Vejatz lo contengut

Icebèrg

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Dos icebèrgs, qu'un amb una arca
Icebèrg tabular
Icebèrg sul Lac Argentino
Icebèrg al larg de Tèrra Nòva

Un icebèrg est un blòt de glaç d'aiga doça deribant sus un plan d'aiga, mai sovent de mar mas a vegada de lac; de tals blòts, sovent de massa considerabla, se desligan del front dels glacièrs o d'una plataforma de glaç flotanta.

Lo tèrme ven de l'anglés, manlevat del neerlandés ijsberg, literalament « montanha de glaç », de ijs « glaç » e berg « montanha »[1].

Caracteristicas fisicas

[modificar | Modificar lo còdi]

90 % del volum d'un icebèrg es situat sota la superfícia de l'aiga e es dificil de determinar la forma que pren aquesta partida d'el biais que flota al dessús de la mar. Per un grand icebèrg tabular que la nautor aparenta fòra de l'aiga es de 35 a 40 m, la partida sota la mar pòt davalar fins a mai de 300 m sota lo nivèl de la mar.

Principi d'Arquimèdes

[modificar | Modificar lo còdi]

La flotabilitat de l'icebèrg s'explica pel principi d'Arquimèdes. La pujada d'Arquimèdes es la fòrça particulara que subís un còrs banhat tot o en partida dins un fluid (liquid o gas) somés a un camp de gravitat. Aquesta fòrça ven de l'aument de la pression del fluid amb la prigondor: la pression essent mai fòrta sus la partida inferiora d'un objècte immergit que sus sa partida superiora, na resulta una pujada globalament verticala orientada cap al naut. Es a partir d'aqusta pujada que se definís la flotabilitat d'un còrs.

Considram un solid de volum V e de massa volumica ρS flotant a la superfícia d'un liquid de massa volumica ρL. Se lo solid flota, es que son pes es equilibrat pel principi d'Arquimèdes:

Fa = Fp.

Lo principi d'Arquimèdes essent egala (en norma) al pes del volum de liquid desplaçat (equivalent al volum Vi immergit), se pòt escriure:

ρLVi g = ρSV g.

Lo volum immergit val donc

Vi = ( ρS / ρL ) V.

Se lo solid flota, V > Vi e seguís que ρS < ρL.

Per l'icebèrg, consideram un tròç de glaç pur a 0 °C flotant dins de l'aiga de mar. Siá ρS = 0,917 kg/dm3 (massa volumic ρS del glaç) e ρL = 1,025 kg/dm3 (la massa volumica ρL de l'aiga salada; auriam ρL = 1,000 kg/dm3 per d'aiga pur a 3,98 °C). Le rapòrt ρS / ρL (es a dire la densitat relativa) es de 0,895, del biais que lo volum immergit Vi representa près de 90 % del volum total V de l'icebèrg.

Classificacion

[modificar | Modificar lo còdi]

Los icebèrgs son classificats en foncion de lors talha e forma. La classificacion seguenta es utilizada per l'International Ice Patrol[2].

Talha

[modificar | Modificar lo còdi]
Borguinhon (growler)
icebèrgs grosses (fins a 180 m de naut) deribant vèrs la mar dempuèi Isfjord, baia de Disko, a l'oèst del Groenlèndia
Sarrasins (brash ice) dins lo Canal Lemaire (Antartic)
Nom Nautor al dessús
de l'aiga 		Superfícia
de flotason 		Longor Massa
Borguinhon (growler) < 1 m < 20 m2 < 5 m < 120 t
Fragment d'icebèrg (bergy bit) 1 m a 5 m 20 a 300 m2 5 a 15 m 120 t a 5 400 t
Icebèrg pichon (small) 5 m a 15 m > 300 m2 15 a 60 m 5 400 t a 180 kt
Icebèrg mejan (mediumberg) 15 m a 45 m - 60 a 120 m 180 kt a 2 Mt
Icebèrg gros  (largeberg) 45 m a 75 m - 120 a 200 m > 2 Mt
Iceberg fòrça gros (very largeberg) > 75 m - > 200 m 30 Mt

Quand un iceberg se desliga d'una plataforma de glaç o d'un glacièr, es sempre acompanhat d'un multitud de fragments (< 2 m) nomenats « sarrasins » o brash ice en anglés.

