Borsuk europejski: Różnice pomiędzy wersjami

[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
EmptyBot (dyskusja | edycje)
m dr. tech.
 
(Nie pokazano 42 wersji utworzonych przez 30 użytkowników)
Linia 8:
|grafika = Meles meles MHNT.jpg
|opis grafiki =
|alt grafiki =
|typ = [[strunowce]]
|podtyp = [[kręgowce]]
Linia 29 ⟶ 30:
|status IUCN = LC
|IUCN id = 29673
|status_ref =<ref name="iucn">{{IUCN |id = 29673|nazwa = Meles meles|autorzy = Kranz, A., Tikhonov, A., Conroy, J., Cavallini, P., Herrero, J., Stubbe, M., Maran, T., Fernandes, M., Abramov, A. & Wozencraft, C.|rok = 2008|iucn rok = 2015|wersja = 2015.2 |data = 2015-07-19}}</ref>
|mapa występowania = Meles meles range map.png
|opis mapy występowania =
Linia 37:
}}
{{Odsłuchaj
{{Audio box
|plik=European Badger (Meles meles) (W1CDR0001490 BD4).ogg
|tytuł=Odgłosy wydawane przez borsuka
Linia 46:
 
== Cechy ==
* silna budowa
* żaba
*lew
*
* sierść sztywna
* grzbiet szary, brzuch i nogi czarne
Linia 59 ⟶ 57:
 
== Odżywianie ==
Borsuk jest oportunistycznym wszystkożercą, łatwo przystosowującym się do zasobów pokarmowych w okolicy siedliska - jego [[dieta]] obejmuje wiele roślin i zwierząt. [[Dżdżownicowate|Dżdżownice]] stanowią najważniejsze źródło pożywienia borsuka; do ważnych należą także duże [[owady]], małe i młode [[ssaki]] oraz przy nadarzającej się okazji [[ptaki]], [[padlina]], zboża i owoce. Ssaki, na które poluje to m.in. [[zając]]e, [[szczur]]y, [[mysz]]y, [[Karczowniki|norniki]], [[Ryjówkowate|ryjówki]], [[Kretowate|krety]] i [[Jeżowate|jeże]] oraz przydomowe zwierzęta znajdujące się na terenie łowieckim borsuka, tj. [[Kotowate|koty]], [[królik]]i. Do owadów zalicza się [[chrząszcze]], w tym [[biegaczowate]] i [[gnojarzowate]], [[Gąsienica (larwa)|gąsienice]], [[Koziułkowate|komarnice]] oraz gniazda [[Osowate|os]] i [[Bombus|trzmieli]]. Ze zbóż preferuje: [[pszenica|pszenicę]], [[owies]], [[kukurydza|kukurydzę]] oraz sporadycznie [[jęczmień zwyczajny|jęczmień]]. Do owoców, które zjada należą: dojrzałe jabłka, gruszki i śliwki, które same spadną na ziemię, [[jeżyna|jeżyny]], [[Borówka czarna|borówki]], [[malina (roślina)|maliny]], [[Truskawka|truskawki]], [[Żołądź (botanika)|żołędzie]], [[Bukiew|buczynębuczyna]] i dzikie [[Bulwa (botanika)|bulwy]] roślin z rodzaju ''[[Obrazki|Arum]]''. Sporadycznie zjada także ptaki gniazdujące na ziemi, [[Żabowate|żaby]], [[Ropuchowate|ropuchy]], [[Traszka|traszki]], [[węże]], [[jaszczurki]], [[ślimaki]], [[grzyby]] i zieleninę - [[koniczyna|koniczynę]] i trawy - zwłaszcza w zimie i podczas suszy<ref>{{Cytuj |autor = Robert W. Mysłajek, Sabina Nowak, Anna Rożen, Bogumiła Jędrzejewska |tytuł = Diet of the Eurasian badger (Meles meles) in the Western Carpathians and its implications for species conservation in Poland |czasopismo = Animal Biology |data = 2013-01-01 |data dostępu = 2022-12-31 |issn = 1570-7563 |wolumin = 63 |numer = 3 |s = 271–284 |doi = 10.1163/15707563-00002411 |url = https://brill.com/view/journals/ab/63/3/article-p271_3.xml |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Harris | imię = Stephen | nazwisko2 = Yalden | imię2 = Derek William | nazwisko3 = | imię3 = | tytuł = Mammals of the British Isles. | wydanie = 4 |data = 2008 | wydawca = Mammal Society | miejsce = Southampton | isbn = 0-906282-65-9 | strony = 432| język = en}}</ref>.
 
