Deute

Lo deute (del latin debeo) significant "dever, çò que se deu a qualqu'un" es un escambi asincròn entre doas entitats (persona, grop, entrepresa, Estat).

Se lo mot deute s'utiliza subretot pels deutes financièrs, un deute es tanben un concèpte moral. De deutes morals son impossible a quantificar e donc de remborsar, per exemple quand una persona salva la vida d'una autra persona. Los deutes jògan un ròtle central dins l'organizacion de las activitats umanas, coma las economicas. Mai sovent, un deute permet un investiment que deu melhorar la produccion. Per exemple, un Estat pòt empruntar per bastir d'infrastructuras coma de carrièras que, çò espèra, favorizarán los escambis. Mai simplament, un païsan pòt demandar l'ajuda als mejancièrs per desbosigar una tèrra que poirá alara cultivar. Ara, lo sistèma bancari es un malhon essencial de l'economia contrarotlant l'emission de moneda. D'efièch los deutes son pas qu'un mejan utilizat per mestrejar la massa monetària: l’ajustar en foncion de la creissença, de l'inflacion o del caumatge. Per d'assegurar la fisança dels diferents agents economics, los deutes son encastrat pel drech. En drech lo concèpte de deute fa partit del drech de las obligacions . Mas las dinamicas complèxas del deute son fin finala pau compresas e, malgrat lo drech, fan pesar un risc vertadièr sus l'economia e mai generalament sus las societats umanas. Se pòt pas far abstraccion dels riscs exteriors coma la meteo e de la dimension psicologica associada a la percepcion del futur, de la valor e del risc pels umans. Se los agents economics pèrdon la fisança dins lo futur o lor capacitats a complir lors promessas, lo fragil equilibri pòt s’aclapar.

En comptabilitat, un deute es un passiu o un actiu, segon lo punt de vista debitor o creancièr, segur que lo tèrme e lo montant son fixats de biais precís. Dins aquel sens, los deutes d'una persona, d'una entreprisa, d'un país o d'una institucion son l'ensems de las somas que deura pagar per remborsar par exemple dels emprunts que contractèt amb una banca, per reglar de cargas qu'engatgèt (facturas de pagar, abonaments, primas d'assegurança...) o que li son impausadas (impòsts...).

Istòria

L'istòria del deute es mai anciana qu'aquela de la moneda: alara que las primièras pièças datan del regne de Gigés a l'entorn de 700 AbC., un sistèma economic basat sul deute se desvelopèt amb la civilizacion Sumèr, 6000-3500 AbC.

Antiquitat

La civilizacion Sumèr, 6000-3500 AbC., desvelopèt un sistèma de deute, la forma de deute mai anciana conegut fins ara. Dins aquel sistèma de prestes e d'emprunts, los païsans s'endeudavan mai sovent al prètz de lor libertat e d'aquela dels lor enfants, la servitud essent sovent la sola possibilitat de remborsar lors deutes. Per gerir aquel sistèma, los reis sumèr dispausavan del drech amnistia, anulant regularament l'ensems dels deutes e servituds associats. Se trapa l'eritatge d'aquel sistèma dins la lei del Jubilèu de l'anciana Israèl (Levitic 25:10).

Edat Mejana

Las republicas e ciutats italianas de l'Edat Mejana e de la Renaissença foguèron d'entre los primièrs Estats a se bastir amb l'emission de deute, los monti'. Los monti son, a l'Edat Mejana e a la renaissença en Itàlia, una equivaléncia de las obligacions. Aquel tipe de fons existís encara jos la forma del mont de pietat.