Forma

[modificar | Modificar lo còdi]

Aquesta classificacion se fonda sus la forma de la partida visibla de l'icebèrg[3]:

  • icebèrg tabular (tabular) es un icebèrg de forma plana, amb una longor superiora a 5 còps sa nautor; Los tabulars son caracteristics de la zona Antartica e de sas nombrosas « barrièras de glaç » o plataforma de glaç;
  • icebèrg trapet (blocky): icebèrg presentant un dessús plan e de costats verticals escalabroses, amb una longor compresa entre 3 e 5 còps sa nautor;
  • icebèrg biselat (wedge): icebèrg vertical e escalabrós d'un costat, e de fèble penjal de l'autre;
  • icebèrg usat (drydock) : penjal doç e superfícia irregulara deguda a una fòrta erosion;
  • icebèrg ponchut (pinnacled): una o mau puntas de fòrça granda nautor al dessús de l'aiga al vejaire de la massa de l'icebèrg;
  • icebèrg en dòma (dome): superfàcia doça e redonda, tipic d'un icebèrg que ven de capvirar.

Colors

[modificar | Modificar lo còdi]
Un icebèrg tabular de color amb de tons blaus.

Unes icebèrgs presentan de zebraduras de ton escur correspondent a una formacion geologica: son d'ancianas sisas de cendre volcanicas o d'inclusions de morènas.

Los diferents tons de blau que presenta lo glaç dels icebèrgs son en relacion amb son ancianetat.

A vegada, los icebèrgs presentan de zonas de coloracions rojas, iranjadas o verdas que son degudas a la preséncia de diferentas menas d'algas, las diatomèas (Bacillariophyta).

Formacion, evolucion, efièchs environamentals e climatics

[modificar | Modificar lo còdi]

Vedelatge: Los icebèrgs resultan mai sovent de la fragmentacion d'una massa de glaç desbocant sus la mar (front de glacièr, plataforma de glaç...). Aquesta fragmentacion, nomenada « vedelatge » (anglés: ice calving) produch una massa de glaç flotanta podent alara deribar cap al larg.

Plan sovent, a causa de la talha de lor partida immergida, los icebèrgs s'encalan temporàriament sul fons que pòdon rasclar i daissant lor marca o diferent depauses, puèi contunhan lor errància, a vegada d'annadas mai tard. Aquestas marcas, plan estudiadas dins una partida de l'emisfèr nòrd[4] son d'informacions interessantas per la paleoclimatologia.

Tust: D'escasença, lo vedelatge pòt èsser provocat pel tust d'un icebèrg amb una lenga de glaç, coma foguèt lo cas en febrièr de 2010 qund B-9B (de 92 km x 37 km) percutiguèt la lenga del glacièr Mertz (67° 0’ 00, S° 145’ 0) e se'n desliguèt l'iceberg C-28 (de 80 km x 37 km), o una superfícia de 2 900 km2 (mai espandit que le Grand Ducat de Luxemborg).

Tsunamis: Son d'autras causas possiblas; per exemple, las èrças del tsunami provocada pel Tèrratrem de magnitud 9 al Japon l'11 de març de 2011 arribèron 18 h mai tard plan amortidas en Antartica[5]. D'èrças pichonas de 30 cm e las nombrosas ondas de refraccions causadas per las còstas del Pacific liberèron dos icebèrgs novèls gigants (125 km2 al total) e nombroses fragments de la plataforma de Sulzberger (77° 0’ 00, S° 152’ 0) en mer de Ross.

Pujada de la mar e escalffament climatic; Pel passat, amb de cicles de 6000 a 7000 ans correspondent e d'auçadas del nivèl de la mar, una granda quantitat de glaç se desliguèt del pòl Nòrd, que d'icebèrgs pòrtant de ròcas levadas del sòcle sosjacent. Aquestas ròcas a vegada foguèron liberadas mai al sud, e se trapèron dins los sediments marins[6] Aquestes eveniments son dich « eveniments d'Heinrich », del nom del geològ que los expliquèron.

Lo ròtle dels glaçs antartics semblava mens important e demorèt longtemps mal compres. Es seguit dempuèi 1979 per de satellits que mostrèt pas de diminucion totala de superfícia (al contrari pendent de decennias), alara que la calòta Artica diminuissiá regularament[7]. De zonas d'aprimatge foguèron enseguida observadas e tanben de fragmentacions (ex : 3 500 km2 de la banquisa Larsen B que se trenquèron en març de 2002, après apareisson de fendasclas en 1987 alara qu'aquesta banquisa èra considerada coma establa dempuèi fa 10 000 ans[8]. En 2009, es placa Wilkins, que cobrissiá de per abans 16 000 km2 que tanben se desliguèt[9]. La superfícia de la banquisa a l'entorn del continent antartic puslèu aumenta fa trenta ans[10],[11]. Los scientifics s'interrògan sus la rasons de l'espandiment dels glaçs antartics. D'entre las explicacions prepausadas, segon un estudi neerlandesa, la fonda dels glaces qui recouvrent le continent pourrait être à l'origina d'aquesta extension[12] probablament que l'aiga de fonda provocariá un refregiment de l'aiga de superfícia favorizant la formacion de glaç de mar.

