPP's in heel Europa
- publieke “waakhonden”, zoals journalisten (34,2%), kranten (23%), activisten (9,8%), redacteuren (9,5%) en anderen, zijn steeds vaker het doelwit van rechtszaken als reactie op hun activiteiten
- de belangrijkste voorwaarden die aanleiding geven tot SLAPP's, zijn een onevenwichtige machtsverhouding tussen de actoren, en de intentie om kritische stemmen het zwijgen op te leggen
- uit kwalitatieve gegevens blijkt ook dat de opkomst van het populisme samen met de impact van de pandemie de mediavrijheid in heel Europa duidelijk heeft verslechterd
- politici, maar ook zakenlui, gebruikten SLAPP's om onderzoek naar georganiseerde misdaad en overheidsacties te dwarsbomen.[11]
Op 27 april 2022 publiceerde de Commissie een ontwerp-richtlijn om de “publieke participatie” te beschermen.[12] Het ontwerp volgde sedertdien de finale EU-procedures.
Op 26 maart 2021 werd door CASE, een samenwerkingsverband van Europese niet-gouvernementele organisaties, een website gelanceerd om de aandacht te vestigen op de bedreiging die in hun ogen uitgaat van SLAPP's.
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ (en) New SLAPP of the agro-industrial group SOCFIN. fian.org (8 december 2019). Geraadpleegd op 29 april 2023.
- ↑ Jan Walraven, Journalistenvereniging VVJ: ‘Dit is censuur’. Apache.be (16 juli 2020). Geraadpleegd op 29 april 2023.
- ↑ Karl van den Broeck, De zaak-Apache: de vonnissen. Apache.be (22 februari 2018). Geraadpleegd op 29 april 2023.
- ↑ Projectontwikkelaar Land Invest Group zette privédetectives in om journalisten Apache te schaduwen. hln.be (9 december 2019). Geraadpleegd op 29 april 2023.
- ↑ Projectontwikkelaar Erik Van der Paal moet Apache schadevergoeding van 10.000 euro betalen voor onterechte procedure. De Morgen (9 juni 2022). Geraadpleegd op 29 april 2023.
- ↑ Tom Cochez, Ook Hof van Cassatie stuurt Erik Van der Paal wandelen. Apache.be (18 oktober 2022). Geraadpleegd op 29 april 2023.
- ↑ a b Karl van den Broeck, De oorlogsverklaring van Anderlecht aan de vaderlandse sportpers. Apache.be (2 maart 2023). Geraadpleegd op 29 april 2023.
- ↑ (en) State Anti-SLAPP Laws. Gearchiveerd op 20 januari 2022.
- ↑ (en) Expert group against SLAPP (E03746). Europese Commissie. Geraadpleegd op 4 februari 2022.
- ↑ (en) SLAPPS: A Threat to Democracy Continues to Grow.. CASE (juli 2023).
- ↑ (en) CASE coalition published new report on the nature and impact of SLAPPs in Europe. Europese Federatie van Journalisten (21 maart 2022). Gearchiveerd op 2 juni 2023.
- ↑ Voorstel voor een RICHTLIJN VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD tot bescherming van bij publieke participatie betrokken personen tegen kennelijk ongegronde of onrechtmatige gerechtelijke procedures (“strategische rechtszaken tegen publieke participatie”) SWD 2022/117 final. Europese Commissie (27 april 2022).