deur

Nederlands

deur

Uitspraak

• Geluid:  deur    (hulp, bestand)
• IPA: / dør / (1 lettergreep); /døːr/

Woordafbreking

• deur

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘toegang tot woning e.d.’ voor het eerst aangetroffen in 901

erfwoord afkomstig van: Middelnederlands: dore / dure / doere Oudnederlands: duri Germaans: *dur, *durz Indo-Europees: *dʰwer-/*dʰwṓr

Verwant in Germaans: West: Engels: door Duits: Tür, Fries: doar, Oudfries: dore, dure Noord:Deens/Noors: dør,, IJslands/Faeröers: dyr

Verwant in Romaans: Latijn: foris

Verwant in andere Indo-Europese talen: Albanees: derë Armeens: dur (դուռ) Grieks: θύρα Centraal-Koerdisch: derî (دەرگە) Hindi: dvār) (द्वार) Iers: doras Litouws: durys Perzisch: dar (در) Russisch: дверь Sanskriet: dvara (द्वार)

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	deur	deuren
verkleinwoord	deurtje	deurtjes

Zelfstandig naamwoord

de deur v / m

1. (bouwkunde) een afsluiting van een toegang tot een ruimte, gemaakt van hout, metaal of kunststof

   • De deur werd met een koevoet uit zijn sponningen gelicht. 

   ▸ Terwijl ik goedkeurend met mijn vinger langs de vergulde lambrisering streek, de dikte voelde van de stof van de zware, oker overgordijnen en de stoel wegschoof om de openslaande te openen naar het terras, dat uitzicht bood op de rozentuin, of wat daarvan over was, en de vijver met de defecte fontein, bedacht ik dat ik nog tijd genoeg zou hebben om deze kamer en detail te beschrijven.

2. een afsluiting van een toegang tot een kast

   ▸ Ze opende het deurtje en haalde er een klein potje uit.

Hyponiemen

• (naar mechaniek) draaideur, dubbele deur, klapdeur, opdekdeur, roldeur, schuifdeur, vouwdeur, puntdeur
• (naar soort) branddeur, hordeur, nooddeur, tochtdeur, vluchtdeur, spiegeldeur
• (naar ruimte) autodeur, badkamerdeur, balkondeur, garagedeur, kajuitdeur, kamerdeur, kastdeur, kelderdeur, keukendeur, kluisdeur, liftdeur, schipdeur, schuurdeur, slaapkamerdeur, sluisdeur, tuindeur, vliegtuigdeur, woonkamerdeur, zolderdeur, kerkdeur, wc-deur
• (naar locatie) achterdeur, binnendeur, buitendeur, onderdeur, tussendeur, voordeur, zijdeur

Afgeleide begrippen

• deurbel, deurbeslag, deurdranger, deurgat, deurketting, deurklink, deurklopper, deurknop, deurkozijn, deurkruk, deurluik, deurmat, deuropening, deurpaneel, deurpost, deurslot, deurstijl, deurtelefoon, deurontgrendeling, deurvergrendeling
• deurwaarder, dichte deur, driedeurs, open deur, opendeurdag, stompedeur, tweedeurs, vierdeurs

Verwante begrippen

• afhangen, drempel, dievenklauw, dorpel, hek, huisinterieur, ingang latei, luik, muur, poort, scharnier, sponning, slot, uitgang

Uitdrukkingen en gezegden

• Achter gesloten deuren

Niet in het openbaar

∗ Uit consideratie met mevrouw Christina Curtholmen stel ik voor dat de stedelijke rechtbank besluit om de bewijsvoering achter gesloten deuren plaats te laten vinden.

• Dat doet de deur dicht.

Dat is niet meer acceptabel, hiermee is een grens bereikt/overschreden

• Dat is niet naast de deur

Dat is erg ver weg

• De deur [achter zich] dichttrekken

Weggaan

• De deur op een kier zetten

Verklaren dat iets misschien wel zou kunnen

∗ In het debat over de Voorjaarsnota zette premier Rutte vanmiddag de deur op een kier voor een voorstel van de linkse oppositiepartijen. Die willen mensen die nu ook al zorgtoeslag krijgen, een 'najaarstoeslag' van 500 euro geven.

• De deur platlopen

Ergens (te) vaak op bezoek komen

• Bij iemand de deur platlopen is niet altijd goed. 