En 1262, la ciutat de Venècia realizèt sa primièra emission de deute jos la forma de « monte », lo Monte vecchio, seguit en 1482 del Monte nuovo e en 1509 del Monte nuovissimo. En 1343, lss Perruzis, banquièrs florentins, faguèron falhita fàcia al rei Edoard III d'Anglatèrra. En 1347, los deutes de la ciutat de Florença foguèron amassats dins un fons, lo « Monte commune », mont de deute que la vila foguèt incapabla de remborsar. Lo taus èra fixat a 5 % e los deutes podavan èsser cambiats coma quin que siá ben. Aquel mercat èra fòrça volatil, 5 % del deute public podava èsser cambiat cada an (ref Pezzolo). A la fin del sègle XIV a causa de la multiplicacion dels conflictes amb los autres Estats, la vila multipliquèt las emissions de deutes. Pauc a pauc la riquesa se transferiguèt cap als mai rics, aqueles que prestèron mai a la vila. En 1352, 2 % dels Florentins possedavan 25 % de las riquesas de la vila, en 1404 los mai rics aviá cumulat 42 % de las riquesas. En 1427, aqueles transferiments de riquesa somés a una imposicion inegala pausèron de prblèmas, en 1378 los trabalhadors del textil, los ciompi, se revoltèron. En 1427, las intradas d'argent bastèron pas mai a remborsar lo deute... 86 % dels monti apartengavan a 10 % dels Florentins, alara que 71 % dels fogals n'avián pas.

En 1407, a Gènoa, los creancièrs mai importants de la vila creèron la Casa di San Giorgio, una entrepresa multinacionala d'avantgardia. Abandonant totjorn mai la gestion dels revenguts fiscals e doanièrs a aqueles creancièrs, la republica de Gènoa perdèt una granda partida de sa legitimitat e de son poder. La ciutat èra alara gerida subretot per e en favor dels intereses privats de l'oligarquiá possedent la Casa di San Giorgio.

Reglamentacion

Una règla de bona gestion consistís a equilibrar despensas e revenguts. L'utilizacion de l'endeutament per emprunt permet de financiar d'investiments importants tot en salvant aquela règla. Per enfrentar lo diferents conflictes que podavan opausar los prestaires e los empruntors, los deutes son encastrats pel drech. Las leis que s'aplican a las modalitats d'un deute son diferents segon la natura del prestaire e/o de l'empruntor.

Lo credit es l'encastre juridic del deute mai important, perque es tanben lo principal mecanisme de creacion monetària. Las bancas crean de la monenda en escambi d'una reconeissença de deute.

Deutes ostalencs

Reconeissença de deute

La reconeissença de deute es un acte escrich amb que una persona, nomenda debitor, reconeis dever una soma d'argent a una autra persona, nomenada creancièr.

Quand una persona prèsta d'argent a una autra, es preferable d'aver una pròva d'aquel prèst. De mencions son obligatòrias e devon donc figurar per escrich. En França, s'agís de la signatura d'aquel que s'engatge, la data e lo montant del prèst en chifres e en letras.

suberendeutament

Las bancas nacionalas coma banca de França fixan lo taus d'usura, lo taus maxim legal per un prèst. En França, un persona fisica a pas lo drech de far quicanèla; una procedura de suberendeutament foguèt decidit en 1989 en cas d'impossibilitat manifesta pel debitor de bona fe d'enfrentar l'ensems dels seus deutes non professionals exigibles e a escaire. La reglamentacion applicabla actualament es la lei del 1^èr de julhet de 2010.

Entrepresas nonfinancièras

Las entrepresas pòdon aver recors al deute per financiar lors operacions se dispausan pas pro de capitals o simplament coma aisina de gestion. Dins una optica de gestion financièra, se distinga sovent los deutes segon lor gra d'exigibilitat, anant dels deutes de cort tèrme als deutes de mejan e long tèrme. Los deutes de mejan o long tèrme son mai sovent contractadas per financiar lo cicle d'investiment alara que los deutes de cort tèrme financan lo cicle operacional.

Se distria entre autres:

• Deutes de cort tèrme d'expleitacion - subretot los credits dels fornisseires,
• Deutes de cort tèrme fòra d'expleitacion - impòst sus las societats a pagar al fisc, cotisacions socialas, avanças e acomptes recebuts sus las comandas…
• Deutes de cort tèrme bancàrias, balhdas per de partenaris financièrs,
• Deutes de mejan tèrme o de long tèrme:
  • emprunts bancaris,
  • obligacions, una forma d'emprunt accessible a la grandas entrepresas quotadas suls mercats coma lo CAC40.

