Maiada

Mai gascon

Ua maiada qu’es ua hèsta qui consisteish a quilhar un arbo aperat « mai », en l’aunor d’ua persona. Aqueth trabalh, sovent clandestin que’s debana normaument dens la neit deu 30 d’abriu au 1^èr de mai ; d'aquí le son nom.
Qu’aperan tanbei « maiada » lo convit qui acompanha o qui seguirà la plantacion. Que s'i beu e minja generaument aus despens de la persona aunorada.

Istòria

Las manifestacions ligadas a l’arbo de mai qu’an tocat tota l’Euròpa (Alemanha, Àustria, Soïssa, Suècia, Anglatèrra, Russia, Romania, Italia).
La costuma de plantar un arbo qu’es atestada en França au sègle XII^au, e la mencion mei anciana qu’emana de las tèrras d’Òc : que’s tròba dens ua carta de 1136, autrejada per Rotgèr 1^èr Trencavel entà la vila d’Ambialet : " Volem (...) que lou premier jour de may lou jouven pot plantar ung may que tota personna que ne trinque deu pagar un farrat de vi....
Los mais tà las gojatas que son atestats un chic pertot en França au sègle XIII.
Que tròban mais taus elegits, dempuish 1830 , mes sustot dempuish la III^au Republica (1870-1940).
Qu’es enqüèra en Occitania qu'aquera costuma e’s perpetua au sègle XXI dab lo mei de vigor.

Las maiadas que pòden estar individuaus, entà aunorar ua persona (gojatas de 20 ans, elegits, notables,...), sii collectivas, entà ua comunautat (municipalitat, con·hrairia,...).

Costumas per regions :

Maransin

La fòrma de maiada qui, en Maransin, es la mei ritualizada e qui sembla la mei anciana qu’es lo mai a las gojatas de 20 ans. Que son los gojats de la classa, a còps ajudats per vesins o amics, qui an la carca de preparar e organizar la plantacion deus mais a totas las gojatas en atge deu vilatge, dens la nuit deu 1èr de mai.
Au mes d’abriu, las garlandas e flors de papèr crespon que son perparadas. Que cau dinc a 600 flors tà cada mai, tanbei, tots que s’i hican : amics, vesins, parents, joens o vielhs, que s’amassan a l’esconut de las concernidas.
Dus o tres jorns abans la fin deu mes, los gojats se’n van peus bòscs tombar los pins (pinus pinaster) causits quauque temps a l’avança per un òmi avisat qui sapi quei pin pòt estar copat shens har domau au proprietari qui, plan segur n’es pas estat avertit. Cau que los pins siin plan drets e pro hauts. Que pòden passar los 17 m. Un còp tombats, que son carrejats dens un parc o un carriu, cadun en çò d’un vesin de las maisons on seràn quilhats.
Las tòras que pòden estar completament peladas e leishivadas tà’n tirar la gema ; un tòrclo de boish picat de flors de papèr multicolòras, que poja en torciròla deu pè dinc au cabelhèr. D’auts qu’i daishan la carròspla, mes qu’es estujada dab gèira pingorlada de flors e garlandas. Au bèc deu pin, lo cabelhèr sonque que damòra, eth tanbei ondrat de flors ; las brancas mei baishas son tiradas. Chic en devath, que hican en pindòlas sii duas, sii tres coronas de verdura flocadas, passadas a l’entorn de l’arplo : la petita la mei hauta, puish, en penent l’ua de l’auta, la mejana, e en devath la mei grana.
A la neit deu 30 d'abriu, qu’atenen que lo monde de la maison on vòlen hicar lo mai e siin au lheit e la lutz estupada. Lavetz shens bruit, dus òmis que cavan un trauc prohons, deu temps que los auts apressan lo pin engarlandat. Aqueth qu’es quilhat dab horcas, escalas, còrdas e dab hòrt de braç. Un còp calat bien d’aplom, que hican lo panèu dab la formula consacrada : « Honneur à tes 20 ans » (aunor aus tons 20 ans), e au pè deu pin, un flòc d’arums o de gèsta.
Quèn tot es acabat, que hèn petar dus còps de fesilh entà deishudar la maison. Lo mèste de l’indret qu’òrb los contravents e que hèi l’estonat. Puish qu’envita tot lo monde a búver un còp. Los joens de la tropa, los de 20 ans, qu’an d’auts mais a plantar tà las autas gojatas, e qu’i passaràn tota la neit.
Lo mai damòra en plaça dinc a que los plantaires e siin envitats a har la hèsta, búver e minjar. Aqueth jorn, avant de passar a taula, la gojata aunorada qu’a de segar lo pin dab l’arpan, ajudada peu son pair.
Si védetz un mai secat suu pè, aquò vòu díser que lo repaish de la maiada n’es pas enqüèra estat pagat.
Que’s hèn tanbei en Maransin, maiadas entaus elegits, a soa casa l’annada de l’eleccion, e cada an dab un mai collectiu en plaça publica. De mei en mei que’s plantan mais entà totas las escadenças qui pòden servir de pretèxte entà s’arretrobar e har la hèsta : navèth vesin, anniversari, retrèita,...

Honts

• Antoinette Glauser-Matecki ; Le Premier mai ou le Cycle du printemps, Rites, mythes et croyances ; Editions Imago ; 2002 ; ISBN 2-911416-66-X.
• Marie-France Houdart ; Arbres de Mai, Mai de l’élu(e) ; Maiade éditions ; 2008 ; ISBN 978-2-916512-05-1.
• Les mayades, in Mai-Juin dans la Lande autrefois ; Les Amis du Musée de la vie rurale en pays landais ; Laluque, 2010 ; pp. 13-16.
• Anne Payen-Deverchère ; Histoire de « mais » ; in Bulletin de l’Association Mémoire en Marensin ; n°7 – 1996 ; pp. 2 – 11.

Sus d'autres projècte de Wikimedia:
Commons	Commons (Galariá)
Commons	Commons (Categoria) Modèl:Commonscat/categories