Haltdalen stavkyrkje
63°25′4.4″N 10°21′18.5″E / 63.417889°N 10.355139°E
| Haltdalen stavkyrkje | |||
| kyrkje | |||
 Kyrkja frå nord.
Foto: Pat Hayes | |||
| Type | langkyrkje | ||
|---|---|---|---|
| Teknikk | stavverk | ||
| Material | tre | ||
| Innvigd | |||
| • Endringar | Riven og oppattbygd minst fire gonger[1] | ||
| Portal | Tre stykke[1] | ||
| Kor | 3,4 x 2,9 m.[1] | ||
| Skip | 5,8 x 4,8 m.[1] | ||
| Preikestol | Har ikkje[1] | ||
| Døypefont | Har ikkje[1] | ||
| Altartavle | Har ikkje[1] | ||
 Haltdalen stavkyrkje 63°25′04″N 10°21′19″E / 63.41790061°N 10.35513997°E | |||
| Wikimedia Commons: Haltdalen stave church, Trondheim | |||
Haltdalen stavkyrkje, tidlegare òg kalla Haltålen stavkyrkje, står på frilutfsområdet til Trøndelag Folkemuseum på Sverresborg i Trondheim i Trøndelag fylke. Ho er ei enkel, vel ni meter lang, einskipa stavkyrkje med rektangulært skip og kor, begge med bratte, spontekte saltak. Koret er noko lågare enn skipet. Hjørnestavane har store flattrykte kuler nedst, noko ein ikkje kjenner frå andre stavkyrkjer.[1]
Kyrkja var soknekyrkje i Haltdalen i noverande Holtålen kommune fram til 1881.[1] Etter at ho gjekk or bruk vart ho flytt til Vitenskapsmuseet i Trondheim, der ho vart reist på slutten av 1880-åra.[1] Ved rekonstrueringa vart det også brukt delar av stavkyrkja frå Ålen[1], nabobygda til Haltdalen. I 1937 vart ho flytt til Sverresborg, der ho vart teken nedatt i 1940 grunna verdskrigen, og sett oppatt på slutten av 1940-åra.[1] Kyrkja skal også ha vorte flytt nokre hundre meter i 1704.[1] All flyttinga og endringane gjer henne vanskeleg å datere, men på grunnlag av nokre årringsdateringar og vurdering av stilelement og konstuksjon vert delar av kyrkja datert til siste halvdelen av 1100-talet.[2]
Kopiar av kyrkja
[endre | endre wikiteksten]
Teiking: Håkon Christie
Det er laga fleire kopiar av stavkyrkja seinare år. Ei vart gjeven som gåve frå Noreg til Island ved det islandske tusenårsjubileet for kristninga i 2000. Ho står på Heimaey. Ei anna heiter Haltdalen nye stavkyrkje og står mellom den gamle kyrkjegarden og nykyrkja i Haltdalen i Holtålen kommune. Ho vart vigsla 29. august 2004.[3] Begge desse kyrkjene har svalgang, noko det er tydlege spor att av på originalen, og dei gjev truleg eit godt inntrykk av korleis kyrkja såg ut i mellomalderen. Ein tredje versjon står på Hølonda i Melhus kommune og heiter Kolbrandstad stavkyrkje.[4] Ho vart bygd i 1999 og er utan svalgangar. I tillegg er det planar om å bygge ein kopi på Hindrem i Leksvik kommune.[4] Haltdalstavkyrkja gav også inspirasjon til bygginga av Holzstabkirche St. Nikolai. Ho vart bygd av born og ungdommar på Bauspielplatz Roter Hahn i Lübeck i Tyskland i 2007.[5][6]
Interiør og inventar
[endre | endre wikiteksten]Kyrkja har alter, men elles er ho ribba for inventar. Det er merkje i veggene etter galleri og vindaugsopningar, og det er restar etter dekormåling frå 1600-talet på veggene.
Portalar
[endre | endre wikiteksten]Kyrkja har tre portalar. Alle er enkle med lite eller ingen skurd. Vestportalen kjem frå Ålen stavkyrkje. Dei to andre portalane er på sørsida, ein i koret og ein i skipet.
Referansar
[endre | endre wikiteksten]- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 Leif Anker (2005). «Haltdalen stavkirke». Kirker i Norge : Middelalder i tre - stavkirker. Oslo: ARFO. s. 312–315. ISBN 82-91399-16-6.
- ↑ Jørgen Jensenius: «Haltdalen stavkirke» på nettstaden stavkirke.org, arkivert frå originalen 8. juni 2009, henta 8. juni 2009
- ↑ «Den nye stavkirka» på nettstaden til Stiftelsen Haltdalen stavkirke og Gammelgården
- ↑ 4,0 4,1 «Nei til Hindrem stavkirke» på nettstaden til NRK Trøndelag
- ↑ Sabine Latzel: «St. Nikolai: Lübecks neue Kirche» i Lübecker Nachrichten 28. februar 2008
- ↑ Nettstaden til Bauspielplatz Roter Hahn, arkivert frå originalen 1. juni 2009, henta 10. juni 2009
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]- Riksantikvaren: Stavkirkeprogrammet 2001 -2015 - Hva har skjedd så langt. Riksantikvaren 2008: «Haltdalen stavkirke» s. 53
- Om Haltdalen stavkyrkje på nettstaden til Trøndelag Folkemuseum
- Om Haltdalen kyrkjestad på nettstaden stavkirka.no
- Haltdalen stavkyrkje i kulturminnesok.no, nettstaden til Riksantikvaren