Dins l'encastre europèu, pels Establiment public de caractèr industrial e comercial (EPIC) que l'activitat es dins lo sector concurrencial, las possibilitats d'intervencion de l'Estat francés son tanben limitadas. Quitament, segon las règlas del comèrci internacional, las entrepresas pòdon pas èsser mantengudas jos perfusion financièra de l'Estat. Una entrepresa privada que ven en estat de cessacion de pagaments es somesa a una procedura de redreçament judiciari previst pel còdi de comèrci o, s'existís vertadièrament pas de possibilitat de redreçament, de liquidacion judiciària, e dins aquel cas acaba d'existir. En efièch, al contrari dels Estats o de las personas fisicas, una entrepresa pòt disparareisser. Per evitar aquel tèrme, las entrepresas privadas (mas aquò s'aplica tanben a las entrepresas publicas) utilisan divèrsas estrategias: reduccion de las cargas per racionalizacion dels sistèmas de produccion, abandon de las brancas non rendablas que son abandonadas o externalizadas, venta d'actius non estrategics (immobiliari per exemple) o ben novèla capitalizacion pels accionaris.

Las entrepresas publicas d'estatut privat (SA) pòdon en principi èsser mesa en falhita se l'Estat decidís de las far pas mai beneficiar de las subvencions publicas, o per decision purament budgetària, o en applicacion de las normas europèas (per evitar las distorsions de concurréncia). Qualques entrepresas de drech privat devon o deguèron tanben enfrentar de deutes colossals balhats per de bancas, que pesan lor rendabilitat per mai d'un ans (Alstom, lo Credit lionés en 1993, Eurotunnel, France Telecom o Vivendi son d'ancians cases d'entre los mai celèbres en França).

Entrepresas financièras

Las entrepresas financièras son encastradas per mai d'una leis e règlas.

Bancas centralas

Las bancas centralas son d'institucions nacionalas o supranacionalas de tòca non lucrativa que crean de la moneda. Prèstan subretot a las bancas comercialas. La Resèrva federala dels Estats Units dAmerica (Fed) a per mission d'assegurar l'estabilitat dels prètz (es a dire de limitar l'inflacion) e lo bon anar de l'economia. La mission principala de la Banca Centrala Europèa es d'assegurar l'estabilitat dels prètz. Establís sa politica monetària en fixant los taus directors segon los intereses de sa mission. Dempuèi 2008 la BCE compra tanben de deutes sobeirans çò qu'equival indirectament de prestar als Estats.

Las bancas centralas son dins lo sistèma financièr modèrne pro independantas del poder politic. L'independéncia de las bancas centralas es considerat coma susceptible de limitar l'inflacion. En França la loi de 1973 precisa l'autonomia de la banca de França al respècte del poder politic. Pasmens se lo drech enebís dins fòrça païses la compra dirècte d'un deute d'Estat per la banca centrala, aquela pòt liurament comprar aquel deute sul mercat segondari. Alesina e Summers (1993) volguèron demostrar una relacion entre taus d'inflacion flac e granda independéncia de las bancas centralas, mas d'estudis fondats sus un indicator mai precís de l'independéncia, aquel de Cukierman (1992), e menats dins un nombre de païses mai grand relativizan fòrça la primièra concluson.

L'FMI, la Banca Mondiala e la Banca dels reglaments internacionals son d'institucions financièras internacionalas que participan al foncionament de l'economia globala e a la regulacion financièra.

Establiments financièrs

Un establiment financièr es una entrepresa qu'a per activitat principala de vendre o de comprar de deutes. Las formas juridicas son multiplas. I a las bancas, las societats fiduciàrias, las societats de corratatge de valors, las companhiás d'assurança, las societats de credit balh, los investisseires institucionals, los hedge funds.

