County Donegal
| County Donegal | |||
| Contae Dhún na nGall | |||
 | |||
|
|||
| Land |  Irland
| ||
|---|---|---|---|
| Del av | Irland | ||
| Hovudstad | Lifford | ||
| Areal | 4 841 km² | ||
| Folketal | 146 956 (2006) | ||
| Folketettleik | 30 / km² | ||
| Provins | Ulster | ||
| Bilnummer | DL | ||
 County Donegal 54°55′N 8°00′W / 54.92°N 8°W | |||
 Kart som viser County Donegal.
| |||
| Wikimedia Commons: County Donegal | |||
| Nettstad: www.donegal.ie | |||
County Donegal (irsk Contae Dhún na nGall, «utlendingane sin festning») er eit grevskap i Republikken Irland nord på Irland i provinsen Ulster. Grevskapet er eit av tre grevskap i Ulster som ikkje ligg i Nord-Irland.
County Donegal grensar til Fermanagh, Tyrone og Londonderry i Nord-Irland i aust, og Leitrimi sør. I nord og i vest ligg Atlanterhavet.
Grevskapet vart tidlegare òg kalla Tyrconnel (irsk Tír Chonaill), etter jarledømet Tyrconnel. Forsøk på å gjere dette til offisielt namn på slutten av 1900-talet stranda då det vart påpeikt at halvøya Inishowen historisk sett ikkje er det same som Tyrconnel.
Administrasjonsbyen er Lifford, medan den største byen er Letterkenny. Sistnemnde var ein periode den raskest voksande byen i Vest-Europa. Det høgaste punktet er Errigal på 752 moh..
Geografi
[endre | endre wikiteksten]Donegal består for det meste av lågt fjellandskap, med fleire fjordar langs kysten. Lough Swilly og Lough Foyle som dannar grense mot Nord-Irland, er dei viktigaste av desse. Klippene Slieve League er av dei høgaste kystklippene i Europa, og Malin Head på Inishowenhalvøya er det nordlegaste punktet på øya. Utanfor kysten ligg øyane Arranmore og Tory Island, som er busett og høyrer til grevskapet. Det er òg fleire øyar som ikkje er busett.
Den eldste kjende irske bergarten er om lag 1,7 milliardar år gamal, ein gneistype på øya Inishtrahull utanfor kysten av Donegal. I andre delar av Donegal er det funne stein som har oppstått som avleiringer etter isbrear, noko som viser at det som skulle verte til øya Irland var delvis dekt av is i ei av istidene. Der har derimot vore umogeleg å tidfeste desse avsettingane nøyaktig på grunn av seinare landheving.
Klimaet er mildt for denne breiddegraden på grunn av Golfstraumen.
Språk
[endre | endre wikiteksten]Dialekten av det irske språket som vert tala i Donegal er distinkt, og har tatt opp i seg trekk frå skotsk gælisk. Det finst ein gaeltacht (irsktalande område) i Donegal, der dei snakkar vest-ulsterdialekt. Tidlegare var det òg ein gaeltacht på Inishowen, der dei brukte aust-ulsterdialekt. Donegalirsk har stor påverknad på irsktalande i det nordlege Irland, og dei som brukar språket der talar det derfor normalt med ein markant forskjellig uttale enn den «offisielle» uttalen som vert brukt i RTÉ sine sendingar
Ulsterskotsk vert òg talt av ein del menneske i Donegal.
Byar og landsbyar i County Donegal
[endre | endre wikiteksten]- Ardara
- Ballybofey, Ballyshannon, Buncrana, Bundoran, Burtonport
- Carndonagh, Carrigart, Clonmany, Creeslough, Castlefin, Culdaff
- Donegal, Downings, Dunfanaghy, Dungloe
- Glencolmcille, Glenties, Gort an Choirce, Greencastle, Gweedore
- Falcarragh
- Letterkenny, Lifford
- Kerrykeel, Kilcar, Killybegs, Kilmacrennan
- Magheroarty, Milford, Moville, Muff
- Newtowncunningham
- Ramelton, Rathmullan
- Stranorlar
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «County Donegal» frå Wikipedia på engelsk, den 25. oktober 2007.