Un estudi de la NASA e de l'Universitat de Califòrnia a Irvine publicat en mai de 2014 dins las revistas Science e Geophysical Research Letters conclutz pasmens qu'una partida de l'Inlandsis Oèst-Antartic fond rapidament, e sembla èsser en declin irreversible, 40 ans d'observacion del comportament dels sièis mai grands glacièrs d'aquesta region de la mar d'Amundsen dins l'Antartic occidental: Pine Island, Thwaites, Haynes, Smith, Pope e Kohler indican qu'aquestes glacièrs "passèron lo punt de non-retorn"; contribuisson ja de biais significatiu a l'auçada del nivèls de las mars, largan cada an gaireben tant de glaç dins l'ocean que l'Inlandsis de Groenlàndia entièr; contenon pro de glaç per auçar lo nivèl general dels oceans de 4 pès (1,2 mètres) e fondon mai rapidament que previst per gaireben totes los scientifics; per l'autor màger (Eric Rignot), aquestas descobèrrtas implican una revision a l'auçada de las previsions actualas d'auçada del nivèl marin[13].

Los paleoclimatològs comprenon ara melhor çò que se passèt pendent de deglaciacions precedentas, e per exemple après lo darrièr maxim glaciari (arribat fa - 26 000 a - 19 000 ans[14]): Las primièras donadas venián d'unas carròtas de glaç e mai los carottatges dels sediments marins[15], temporalament pro pauc precisas e geograficament limitadas a unas zonas terrèstras o marinas pauc prigondas [16],[17]. Dempuèi l'estudi de depauses marins de jaces de degalhs massissament transportats pels icebèrg pel passat (nomenats « BIRD » per iceberg-rafted debris ) permèt de tornar bastir la dinamica dels glacièrs Antartics dins los millenaris precedents: i a uèit eveniments documentats de fluses aumentant d'expòrt de grands icebèrgs a partir de la calòta antartica (entre 20 000 ans abans uèi e 9000 ans, çò que correspond pas als escenaris de per abans segon que la retirada glaciàrria aurián estat lançada per una fonda dels glaces),[18],[19],[20] contunha fins a la fin de l'Olocèn.

Lo flus maxim dels grands icebèrgs largats en antartica data d'environament 14 600 ans. Es la primièra pròva dirècta d'una contribucion de l'Antartic a una auçada subte del nivèl oceanic. Weber & al (2014) ne deduison qu'existís en Antartic de retroaccions positivas, fasent que de « pichonas » perturbacions de la calòta glaciària poirián contribuir a un mecanisme possible d'auçada rapida du nivèl marin[21].

Vigiléncia

[modificar | Modificar lo còdi]
Un dels icebèrgs supausat èsser aqueste que foguèt  tustat pel Titanic

Los icebèrgs son pro durs e lors flancs pòdon aisidament esquiçats las tòlas primas que constituisson las còcas de las naus. En consequéncia, presentan un dangièr verai per la navigacion. Lo naufrag mai celèbre degut a una collision amb un icebèrg es de segur aqueste del Titanic, lo 14 d'abril de 1912.

Pendent lo sègle XX, d'organizacions foguèron creadas per l'estudi e la vigiléncia dels icebèrgs. Ara, l'International Ice Patrol contraròtla e publica lor desplaçament dins l'ocean Atlantic nòrd.

Los icebèrgs venent de l'Antartic son seguits pel National Ice Center. Aquestes que mesuran mai de 10 milas marinas (18,52 quilomètres) de longor (mai grand axe) son designats per un nom compausat d'una letra indicant lo quadrant d'origina, seguit per un nombre, incrementat per cada novèl icebèrg. La primièra letra significa que l'icebèrg es eissit:

  • A: del 1èr quadrant entre 0° e 90° de longitud oèst (mar de Bellingshausen e mar de Weddell)
  • B: del 2n quadrant entre 90° e 180° de longitud oèst (mer d'Amundsen, Èst de la mer de Ross)
  • C: del 3n quadrant entre 90° e 180° de longitud èst (Oèst de la mar de Ross, Tèrra de Wilkes)
  • D: del 4n quadrant entre 0° e 90° de longitud èst (barrièra d'Amery, Èst de la mar de Weddell)

Exemple: L'icebèrg B-15 eissit de la plataforma de Ross es lo quinsen icebèrg seguit pee lo NIC dins aquesta zona.

Quand un icebèrg gigant se fragmenta, cada fragment filha es dotat del còde de l'icebèrg maire, seguit d'una letre (exemple: En 2010, B-15 aviá donat naissença a 9 blòts (B-15B, B-15F, B-15G, B-15J, B-15K, B-15N, B-15R, B-15T e B-15V), totes en circulacion a l'entorn del 6n continent.

En febrièr de 2010, lo National Ice Center fasiá la vigiléncia 37 icebèrgs gigants en Antartic e 52 en genièr de 2016.