En mai de la forma classica de l'emprunt, los establiments financièrs contractan e escambian de deute jos de formas multiplas coma los produchs derivats. Un contracte d'assurança es un deute condicional que permet al beneficiari lo transferiment d'un risc sus la companhiá d'assurança. Los calculs de la prima d'assurança o del taus d'interés d'un emprunt utilizan de tecnicas actuarialas d'estimacion dels riscs. Una opcion es un drech de compra o de venta d'un produch, coma lo blat o lo petròli, a una data a un prètz fixat.

Deute public

Los Estats pendent longtemps aguèron lo privilègi de batre la moneda establissent atal una unitat de compte simplificant e favorizant los escambis sus lor territòri. La moneda èra utilizada en granda partida per financiar las armadas e las campanhas militàrias. La moneda es lo « nèrvi de la guèrra » dempuèi lo començament: «Foguèt pas Felip, mas l'aur de Felip que prenguèt las vilas de Grècia». L'argent e l'aur son los dos principals metals precioses utilizats per batre la moneda; l'istòria es marcada de crisis al subjècte de l'un d'aqueles metals. Al mitan del sègle XX, totas las monedas venguèron fiduciàrias e arrestèron d'èsser convertiblas en aur. Al meteis temps los deutes publics se desvelopèron. Los Estats èran marcats per lors sobeirans, contractant de deutes en lor nom e aqueles deutes s'escambièran enseguida sus un mercat segondari. Las ciutats italianas coma Venècia son los primièrs Estats a desvelopar aquel sistèma encoratjat pel desvelopament de las bancas. La fisança accordada a una moneda e lo credit d'un deute public repausa subretot sus la capacitat de l'Estat a levar d'impòsts e a onorar los seus engatjaments.

L'Estat es censat èsser lo mèstre del jòc. Sobeiran, fixa l'encastre legal a l'entorn de son deute public, pòt recórrer a l'impòst, desvaluar sa moneda o quitament cambiar de moneda. Mas, existisson de limitas coma lo mòstra la corba de Laffer dins lo recors a l'impòst e, dins un mond totjorn mai globalizat ont los escambis son subretot transnacionals, cada Estat deu compausar amb los seus partenaris e los tractats internacionals dins un mercat de capitals mondializats.

Abandonant pauc a pauc lo terrenh de la guèrra, los Estats se fixan de nòu objectius coma d'assegurar l'educacion o la santat de lor populacion aumentant de tant lors besonhs de financiament.

En França, las collectivitats publicas territorialas pòdon pas èsser mesas en falhita, mas pòdon èsser misas jos la tutèla de l'Estat.

Economia politica

Endeutament ostalenc

Lo deute ostalenc considerat dins son ensems representa un agregat economi. Un deute ostalenc tròp naut, subretot s'es de taus variable (es a dire que lo taus d'interés de pagar sus un deute contractat dins lo passat seguís l'evolucion dels taus d'interés actuals), es una fragilitat potenciala per l'economia d'un país, qu'es alara subjècte a de crisis financièras o a de casudas de la consomacion en cas de pujadas subte del taus (l'endeutament ostalenc estatsunidenc es sovent citat en exemple; dempuèi la fin de la Segonda Guèrra Mondiala, alara que sovent ambedos adults d'un fogal an ara un salari, los fogals estatsunidencs son totjorn mens capable d'economizar e s'endeutan per consequéncia).

En França, los fogals son gaireben endeutats a un nivèl flac, en comparason amb los autres païses desvelopats. Quitament se lor taus d'endeutament aumentèt fòrça pendent la primièra decennia del sègle XXI, lo coeficient deute ostalenc sus actius nets dels fogals demora pro bon e s'establiguèt en 2007 a 13,84 % . A la fin de 2005, los fogals residents en França dispausavan d’un patrimòni de 8 067 miliards, o 75 % del patrimòni total de la nacion, subretot immobiliari. De 1995 a 2005, lo patrimòni ostalenc aumentèt de 10 % per an, superior a la creissença del PIB de 3,7 %. Aquel augment patrimonial es la consequéncia de la pujada dels prètz de l’immobiliari alimentada per la bassa dels taus d'interés . En parallèl, lo deute immobiliari dels Franceses doblèt entre 2000 e 2010 fasent crénher una bofiga immobiliària.

