Wikipediagemeenschap
| Wikipediagemeenschap | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Internationaal logo Wikimediagemeenschap
| ||||
| ||||
Wikimedia Introductie Workshop, deel 1
| ||||
| Geschiedenis | ||||
| Opgericht | 2001 | |||
| Ontstaan uit | Nupedia | |||
| Oprichter | Larry Sanger | |||
| Structuur | ||||
| Werkgebied | wereldwijd | |||
| Media | ||||
| Website | wikipedia.org | |||
| ||||
De Wikipediagemeenschap is de virtuele gemeenschap van 'Wikipedianen', de bewerkers van de online encyclopedie Wikipedia. Dat zijn voornamelijk vrijwilligers.[1]
De encyclopedieën van het Wikipediaproject zijn anno 2023 in grote mate afhankelijk van het werk van deze gemeenschap. Dit wordt ook "wijsheid van de zwerm" ("wisdom of the crowd") genoemd, wat afzonderlijk onderdeel is geworden van wetenschappelijk onderzoek.[2][3][4] Er wordt gesproken over de Wikipediagemeenschap wereldwijd (Wikimedia community), en de gemeenschap per taaleditie of per Wikimediaproject.[bron?] De individuele personen worden ook Wikipedianen of Wikimedianen genoemd.
Wikipedianen
[bewerken | brontekst bewerken]Een bewerker van Wikipedia wordt een 'Wikipediaan' genoemd. Een vroeg groot artikel in een gerenommeerd internationaal dagblad over de Wikipediagemeenschap en haar werk verscheen september 2001 in The New York Times, hierin werd het begrip Wikipedian aan de wereld gepresenteerd.[5] James D. O'Donell, hoogleraar informatica-systemen aan de Pennsylvania-universiteit stelde dat deze gemeenschap zich onderscheidt van andere nieuwe interactieve websites omdat de mensen in deze gemeenschap werkelijk met elkaar lijken te praten.[5] In een wetenschappelijk artikel van Andrea Ciffolilli uit 2003 worden gemeenschappen een steunpilaar van de informatie-maatschappij genoemd, naar het voorbeeld van de Wikipediagemeenschap.[6] Het woord Wikipedian werd in 2012 opgenomen in de Oxford online dictionary.[7]
Ontstaan
[bewerken | brontekst bewerken]Op 15 januari 2001 kwam de Engelstalige website wikipedia.com online met de eerste wikisoftware.[8][9] Binnen enkele weken werden er 3000 artikelen aangemaakt en na enkele maanden wordt begonnen met projecten in andere talen en na een jaar zijn er 20.000 artikelen.[10] Het gezamenlijke werk van de gemeenschap groeide in tien jaar tot het meest geraadpleegde naslagwerk ter wereld, door de Amerikaanse journalist en professor Clay Shirky beschreven als een ongepland wonder.[11] Shirky schatte in mei 2008 het aantal denk-uren van de gemeenschap op 100 miljoen.[12]
Verreweg de meeste Wikipedianen doen het werk vrijwillig[1], betaald bijdragen is onder voorwaarden toegestaan.[13] Oorspronkelijk stond de gemeenschap onder supervisie van Jimmy Wales, destijds directeur van het commerciële internetbedrijf Bomis dat eigenaar was van de website. De Zweedse Wikipediagemeenschap was de eerste die zich aan deze supervisie onttrok door oprichting van een eigen commissie voor het oplossen van interne geschillen. Op 24 november 2002 werd de Zweedse "Wikipedia Tinget" zo het prototype voor een arbitragecommissie zoals deze anno 2021 door elf gemeenschappen wordt gebruikt.[14] Iedere gemeenschap heeft het recht om tot zekere hoogte eigen regels voor de betreffende taaleditie op te stellen: deze regels mogen door diezelfde gemeenschap worden gehandhaafd.[13]
Rol in de maatschappij
[bewerken | brontekst bewerken]Protest
[bewerken | brontekst bewerken]
In 2011 gebruikte de Italiaanse wikipediagemeenschap gedurende één dag de mogelijkheid de website onbereikbaar te maken om te protesteren tegen een Italiaans wetsvoorstel websites af te tappen voor strafrechtelijk onderzoek.[15] In 2012 initieerde internetondernemer Jimmy Wales, in zijn functie als bestuurslid van de Wikimedia Foundation, een vergelijkbaar protest tegen een wetsvoorstel van het Amerikaanse Congres tegen internet piraterij, de voorpagina toonde de tekst: "Imagine a World without Free Knowledge".[16][17][18][19] In 2019 besloot de Italiaanse Wikipediagemeenschap andermaal tot een Wikipedia Blackout door het tonen van een zwart scherm bij bezoek aan de taaleditie, als protest tegen een voorstel van de Europese Commissie voor een Europabrede Richtlijn tegen het onbetaald gebruikmaken van materiaal waarop auteursrechten rusten.[20]
Informatiebron
[bewerken | brontekst bewerken]In 2017 kwam de gemeenschap van de Engelstalige Wikipedia wereldwijd in het nieuws toen het had besloten de Daily Mail als onbetrouwbare bron te beschouwen.[21] Daarmee werd een discussie aangezwengeld over de betrouwbaarheid van informatie in bredere zin.[bron?]
