Østfold fylke

	Østfold fylke
	fylke
	Fylkesvåpen
	Fylkesvåpen
Land	Noreg
Adm.senter	Sarpsborg
Areal	4 004,2 km²
• land	3 730 km²
• vatn	274 km²
Folketal	312 152 (1. januar 2024)
Folketettleik	84 / km²
Målform	bokmål
Fylkesordførar	Sindre Martinsen-Evje (Ap)
Fylkesnummer	31
	; Østfold fylke; 59°20′00″N 11°20′00″E / 59.333333333333°N 11.333333333333°E
	Wikimedia Commons: Østfold

Østfold fylke, stundom kalla Austfold, er eit fylke i Noreg. Fylket er det søraustlegaste i landet og ligg på den austre sida av Oslofjorden, med grensar til Akershus i nord og vest og til Sverige og dei svenske fylka Värmlands län og Västra Götalands län i aust. I perioden frå 2020 til 2023 var Østfold ein del av Viken fylke. Det blei eit eige fylke igjen den 1. januar 2024, og tok i bruk dei gamle grensene, med unntak av Rømskog som blei ein del av Akershus fylke.

Østfold har seks byar: Askim, Mysen, Fredrikstad, Halden, Moss og Sarpsborg.

Historie

I vikingtida var området ein del av Vingulmark, som i sin tur var ein del av Viken og inkluderte Båhuslen. Det var delvis under svensk styre fram til Harald Hårfagre si tid.

Seinare, då Noreg var under dansk styre, delte den danske kongen området inn i mange len.

Namn

Det gamle namnet til Oslofjorden var Fold, og tydinga til Østfold vert då 'fylket aust for Oslofjorden'. Dette namnet har røter attende til 1543. I mellomalderen var namnet på fylket Borgarsysla 'fylket til byen Borg (i dag Sarpsborg)'.

Seinare (under dansk styre) vart fylket kalla Smaalenenes Amt.

Klima

Vêret i Østfold er prega av ei viss terrengskjerming mot aust og at det ligg ope til mot Skagerrak og Oslofjorden i sør og vest. Den herskande vinden er frå nord til nordaust om vinteren og frå sør til sørvest om sommaren.

Middeltemperaturen varierer frå -3 til -5 °C i januar til 16–17 °C i juli. Om vinteren vil temperaturen ved kysten som regel kome opp kring –1 °C.

Årsnedbøren er stort sett 700–800 mm, med seinsommaren og hausten som den våtaste tida. På grunn av det høgareliggande terrenget i aust, fell det lite snø om vinteren, i tillegg til at mild luft frå sjøen ofte fører til smelting.

Fylket har ein god del tåke, særleg på hausten og vinteren, på grunn av nærleiken til sjøen.

Kommunar

Folketala i oversynet under er frå SSB per 1. januar 2024.

Nr.	Namn	Kart	Adm.senter	Folkemengd	Flatevidd km²	Målform	Distrikt
3101	Halden kommune	Halden	Halden	000000000031935.000000000031 935	000000000000642.3400000000642,34	Bokmål	Halden
3103	Moss kommune	Moss	Moss	000000000052051.000000000052 051	000000000000137.7700000000137,77	Nøytral	Mosseregionen
3105	Sarpsborg kommune	Sarpsborg	Sarpsborg	000000000059771.000000000059 771	000000000000405.6800000000405,68	Bokmål	Nedre Glomma
3107	Fredrikstad kommune	Fredrikstad	Fredrikstad	000000000085230.000000000085 230	000000000000288.1500000000288,15	Bokmål	Nedre Glomma
3110	Hvaler kommune	Hvaler	Skjærhalden	000000000004787.00000000004 787	000000000000089.560000000089,56	Bokmål	Nedre Glomma
3112	Råde kommune	Råde	Karlshus	000000000007883.00000000007 883	000000000000118.6800000000118,68	Bokmål	Mosseregionen
3114	Våler kommune	Våler	Kirkebygden	000000000006145.00000000006 145	000000000000256.9600000000256,96	Bokmål	Mosseregionen
3116	Skiptvet kommune	Skiptvet	Meieribyen	000000000003919.00000000003 919	000000000000101.2100000000101,21	Bokmål	Indre Østfold
3118	Indre Østfold kommune	Indre Østfold	Askim	000000000047006.000000000047 006	000000000000791.9300000000791,93	Bokmål	Indre Østfold
3120	Rakkestad kommune	Rakkestad	Rakkestad	000000000008420.00000000008 420	000000000000434.7100000000434,71	Bokmål	Indre Østfold
3122	Marker kommune	Marker	Ørje	000000000003658.00000000003 658	000000000000412.9100000000412,91	Bokmål	Indre Østfold
3124	Aremark kommune	Aremark	Fossby	000000000001347.00000000001 347	000000000000319.2800000000319,28	Bokmål	Indre Østfold
Totalt	Østfold	Østfold	Sarpsborg	000000000312152.0000000000312 152	000000000004004.20000000004 004,20	Nøytral	Østlandet