Annada	taus endeutament (% revengut disponible)	revengut disponible mejan	revengut disponible median
2000	52 %	31 990 €	26 930 €
2009	77 %	34 540 €	28 740 €

Administrcions publicas

Gaireben totes los Estats del mond son endeutats; lo deute mesurat es aquel de l’ensems de las administracions publicas. Lo deute public mondial èra en 2011 de mai de 40 000 miliards de dolars. En França, lo deute public èra de 1 700 miliards d'èuro segon los critèris de Maastricht en 2011 e la carga del deute, es a dire los intereses, son de 45,4 miliards d'èuro (2011) es a dire 15 % del budget de l'Estat o encara 1 700 € per fogal.

D'uns deutes, coma las retiradas futuras, son dichs « implicits » e son mai sovent pas comptabilizats dins las finanças publicas, perque tròp complèxes a definir coma, tanben, uns actius. En efièch, es dificil d'estimar lors còsts o lors prètz. Quand los economistas ensajan pasmens de far un bilanç, se dich alara deute net coma la diferéncia entre passius e actius. Se dins un bilanç comptable los actius devon èsser egals als passius, es pas vertat per gaireben totes los actors economics dins un mitan somés a fòrça riscs. Per una persona fisica, lo prètz dels seus bens coma l'ostal varia alara que son deute evolua mai sovent seguent un calendièr precis. Per una entrepresa, la conjonctura economica pòt venir insostenibla se la venta dels bens o dels servicis que produch li permet pas pus de pagar los seus salariats o de far fàcia.

Païses en desvolopament

En 2010, un deute de mai de 3 500 miliards de dolars foguèt cumulat pels païses en desvolopament. Aqueles deutes son la manifestacion d'una volontat de desvolopament. Mas qualques Estat, subretot d'africans, a causa d'instabilitat politica (guèrras civilas), dels problèmas de corrupcion endemica, de pèrdas de capitals jols regimes dictatorials, son o foguèron subrendeutats e pòdon pas enfrentar a las escasenças de remborsament. De deutes pòdon èsser reportadas o parcialament anuladas pels creancièrs que s'amassan dins d'estructuras informalas coma lo Club de París, lo Club de Londres, l'Iniciativa païses paures fòrça endeutats o lo Comitat per l'anulacion del deute del tèrç mond.

Pendent los ans 2000, lo deute net exterior de qualques païses en desvolopament mermèt fòrça subretot a causa de la pujada dels cors de las matèrias primièras o de desvolopament capitats. De païses, coma China o Brasil, son ara creancièrs nets dels païses desvolopats . Pasmens fòrça païses plan endeutats al respècte de lors resorças son demorats paures malgrat l'Iniciativa païses paures fòrça endeutats que beneficia a una quarantena de païses subretot africans.

Panoramà del deute mondial

La banca dels reglaments internacionals sintetiza e analisa lo deute mondial reculhent de donadas venent d'institucions coma las bancas centralas.

Los journals publican regularament de grafics permetont d'arrapiar la complexitat del deute, balança e interconnexion entre diferents sectors, diferents païses.

endeutament dels païses industrializas en % del PIB Q2 2011

País	fogal	entrepresa (sens sector financièr)	sector financièr	Estat	total
Japon	67	99	120	226	512
Reialme Unit	98	109	219	81	507
Espanha	82	134	76	71	363
França	48	111	97	90	346
Itàlia	45	82	76	111	314
Corèa del Sud	81	107	93	33	314
Estats Units d'America	87	72	40	80	279
Alemanha	60	49	87	83	278
Austràlia	105	59	91	21	277
Canadà	91	53	63	69	276

Finança

Los mecats del deute, mercat monetari pels deutes de cort tèrme (< 1 an) e mercat obligatari per los deutes de mejan e long tèrme (>1an) son en volum fòrça mai importants que los mercats d'accion. En 2010, los encors sul mercat obligatari mondial fin de 2010 es de 95 trilions de dolars(95 000 000 000 000 $).

