Astrid Lindgren
| Astrid Lindgren | |
 | |
| Statsborgarskap | Sverige |
| Fødd | 14. november 1907 Vimmerby landsförsamling, Vimmerby |
| Død |
28. januar 2002 (94 år) |
| Yrke | manusforfattar, barnebokforfattar, romanforfattar, skribent |
| Språk | svensk |
| Politisk parti | Sveriges socialdemokratiska arbetareparti |
| Sjanger | barnelitteratur, eventyr |
| Medlem av | Samfundet De Nio |
| Far | Samuel August Ericsson |
| Mor | Hanna Ericsson |
| Ektefelle | Sture Lindgren |
| Born | Lars Lindgren, Karin Nyman |
| |
| Astrid Lindgren på Commons | |
Astrid Anna Emilia Lindgren (14. november 1907–28. januar 2002), fødd Ericsson, var ein verdskjend svensk barnebokforfattar.
Liv
[endre | endre wikiteksten]
Astrid Ericsson vart fødd på garden Näs nær Vimmerby i Småland. Far hennar heitte Samuel August og mor hennar Hanna. Ho hadde ein eldre bror, Gunnar, og to yngre systrer, Stina og Ingegerd.
Etter realskuleeksamen byrja ho å arbeida i Wimmerby tidning. Då ho som attenåring vart gravid ville far til barnet, sjefsredaktør i avisa, gifta seg med henne, men ho avslo og fødde sonen Lars i København. Han budde hjå ein fosterfamilie der dei første åra.
I 1926 flytta ho til Stockholm og lærte seg maskinskriving og stenografi. I 1931 gifta ho seg med sjefen sin, Sture Lindgren. Tre år seinare var Astrids andre barn, Karin, fødd. Familien flytta i 1941 til husværet i Dalagatan, med utsikt over Vasaparken, der Astrid budde til ho døydde.
I 1944 vann ho andrepremien i ei ungjenteboktevling med boka Britt-Marie lättar sitt hjärta (på norsk Britt-Mari letter sitt hjerte) som forlaget Rabén & Sjögren hadde utlyst og året etter vann ho med barneboka Pippi Långstrump (på norsk Pippi Langstrømpe).
Astrid Lindgren døydde i Stockholm i 2002.
Dei litterære figurane til Astrid Lindgren
[endre | endre wikiteksten]
Astrid Lindgren skreiv gjerne om litt opprørske og ulydige barn som gjorde mykje rart. Forteljingane hennar fortalde òg varmt om barn som mangla noko - som var fattige, ikkje kjende seg elska, eller sakna ein av eller begge foreldra sine.
Dei mest kjende hovudpersonane til Lindgren er Pippi Langstrømpe, Emil i Lønneberget, Marikken, Mio Min Mio, Kalle Blomqvist, Ronja Røverdatter, Tjorven, Brødrene Løvehjerte, Karlson på taket, Lotta i Bråkmakergata, Rasmus på loffen og barna i Bakkebygrenda.
Omsetjingar
[endre | endre wikiteksten]Dei rundt hundre bøkene til Astrid Lindgren er til saman trykka i 80 million eksemplar. Dei er i dag omsette til 77 språk. Pippi Långstrump var den første av Lindgren sine bøker som vart omsett til tysk. Boka hadde alt vorte refusert av fem tyske forlag før eit nystarta forlag i 1949 våga seg på å gje ut boka. Lindgren held seg sidan trufast på det forlaget, som mellom anna takk vera dette kom til å verte eit av Tysklands største bokforlag.
Den franske omsetjinga av Pippi som kom 1951 var strengt sensurert for det som vart sett som anarkisme og provoksjonar. Den usensurerte versjonen av Pippi Långstrump på fransk kom først i 1995.
Lindgren i samfunnsdebatten
[endre | endre wikiteksten]10. mars 1976 vart det i Expressen publisert ei historie ho hadde skrive, Pomperipossa i Monismanien, etter at ho hadde oppdaga at ho hadde betalt 102 % i skatt. Finansminister Gunnar Sträng uttalte hånleg i riksdagsdebatten att forfattaren hadde rekna feil, at ho var flink til å dikta opp historier, men ikkje kunne rekna, men måtte seinare erkjenne at det ikkje var tilfellet. I riksdagsvalet same år tapte sosialdemokratane for første gong på 44 år regjeringsmakta. Lindgren meinte at dei kanskje skulle byta jobb, då det var Sträng som var flink til å dikta historier og ikkje kunne rekna.
Ho tok klar stilling mot kjernekraft før folkeavstemminga i 1980, men det som engasjerte henne mest var borne- og dyrerettsspørsmål. Ho skreiv boka Min ko vill ha roligt saman med veterinæren Kristina Forslund og førte i Expressen ein kampanje for dyrerettar i tre år.