• Een open deur intrappen

Iets dat toch al overduidelijk of vanzelfsprekend is nog eens expliciet benoemen

• Een stok achter de deur houden

Iets als dreigement gebruiken

• Iemand [het gat van] de deur wijzen

Iemand wegsturen

• Iemand achter de deur zetten

Ongenode gasten niet binnen laten

• Iemand aan de deur zetten

Iemand ontslaan

• Iemand de deur uit werken

Zorgen dat iemand ergens (onvrijwillig) vertrekt

• Iemand de deur wijzen

Iemand wegsturen

• Iets de deur uit doen

Iets weggooien

• Iets voor de deuren van de hel weghalen

Iets wat verloren dreigt te gaan nog net weten te redden

• Met de deur in huis vallen

Direct het belangrijkste vertellen

• Niet met iemand door één deur kunnen

Niet met iemand kunnen samenwerken, permanent ruzie met iemand hebben

• Voor de deur staan

Binnenkort gaan beginnen

• Voor de rode deur moeten gaan

Voor de rechter moeten verschijnen

• Zo gek als een deur

Heel erg gek

Spreekwoorden

• De ene bedelaar ziet de andere niet graag voor de deur staan.

Als meerdere mensen op hetzelfde uit zijn (zoals bij concurrentie e.d.), zitten ze elkaar dwars

• Ongenode gasten zet men achter de deur.

Gezegd van iemand die ergens langsgaat, maar geen warm welkom krijgt, omdat men hem helemaal niet graag ziet verschijnen

Vertalingen

    1. een afsluiting van een toegang tot een ruimte, gemaakt van hout, metaal of kunststof   

Afrikaans: deur (af) Aino: apa Baskisch: ate (eu) Bretons: dor (br) v Catalaans: porta (ca) v Chinees: 門 (zh) / 门 (zh) Duits: Tür (de) v Engels: door (en) Esperanto: pordo (eo) Estisch: uks (et) Fins: ovi (fi) Frans: porte (fr) v Fries: doar (fy) Georgisch: კარი (ka) (kari) Hongaars: ajtó (hu) Ido: pordo (io) Indonesisch: pintu (id) Italiaans: porta (it) v, portiera (it) v, sportello (it) m

Japans: 戸 (ja) ( と (ja), to), 扉 (ja) ( とびら (ja), tobira), ドア (ja) (doa) Limburgs: deur (li) Luxemburgs: Dier (lb) Nauruaans: metoror (na) Nedersaksisch: deur (nds), deure (nds), döre (nds), dure (nds), duur (nds), Döör (nds), Düör (nds), Dür (nds) Perzisch: در (fa) Pools: drzwi (pl) omv Portugees: porta (pt) v Russisch: дверь (ru) v Sloveens: vrata (sl) omv Slowaaks: dvere (sk) mv Spaans: puerta (es) v Tagalog: pinto (tl) Tsjechisch: dveře (cs) vmv Vietnamees: cửa (vi) Welsh: drws (cy) Zweeds: dörr (sv) g

Gangbaarheid

• Het woord deur staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "deur" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Afrikaans

Uitspraak

• geluid

Voorzetsel

deur

1. door

Drents

Voorzetsel

deur

1. door

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	deur	deuren
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

deur

1. (bouwkunde) deur; een afsluiting van een toegang tot een ruimte, gemaakt van hout, metaal of kunststof

Schrijfwijzen

• deure

Gronings

Voorzetsel

deur

1. door

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	deur	deuren
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

deur

1. (bouwkunde) deur; een afsluiting van een toegang tot een ruimte, gemaakt van hout, metaal of kunststof

Schrijfwijzen

• deure

Nedersaksisch

Voorzetsel

deur

1. door

Woordherkomst en -opbouw

• Van het Oudsaksische duru

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	deur	deuren
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

deur

1. (bouwkunde) deur; een afsluiting van een toegang tot een ruimte, gemaakt van hout, metaal of kunststof

Schrijfwijzen

deure Döör döre Düör

dure Dür duur

Afgeleide begrippen

• achterdeure

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Sallands

Voorzetsel

deur

1. door

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	deur	deuren
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

deur

1. (bouwkunde) deur; een afsluiting van een toegang tot een ruimte, gemaakt van hout, metaal of kunststof

Schrijfwijzen

• deure

Twents

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	deur	deuren
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

deur

1. (bouwkunde) deur; een afsluiting van een toegang tot een ruimte, gemaakt van hout, metaal of kunststof

Schrijfwijzen

• deure
• duur
• dure

Veluws

Voorzetsel

deur

1. door

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	deur	deuren
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

deur

1. (bouwkunde) deur; een afsluiting van een toegang tot een ruimte, gemaakt van hout, metaal of kunststof

Schrijfwijzen

• deure

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

West-Vlaams

Voorzetsel

deur

1. door