Mas los encors mai importants se trapan ara suls mercats de contrates derivats que l'importança aumentèt fòrça, 2004: 220 trilions de $, 2007: 596 trilions de $ e en 2010 601 trilions . Atencion pasmens, los encors suls mercats derivats (Notional amounts outstanding) representent pas una valor reala absoluda, fòrça d'aqueles contractes (opcion de compra o de venta) pòrtan su las meteissas valors (èuros, dolars, petròli, ris...) e s’anulan los uns amb los autres. Lor valor de mercat bruta es definida coma lor valor liquidativa a la data del jorn d'estimacion; lo primièr de decembre de 2010 lor valor bruta es estimada a 21 trilions de $. Cal notar dins aquel aument dels mercats derivats la plaça dels credit default swap, CDS, assuranças suls riscs dels mancas als deutes. Los CDS, qu'an ja menat a la casuda de l’asseguraire American International Group en 2008, complican fòrça las consequéncias d'una manca de pagament d'un Estat coma Grècia . Lo 1^èr de març de 2012 l'International Swaps and Derivatives Association anoncièt que los CDS sul deute grèc serián pas activats sul còp.

Politica monetària e budgetària

Dempuèi Keynes, las recercas en economia mostrèron la fòrta interdependéncia entre la politica monetària (banca centrala), la politica budgetària (Estat), la creissença (PIB), lo caumatge e l'inflacion. Pasmens existís pas de consens sus çò que deu èsser una bona politica. Atal, Robert Barro mostrèt que las politicas de relança per la depensa publica pòdon èsser mesa en escacs se los fogals estalivan al luòc de consomir en prevision d'una futura pujada de l'impòst per far fàcia a una accumulacion del deute public. Quitament, sosten que las bancas centralas podèron pas far recular sul caumatge sonque quand trompèron los actors del mercat sus las anticipacions d'inflacion.

En 2012, alara que los modèls e los analisis dels economistas totjorn mai fins e complèxes, demora dificil de predire l'impacte de las politicas budgetàrias e monetàrias. E malgrat una pression per totjorn mai d'austeritat budgetària, los deutes dels païses europèus pujèron fòrça dempuèi la crisa de 2008. Quitament de responsables de la Fed, coma Richard W. Fisher, amagan pas que capitan pas a comprene perque l'economia torna pas demarrar malgrat totas las injeccions de liquidat.

Crisi economica

Una crisi economica aparéis quand un nombre tròp grand d'actors, o que d'actors avent un ròtle màger dins lo sector economic, son incapables de far fàcia a lors deutes. Las crisis economicas an mai sovent de consequéncias politicas importantas, veire dramaticas. Atal, segon fòrça especialistas, istorians e economistas, de la crisi de 1929, lo retrach dels capitals estatsunidencs d'Alemanha après lo krach de 1929 es en granda partida responsable de l'arribada al poder del parti nazi.

Theorias economicas a l'entorn del deute

La nocion de deute es de metre en perspectiva amb las nocions de moneda, de riquesa, de prètz e de valor.

Moneda negativa e massa monetària

Formalament, alara que las pièças de moneda forman totjorn una soma positiva, un deute financièr representa una quantitat de moneda negativa. Atal un deute aumenta mecanicament la quantitat de moneda (positiva), en circulacion e donc la quantitat mejana de moneda per persona.

Deute public

Lo consens de Washington, modèl de gestion d'una crisi del deute establir a la fin dels ans 1980 per l'FMI e la Banca mondiala, resulta d'un apròche neoclassic del deute. Dempuèi, las institucions financièras internacionalas admeton la necessitat d'une intervencion importanta dels Estats per assegurar lo bon anar de l'economia.

D'economistas tornan sus d'ipotèsis que basan lo consens de Washington coma la racionalitat dels actors economics. En efièch, lo cervèl uman es un fòrça marrit estimator de las probabilitats, coma per exemple dins l'exemple dels resultats contra intuitius dins lo jòc de crotz o cara. D'autres economistas mòstran l’asimetria d'informacion dins lo sistèma economic privilegiant atal d'unes actors. Las recercas de Maurice Allais lo menan a tornar sul consens de Washington. Joseph Stiglitz denoncia lo consens de Washington que privilegia los intereses del principal accionari de l'FMI, los EUA .