Remorcatge d'icebèrgs

[modificar | Modificar lo còdi]

Recòrds

[modificar | Modificar lo còdi]
Fotografia satellita de l'icebèrg B-15.

L'icebèrg B-15, que se desliguèt de la barrièra de Ross en 2000 e possedavan una superfícia iniciala de 11 000 km2, èra lo mai gros jamas detectat. Mesurava a l'origina 295 km de long sus 37 km de larg[22]. Se trenquèt en dos en novembre de 2002. A la fin de l'annada 2004, la mai granda partida, l'icebèrg B-15A, mesurava encora 3 000 km2 e èra encara l'objècte flotant mai gros suls oceans terrèstres. Tustèt lo continent Antartic lo 10 d'abril de 2005 e contunha de circular lo long de sas còstas.

Los scientifics an determinat qu'una succession d'èrça venent del nòrd de l'emisfèr Nòrd a l'escasença d'una tempèsta dins lo Golf d'Alaska en octobre de 2005 provoquèt la fragmentacion de l'icebèrg B-15A en Antartic[23]. Las èrças, nautas de detz mètres a l'origina, arribèron 6 jorns mai tard parcellar B-15A après un vitge de 13 500 km.

Nòtas e referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. ↑ .
  2. ↑ .
  3. ↑ Forme d'iceberg, Service canadien des glaces, màj le 19 mars 2003, (page consultée le 5 février 2009).
  4. ↑ Bond GC & Lotti, R (1995) Iceberg discharges into the North Atlantic on millennial timescales during the last glaciation. Science 267, 1005–1010
  5. ↑ http://www.futura-sciences.com/fr/news/t/oceanographie-1/d/en-video-icebergs-geants-en-antarctique-apres-le-tsunami-japonais_32763/
  6. ↑ John Chappell, Sea level changes forced ice breakouts in the Last Glacial cycle: new results from coral terraces ; Quaternary Science Reviews Volume 21, Issue 10, May 2002, Pages 1229-1240 Decadal-to-Millennial-Scale Climate Variability doi:10.1016/S0277-3791(01)00141-X (Résumé)
  7. ↑ voir [1], site de l'équipe de recherche sur l'arctique de l'université de l'Illinois, et en particulier [2]
  8. ↑ {{{2}}}, .
  9. ↑ futura-sciences : images : La plaque Wilkins s'est séparée de la péninsule antarctique
  10. ↑ Antarctique: la superficie de la glace à un maximum record, fr.ria.ru, 3 octobre 2012
  11. ↑ Nouveau record absolu pour la banquise antarctique, contrepoints.org; 7 août 2013
  12. ↑ En Antarctique, le réchauffement provoque une extension de la banquise, Le Monde.fr, 31 mars 2013
  13. ↑ (en)West Antarctic Glacier Loss Appears Unstoppable, site du Jet Propulsion Laboratory consulté le 23 mai 2014.
  14. ↑ Clark PUet al. (2009 The Last Glacial Maximum. Science 325, 710–714 (résumé)
  15. ↑ Heroy DC & Anderson JB (2007) Radiocarbon constraints on Antarctic Peninsula ice sheet retreat following the Last Glacial Maximum. Quat. Sci. Rev. 26, 3286–3297
  16. ↑ Mackintosh, A. et al. (2011) Retreat of the East Antarctic ice sheet during the last glacial termination. Nature Geosci. 4, 195–202
  17. ↑ Weber, M. E. et al. (2011) Interhemispheric ice-sheet synchronicity during the Last Glacial Maximum. Science 334, 1265–1269
  18. ↑ Peltier WR (2004) Global glacial isostasy and the surface of the ice-age Earth: the ICE-5G (VM2) model and GRACE. Annu. Rev. Earth Planet. Sci. 32, 111–149 (résumé)
  19. ↑ Bentley MJ et al. (2010) Deglacial history of the West Antarctic Ice Sheet in the Weddell Sea embayment: constraints on past ice volume change. Geology 38, 411–414 (résumé)
  20. ↑ Conway H, Hall BL, Denton GH, Gades AM& Waddington ED (1999) Past and future grounding-line retreat of the West Antarctic ice sheet. Science 286, 280–283 (résumé)
  21. ↑ Weber, M. E., Clark, P. U., Kuhn, G., Timmermann, A., Sprenk, D., Gladstone, R. M., ... & Friedrich, T. (2013) Millennial-scale variability in Antarctic ice-sheet discharge during the last deglaciation-Figure 4, supplementary material, mis en ligne le 28 mai 2014 (résumé)
  22. ↑ (en) .
  23. ↑ .

Vejatz tanben

[modificar | Modificar lo còdi]

Articles connèxes

[modificar | Modificar lo còdi]

Bibliografia

[modificar | Modificar lo còdi]

Ligams extèrnes

[modificar | Modificar lo còdi]
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Icebèrg&oldid=2280011 »