Fanerozoikum

Fanerozoikum 542 - 0 million år sidan

Geologiske periodar sjå • diskuter •  -4500 — – -4000 — – -3500 — – -3000 — – -2500 — – -2000 — – -1500 — – -1000 — – -500 — – 0 — Hadeikum Arkeikum Protero -zoikum Fanero -zoikum Eo Paleo Meso Neo Paleo Meso Neo Paleo Meso Keno     Skala: Millionar år sidan

Fanerozoikum er eonet som vi no er inne i og tidsperioden då det meste av dyrelivet har eksistert. Perioden dekkjer om lag dei siste 545 millionar åra og strekkjer seg tilbake til då dei første dyra med hardt ytre dukka opp. Namnet kjem frå gresk og tyder «synleg liv» og viser til dei mange organismane som dukka opp i den kambriske eksplosjonen. Tida før fanerozoikum vert ofte kalla prekambrium (i dag delt inn i hadeikum, arkeikum og proterozoikum). Den nøyaktige grensa mellom fanerozoikum og proterozoikum er noko usikker. På 1800-talet vart grensa sett til dei første talrike fossila av fleircella dyr dukka opp. Sidan 1950-talet har derimot fleire hundre taksa frå proterozoikum vorte identifisert. Dei fleste geologar og paleontologar set vanlegvis grensa mellom proterozoikum og fanerozoikum til den klassiske grensa då dei første trilobittane og archaeocyathane dukka opp, ved tida då dei første komplekse mattunnelane dukka opp, kalla Trichophycus pedum, eller då dei første gruppene av små, generelt ikkje-leddelte, pansra dyr kalla småskjellfaunaen. Dei tre grensene ligg eit par millionar år frå kvarandre.

Under fanerozoikum auka det biologisk mangfaldet frå nær null til fleire tusen slekter.

Fanerozoikum er delt inn i tre geologiske æraer: paleozoikum, mesozoikum og kenozoikum. I eldre litteratur vert uttrykket fanerozoikum hovudsakleg nytta som for tidsperioden som paleontologar er interessert i, men denne bruken av uttrykket ser ut til å ha falle bort i moderne litteratur.

Tidsspennet til fanerozoikum inneheld den raske utviklinga av mange dyrerekker, evolusjonen til desse rekkene til forskjellig utforming, dei første plantene på jordoverflata, utviklinga av komplekse planter, dei første fiskane, dei første landdyra og utviklinga av det moderne dyrelivet. I løpet av denne perioden har kontinenta flytta på seg og danna etter kvart superkontinentet Pangea, som så delte seg opp i dei noverande kontinenta.

Sjå òg

• Geologisk tidsskala
• Paleoklimatologi
• Platetektonikk

References

• Denne artikkelen bygger på «Phanerozoic» frå Wikipedia på engelsk, den 19. august 2008.
  • Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
    • Markova, Aleksander V., Korotajev, Andrej V. (2007). «Phanerozoic marine biodiversity follows a hyperbolic trend». Palaeoworld 16 (4): 311–318. doi:10.1016/j.palwor.2007.01.002.  CS1 maint: Multiple names: authors list (link)
    • Miller, K. G.; et al. (2005). «The Phanerozoic record of global sea-level change». Science 310 (5752): 1293–1298. doi:10.1126/science.1116412.  CS1 maint: Explicit use of et al. (link)

Fanerozoikum
Paleozoikum	Mesozoikum	Kenozoikum