Critica del sistèma monetari

Força economistas eterodòxes critiquèron lo sistèma monetari basat sul desvolopament de la moneda fiduciària. En 1912, Ludwig von Mises escriguèt: «Lo desvolopament de la moneda fiduciària deu de segur menar a son aclapament».

Frederick Soddy, scientific reputat, faguèt mai d'una proposicions per reformer lo sistèma monetari internacional e preconizava de mesuras, alara fòrça combatudas, coma l’abandon de l'estandard aur, l'adopcion de taus de cambi flotants, la creacion d'un burèl de las estatisticas, lo seguiment d'una politica budgetària contra ciclica: practicas mondialament adoptadas dempuèi. Mai radical encara, militava per la supression del sistèma de las resèrvas fractionàrias que permet de multiplicar los credits . A l'origina d'una analisi plan espandida del sistèma monetari modèrne, mòstra lo paradòxe del systèma monetari basat sul deute: ont es l'argent per remborsar los deutes passats s'es pas dins totjorn mai de deute. En efièch, sufís que las bancas reciclan pas totes los intereses dels deutes dins l'economia per que crean una situacion de crisi del credit.

Lo prèmi Nobèl d'economia Maurice Allais, plan isolat dins aquel jutjament, considerava en 1999: « Dins son esséncia, la creacion monetària ex nihilo actuala pel sistèma bancari es identic, esiti pas a lo dire per plan far comprene çò qu'es vertadièrament en causa, la creacion de moneda per de fals monedeires, plan justament condamnada per la lei. Vertadièrament aboutís als mèsmes resultats. La sola diferéncia es qu'aqueles que ne profiechan son diferents ».

Critica de la deregulacion

De grands especialistas de la gestion del risc mòstran lo dangièr de la deregulacion del sistèma bancari. Lo Glass-Steagall Act votat en 1933 après la crisi de 1929 pendent la Granda Depression explica segon eles las decennias de prosperitat de l'après guèrra en Euròpa e als EUA. Al contrari, la deregulacion començada dins los ans 1980 se realizèt per la revocacion del Glass-Steagall act pel Gramm–Leach–Bliley act en 1999 permetèt a la bancas de despaus, a las bancas comercialas, a las bancas d'investiments e a las companhiás d'assuranças de fusionar lors activitats tornan a far de riscs sistemics considerables, provocant de vams dins fòrça sectors d'activitat e destabilizant ièu l'economia mondiala.

Finanças

Lo desvelopament de las matematicas financièras associat als desvelopaments juridics dels produches derivats es a l'origina de l'aument dels encors suls mercats derivats. Per exemple, lo modèl Black-Scholes permet dins un encastre d'approximacion restrictiu, idealista, del mercat de determinar lo prètz just e unic d'una opcion, un drech (pas una obligacion) de comprar o de vendre un produch a una data e un prètz fixat permetent a la finança de crear un mercat segondari per quin que siá produch.

Taus d'interés e mercat immobiliar

D'un autre costat, Maurice Allais pensava que «la possession privada de la tèrra èra injustificada», per exemple envisatjava que los taus d'interés anavan s'aprochar totjorn mai del zèro, donant atal una valor disproporcionada (infinida) a la proprietat immobiliària.

Etica e filosofia

Moralament, una situacion de deute es una situacion sociala ont una persona o un grop de personas, avent recebut una atencion d'una autra persona o d'un autre grop de personas, a l'obligacion o lo sentiment d'obligacion de tornar quicòm de meteissa valor. Dins la mesura que la nocion d'egalitat de valor es subjectiva, lo sentiment de deute es tanben subjectiu.