Eerbetoon
[bewerken | brontekst bewerken]
In 2015 kreeg de wereldwijde Wikipedia Community de gerenommeerde Erasmusprijs toegekend voor een buitengewone bijdrage op het gebied van de geesteswetenschappen, sociale wetenschappen en de kunsten.[22] Het bestuur van de stichting had bij wijze van uitzondering besloten de Erasmusprijs niet aan één persoon toe te kennen, maar aan de gehele gemeenschap van Wikipedianen, "als een niet-hierarchisch mondiaal forum, de waarden en idealen belichamen van democratische kennisproductie." In de Laudatio is verder opgenomen: "Het is alleen dankzij hun idealisme, volharding, onafhankelijkheid en toewijding aan het algemeen belang, dat de hoeveelheid kennis in Wikipedia blijft aangroeien, verbeteren en zich verspreiden over de wereld."[23]
In 2015 kreeg Wikipedia de Prinses van Asturiëprijs voor Internationale Samenwerking. De jury waardeerde het project als belangrijk voorbeeld van democratische, open en bijdragende samenwerking waaraan duizenden mensen van alle nationaliteiten belangeloos bijdragen en het voor elkaar hebben gekregen universele kennis beschikbaar te stellen voor iedereen op een manier vergelijkbaar met de encyclopedische geest van de 18e eeuw.[24]
Zie ook
[bewerken | brontekst bewerken]Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]Documentaires
[bewerken | brontekst bewerken]- Wiki's Waarheid op de website van VPRO Tegenlicht
- (en) People are Knowledge op Wikimedia Commons
Aanvullende literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- (en) Dariusz Jemielniak (hoogleraar management aan de Kozminski-universiteit in Warschau, Polen en bestuurslid van de Wikimedia Foundation): Common Knowledge. An ethnography of Wikipedia. Palo Alto, Stanford University Press, 2014. ISBN 978-0-8047-8944-8
- (en) Emiel Alexander Rijshouwer: Organizing Democracy. Power concentration and self-organization in the evolution of Wikipedia. Rotterdam, Erasmus Universiteit, 2019. ISBN 978-94-028-1371-3 Online versie
- (de) Merz, Manuel: Die Wikipedia-Community - Typologie der Autorinnen und Autoren der freien Online-Enzyklopädie, 2019, Springer VS, EAN: 978365828113
- (nl) Albert Benschop, Wikipedia. De Wijsheid van de Zwerm, Universiteit van Amsterdam, 2012. Online publicatie op sociosite.org, 27 maart 2012
- (en) Joseph Michael Reagle Jr., Good faith collaboration. The culture of Wikipedia, MIT Press 2010 ISBN 978-0-262-01447-2
- Clay Shirky, Iedereen. Hoe digitale netwerken onze contacten, samenwerking en organisaties veranderen. Amsterdam, Business Contact, 2008. ISBN 978-90-470-0080-8
- Andrew Dalby, The world and Wikipedia, A history of Wikipedia: an exploration of why it is the way it is. Somerset, Siduri Books, 2009. ISBN 978-0-9562052-0-9. Online PDF
Referenties
[bewerken | brontekst bewerken]- ↑ a b Emiel Alexander Rijshouwer: Organizing Democracy. Power concentration and self-organization in the evolution of Wikipedia. Rotterdam, Erasmus Universiteit, 2019. ISBN 978-94-028-1371-3. Pag. 167-220. Rijshouwer gaat onder meer in op de ontwikkeling van organisatiestructuren door de Wikipediagemeenschap.