Statsminister Ingvar Carlsson gav henne på åttiårsdagen ei dyrerettslov, Lex Lindgren, men Lindgren omtalte lova som «fisig», då lova ikkje held det han hadde lova. Engasjementet hennar var likevel med på å opne augene til forbrukarane for dyrerettsspørsmål i høgre grad.
Då ho i 1978 vart tildelt Dei tyske bokhandlarane sin fredspris skreiv ho talen Aldrig våld!, men etter å ha lese talen ville ikkje arrangørane at ho skulle halda han, sidan ho jamførte vald i heimen med vald i verda, noko dei meinte ville kunne opprøre det tyske publikumet. Lindgren meinte at om ein gav prisen til ein barnebokforfattar fekk ein rekna med at ho kom til å ta utgangspunkt i barnerommet, og om ho ikkje fekk halda talen ville ho lata vera å koma. Ho held talen og han vart trykt i store opplag og fekk gjennomslagskraft. Året etter fekk Sverige ei lov mot mishandling av born.
Prisar og utmerkingar
[endre | endre wikiteksten]- 1950 - Nils Holgersson-plaketten
- 1958 - H C Andersen-medaljen
- 1963 - Astrid Lindgren vart som første barnebokforfattar innvald i Samfundet de Nio
- 1970 - Expressens barnbokslitteraturpris Heffaklumpen
- 1970 - Dei tyske bokhandlarane sin fredspris
- 1971 - Svenska Akademins store guldmedalje
- 1975 - Litteris et Artibus
- 1978 - Illis Quorum 12:e størrelsen
- 1987 - Tolstojmedaljen
- 1994 - Right Livelihood Award for sin kamp både for barns og dyrs rettar.
- 1997 - Årets svenske i verda
I Tyskland er heile 116 skolar kalla opp etter forfatteren.
Bibliografi i utval
[endre | endre wikiteksten]| 1944 - Britt-Marie lättar sitt hjärta | På norsk: | 1949 - Britt-Mari letter sitt hjerte |
| 1945 - Pippi Långstrump | På norsk: | 1946 - Pippi Langstrømpe |
| 1946 - Pippi Långstrump går ombord | På norsk: | 1947 - Pippi Langstrømpe går ombord |
| 1946 - Mästerdetektiven Blomkvist | På norsk: | 1948 - Mesterdetektiven Blomkvist |
| 1947 - Alla vi barn i Bullerbyn | På norsk: | 1948 - Alle vi barna i Bakkebygrenda |
| 1948 - Pippi Långstrump i Söderhavet | På norsk: | 1948 - Pippi Langstrømpe går til sjøs |
| 1949 - Mera om oss barn i Bullerbyn | På norsk: | 1949 - Mye moro i Bakkebygrenda |
| 1949 - Nils Karlsson-Pyssling | På norsk: | 1950 - Per Pusling |
| 1950 - Kajsa Kavat | På norsk: | 1951 - Koste-Kari : og andre unger |
| 1951 - Mästerdetektiven Blomkvist lever farligt | På norsk: | 1952 - Mesterdetektiven Blomkvist lever farlig |
| 1952 - Bara roligt i Bullerbyn | På norsk: | 1952 - Ingen steder som Bakkebygrenda |
| 1953 - Kalle Blomkvist och Rasmus | På norsk: | 1954 - Mesterdetektiven Blomkvist og lille Rasmus |
| 1954 - Mio, min Mio | På norsk: | 1955 - Mio, min Mio |
| 1956 - Rasmus på luffen | På norsk: | 1957 - Rasmus på loffen |
| 1957 - Rasmus. Pontus och Toker | På norsk: | 1958 - Rasmus, Pontus og Trille |
| 1958 - Barnen på Bråkmakargatan | På norsk: | 1958 - Barna fra Bråkmaker-gata |
| 1959 - Sunnanäng | På norsk: | 1960 - Sunnaneng |
| 1960 - Madicken | På norsk: | 1961 - Marikken |
| 1961 - Lotta på Bråkmakargatan | På norsk: | 1964 - Lotta fra Bråkmaker-gata |
| 1963 - Emil i Lönneberga | På norsk: | 1964 - Emil fra Lønneberget |
| 1964 - Vi på Saltkråkan | På norsk: | 1965 - Vi på Saltkråkan |
| 1973 - Bröderna Lejonhjärta | På norsk: | 1974 - Brødrene Løvehjerte |
| 1981 - Ronja Rövardotter | På norsk: | 1981 - Ronja Røverdatter |
| 1991 - Hujedamej och andra visor av Astrid Lindgren |
Kjelder
[endre | endre wikiteksten] | Denne artikkelen treng referansar for verifikasjon. |
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]- Astrid Lindgren
- Här kommer Pippi Långstrump Arkivert 2005-11-24 ved Wayback Machine.
- Pomperipossa i Monismanien Arkivert 2004-10-09 ved Wayback Machine.