Lo don

Lo don es una forma d'escambi tradicional dins las societats umanas. Se a priori lo don s'opausa al concèpte de deute dins la tradicion crestiana, es escaçament gratuit. La persona que recep essent alara l'obligada de la persona que dona. Dins son libre Ensag sul don, Marcel Mauss analisa lo ròtle social d'aquela modalitat de circulacion de las riquesas, lo potlach practicat pels Indians de Canadá e del Nòrd dels EUA. Dins aquelas societats lo don coexistissiá amb d'autras formas d'escambis, de tròc e quitament de mercat amb escambi monetari. Lo don es un acte fòrça espandit dins las societats umanas. Mejans lo don e lo contra don, se jòga en mai del poder entre individús l'estatut social dins la tribú e entre tribús. La recerca d'aquel estatut pòt menar a la destruccion importanta de bens economics, en aparenta contradiccion amb totas las pensadas racionalas.

Die Schuld: eritatge de la pensada alemanda

En Alemand lo mot deute, (de)die Schuld, significa tanben culpabilitat, pèca. Los pensaires alemands jògan d'aquela polisemia... de Nietzsche denonciant lo sentiment de culpabilitat desvelopat pel cristianisme de l'òme occidental; fins a Heidegger desvelopant l'idèa d'èsser, (de)Dasein, consubstencialament copable dels seus deutes; passant per l'analisi de l'òme dels rats per Sigmund Freud.

Fisança

Anselm Jappe fasiá una critica sistematica de la nocion de valor, enoncia un paradòxe novèl del capitalisme qu'a pas pus per objectiu de produire mai de merças o de servicis, mas la multiplicacion de l'argent provòca una pèrda de fisança dins la moneda.

Punts de vista religiós

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Sobeiranetat

La crisi del deute sobeiran (Grècia, Portugal, Espanha...) mostrèt las limitas de l’integracion europèa en matèria monetària, e provoquèt un retorn del debat economic opausant partisans de la relança financiada pel deute public e partisans de l’ortodoxia financièra classica - partisans del desendeutament (‘deleveraging’) dels Estats, de las entrepresas e dels fogals .

Al tèrme, segon lo centre de recerca economica World Pensions Council (WPC), lo retorn a l’ortodoxia financièra presigat pel govèrnt alemand e la BCE e la politica de rigor generalizada que ne ven demandanrán una revision del tractat de Lisbona, perque poirián aver per consequéncias de reduire las prerogativas budgetàrias e fiscalas dels Estats membres al delà de las disposicions del tractat dins sa forma actuala.

Annexes

Bibliografia (fr)

• Joseph Stiglitz, Le triomphe de la cupidité, Les liens qui libèrent, 2010
• Maurice Allais, Économie et intérêt, 1947, Première édition à l'Imprimerie nationale en deux volumes ; 1998, seconde édition chez Clément Juglar.
• Maurice Allais, Fondements de la dynamique monétaire, 1999, Clément Juglar avec le soutien du Ministère de la Recherche.
• Jacques Attali, Tous ruinés dans dix ans?, 2010 ISBN: 978-2213655376 i ISBN: 978-2253158103 Histoire de la dette publique.
• M. Nicolas J. Firzli, Orthodoxie Financière et Régulation Bancaire, Revue Analyse Financière, 1^er janvier 2010
•  {{{títol}}}. .
• André-Jacques Holbecq et Philippe Derudder, La Dette publique, une affaire rentable. À qui profite le système ?, Yves Michel, 2010.
• Frederick Soddy, Wealth, Virtual Wealth and Debt. The solution of the economic paradox, George Allen & Unwin, 1926.
• Ludwig von Mises, Theorie des Geldes und der Umlaufsmittel, 1912 (The Theory of Money and Credit, « Théorie de la monnaie et du crédit »), Modèl:Lire en ligne
•  {{{títol}}}. .
• Olivier Hanne et Thomas Flichy de la Neuville, L'endettement ou le crépuscule des peuples, éditions de l'Aube, 2014

Filmografia

• Charles H. Ferguson, Inside Job, 2010

Articles connèxes

• Economia
• Comptabilitat
• Inflacion
• Caumatge

Ligams extèrnes

• estatistica OCDE
• estatistica INSEE
• estatistica BIS