- ↑ Wisdom? More like dumbness of the crowds | Oliver Kamm - Times Online. web.archive.org (14 augustus 2011). Gearchiveerd op 14 augustus 2011. Geraadpleegd op 13 april 2021.
- ↑ SocioSite: EIGENAARDIGHEDEN VAN CYBERSPACE - WIKI: Wijsheid van de Zwerm. web.archive.org (14 mei 2013). Gearchiveerd op 14 mei 2013. Geraadpleegd op 13 april 2021.
- ↑ Provinciale Zeeuwse Courant | 31 augustus 2007 | pagina 7. Krantenbank Zeeland. Geraadpleegd op 13 april 2021.
- ↑ a b (en) Meyers, Peter, "Fact-driven? Collegial? This Site Wants You!", 20 september 2001. Geraadpleegd op 8 april 2021.
- ↑ (en) Ciffolilli, Andrea (1 december 2003). Phantom authority, self–selective recruitment and retention of members in virtual communities: The case of Wikipedia. First Monday 2003. DOI:10.5210/fm.v8i12.1108.
- ↑ (en) Hella ridic new words to make you lolz: ODO - August 2012 update. OxfordWords blog. Oxford University Press (23 augustus 2012). Gearchiveerd op 27 september 2012. Geraadpleegd op 10 april 2021.
- ↑ [Nupedia-l Nupedia's wiki: try it out]. web.archive.org (25 april 2003). Gearchiveerd op 25 april 2003. Geraadpleegd op 3 april 2021.
- ↑ [Nupedia-l . The wiki... . Use the _wikipedia_!]. web.archive.org (14 april 2003). Gearchiveerd op 14 april 2003. Geraadpleegd op 3 april 2021.
- ↑ (en) Andrew Dalby (2009). The World and Wikipedia. Siduri Books, P. 38. ISBN 978-0-9562052-0-9.
- ↑ (en) Shirky, Clay, Wikipedia – an unplanned miracle | Clay Shirky. The Guardian. The Guardian (14 januari 2011). Geraadpleegd op 3 april 2021.
- ↑ (en) Shirky, Clay, Gin, Television, and Social Surplus. Open Architecture Network - openarchitecturenetwork.org (7 mei 2008). Gearchiveerd op 3 augustus 2008. Geraadpleegd op 11 april 2021.
- ↑ a b (en) Terms of Use/nl - artikel 4. 'Onthouden van bepaalde activiteiten', kopje 'Betaald bijdragen zonder openheid van zaken te geven'.. Wikimedia Foundation Governance Wiki - foundation.wikimedia.org -. Wikimedia Foundation Inc.. Geraadpleegd op 1 april 2021. “"you must disclose your employer, client, and affiliation with respect to any contribution for which you receive, or expect to receive, compensation."”
- ↑ (sv) Så fungerar Wikipedia/Wikipedias historia - Wikisource. sv.wikisource.org. Geraadpleegd op 3 april 2021.
- ↑ (it) Camera dei Deputati: disegno di legge N. 1415-B. Camera dei Deputati.
- ↑ (en) Catharine Smith, Wikipedia To Go Dark In Protest Of SOPA. HuffPost (16 januari 2012). Geraadpleegd op 11 april 2021.
- ↑ (en) (11 december 2020). Wikipedia:SOPA initiative. Wikipedia.
- ↑ (en) (13 januari 2020). Wikipedia:SOPA initiative/Action. Wikipedia.
- ↑ Surviving the Wikipedia blackout: Mirrors, caches, alternatives, apps, and more - ExtremeTech. www.extremetech.com. Geraadpleegd op 11 april 2021.
- ↑ Italy Wikipedia shuts down in protest at EU copyright law, BBC
- ↑ (en) Jasper Jackson, Wikipedia bans Daily Mail as 'unreliable' source. the Guardian (8 februari 2017). Geraadpleegd op 3 april 2021.
- ↑ Erasmusprijswinnaars. Stichting Praemium Erasmianum. Geraadpleegd op 1 april 2021.
- ↑ Erasmusprijswinnaar - Laudatio. Stichting Praemium Erasmianum. Geraadpleegd op 1 april 2021.
- ↑ (en) Developed with webControl CMS by Intermark IT, Wikipedia - Laureates - Princess of Asturias Awards. The Princess of Asturias Foundation. Gearchiveerd op 3 september 2023. Geraadpleegd op 3 april 2021.