Rok

Rok – wspólna nazwa różnych jednostek miar, zwykle czasu; może oznaczać:

odstęp między dwoma jednakowymi położeniami planety w jej ruchu po orbicie wokół macierzystej gwiazdy. Najczęstszym i domyślnym znaczeniem roku jest ten ziemski, zdefiniowany jej ruchem wokół Słońca^[1]. Analogicznie można mówić o roku marsjańskim lub wenusjańskim;
rok kalendarzowy – przedział 365 lub 366 dób, zależnie od tego, czy rok jest zwykły czy przestępny^[1]. Podział czasu na tak rozumiane lata to podstawowy element kalendarzy;
inne jednostki czasu, niezwiązane wprost z ruchem obiegowym Ziemi ani innej planety, np. rok księżycowy, platoński i galaktyczny;
rok świetlny to jednostka odległości bazująca na roku rozumianym czasowo, na ogół tym ziemskim.

Lata astronomiczne

Astronomia i inne nauki ścisłe używają różnych wariantów roku:

anomalistyczny
Bessela
drakoniczny
gwiazdowy, inaczej syderyczny
juliański (symbol a; z łac. annus) wynoszący 365,25 dni^[2]:

1 a = 1 a_j = 31,5576 Ms (365,25 dni po 86 400 sekund).

zwrotnikowy.

Rok kalendarzowy

Rok kalendarzowy w kalendarzu gregoriańskim rozpoczyna się 1 stycznia o 00:00 i kończy wraz z końcem doby przypadającej na 31 grudnia. Na ogół stosowany jest kalendarz słoneczny, w którym wydziela się 4 pory roku: wiosna - lato - jesień - zima.

1 rok kalendarzowy = 4 kwartały = 12 miesięcy ≈ 52 tygodnie = 365 dni (rok przestępny 366 dni) = 8 760 (8 784) godzin = 525 600 (527 040) minut = 31 536 000 (31 622 400) sekund

Powyższe wyliczenie nie uwzględnia dodawanej w niektórych latach sekundy przestępnej (w 1972 roku były 2 sekundy przestępne, możliwe są również ujemne).

Czas, kiedy Ziemia okrąży Słońce wynosi w przybliżeniu 365 dni 5 godzin 48 minut.

Wielokrotności roku to:

rok * 10 = 10 lat = dziesięciolecie (dekada)
rok * 100 = 100 lat = stulecie (wiek)
rok * 1000 = 1000 lat = tysiąclecie (millenium)

Kwartały i miesiące roku: I kwartał (styczeń - luty - marzec) - II kwartał (kwiecień - maj - czerwiec) - III kwartał (lipiec - sierpień - wrzesień) - IV kwartał (październik - listopad - grudzień).

W kalendarzu rzymskim rok rozpoczynał się od równonocy wiosennej miesiącem Martius. W 155 r. p.n.e. przesunięto początek roku urzędowego na 1 stycznia. Termin ten zachowano w kalendarzu juliańskim i gregoriańskim.

Przedrostki

Do symbolu a można stosować przedrostki SI wielokrotności dziesiętnych, na przykład:

ka (kiloannus) = 10³ a (tysiąc lat),
Ma (megaannus) = 10⁶ a (milion lat),
Ga (gigaannus) = 10⁹ a (miliard lat), itd.

W tych wypadkach to od autora i dyscypliny naukowej publikacji zależy, czy za rok przyjmuje:

precyzyjny okres, np. 365,25 dni lub jeszcze dokładniej – często w astronomii;
przybliżoną wartość, np. w geologii i paleontologii.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b rok, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-11-11] .
↑ Recommendations concerning Units (SI Units). International Astronomical Union, 1989. [dostęp 2011-01-18].

[epwn-1] rok, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-11-11] .

[2] Recommendations concerning Units (SI Units). International Astronomical Union, 1989. [dostęp 2011-01-18].

[1]

[2]