== Występowanie i biotop ==
Borsuk występuje w [[las]]ach [[Eurazja|Eurazji]] (w całej [[Polska|Polsce]]). Za ostoję obiera okolice lesiste, w szczególności lasy mieszane i liściaste z bogatym [[podszyt]]em, otoczone urodzajnymi polami. UwielbiaMożna przebywać w pobliżu terenów podmokłych i wody{{fakt|data=2014-06}}Borsuka możnago także spotkać w dużych i starych kompleksach sadowniczych, otoczenie to sprawia, że czuje się znakomicie, a na kryjówki wybiera nory kopane samodzielnie, przepusty, a czasem jamy pod budynkami w najbliższym sąsiedztwie człowieka<ref>{{Cytuj |autor = R. W. Myslajek, S. Nowak, A. Rożen, K. Kurek, M. Figura, B. Jędrzejewska |tytuł = Ecology of European Badger Meles Meles in the Western Capathian Mountains: A Review |czasopismo = Wildlife Biology in Practice |data = 2016-10-12 |data dostępu = 2022-12-31 |issn = 1646-2742 |wolumin = 12 |numer = 3 |s = 336 |doi = 10.2461/wbp.2016.eb.4 |url = http://socpvs.org/journals/index.php/wbp/article/view/10.2461-wbp.2016.eb.4 |język = en}}</ref>.
 
== Rozmnażanie ==
[[Okres godowy]] borsuka trwa od lutego do października. Najczęściej do [[Kopulacja|kopulacji]] dochodzi w sierpniu. Zagnieżdżenie się zapłodnionych jajeczek może być opóźnione na okres 7-157−15 miesięcy{{r|ssaki}}, jeżeli warunki środowiskowe są nieodpowiednie dla samicy<ref>{{cytuj książkę|nazwisko=Austin|imię=Colin Russell Austin|tytuł=Hormonal Control of Reproduction: Volume 3, Hormonal Control of Reproduction|wydawca=Cambridge University Press|data=1984|strony=158|isbn=0521275946|nazwisko2=Short|imię2=Roger Valentine}}</ref>. Po [[implantacja (fizjologia)|implantacji]] ciąża trwa 7-87−8 tygodni{{r|adw}} i po tym okresie rodzi się 1 do 5 młodych<ref>{{Cytuj |autor = Robert W. Mysłajek, Sabina Nowak, Anna Rożen, Bogumiła Jędrzejewska |tytuł = Factors shaping population density, demography and spatial organization of the Eurasian badger Meles meles in mountains – the Western Carpathians (Southern Poland) as a case study |czasopismo = Animal Biology |data = 2012-01-01 |data dostępu = 2022-12-31 |issn = 1570-7563 |wolumin = 62 |numer = 4 |s = 479–492 |doi = 10.1163/157075612X650159 |url = https://brill.com/view/journals/ab/62/4/article-p479_9.xml |język = en}}</ref>. Narodziny odbywają się w specjalnie przygotowanej norze. Tutaj młode borsuki pozostają przez 8 tygodni. Karmione są mlekiem matki, a ssać przestają po 4 miesiącach życia.
 
== Nora ==
Borsuk prowadzi życie nocne, dzień przesiadujespędza w norze, która ma często bardzo skomplikowaną budowę<ref>{{Cytuj|tytuł = Mała Encyklopedia Leśna |data = 1991 |isbn = 83-01-08938-5 |inni = Roman Andrzejewski |miejsce = Warszawa |wydawca = PWN |oclc = 749329237 }}</ref>. Do głównej komory prowadzi często kilka krętych korytarzy, a wejścia do nich z zewnątrz są od siebie znacznie oddalone. Jest bardzo czysta w odróżnieniu od nory [[lis]]iej. W górach borsuki chętnie wykorzystują jaskinie i szczeliny skalne<ref>{{Cytuj |autor = Robert W. Mysłajek, Sabina Nowak, Bogumiła Jędrzejewska |tytuł = Distribution, characteristics and use of shelters by the Eurasian badger Meles meles along an altitudinal gradient in the Western Carpathians, S Poland |czasopismo = Folia Zoologica |data = 2012-06 |data dostępu = 2022-12-31 |issn = 0139-7893 |wolumin = 61 |numer = 2 |s = 152–160 |doi = 10.25225/fozo.v61.i2.a8.2012 |url = http://www.bioone.org/doi/10.25225/fozo.v61.i2.a8.2012 |język = en}}</ref>. Wszystkie nieczystości z nory wyrzuca na zewnątrz, a swoje odchody wydala do małych dołków zwanych latrynami, których nie zakopuje. Latryny wykopuje w pobliżu nory.
 
Z nastaniem mrozów borsuk zasypia w norze. Zimowy sen nie jest ciągły, gdyż w dniach ocieplenia budzi się i wychodzi z nory, by zaspokoić pragnienie lub coś złowić. W czasie zimowego snu borsuk żyje nagromadzonym w organizmie tłuszczem, przez co traci na wadze do 7 kg.
Linia 84 ⟶ 82:
 
== Ochrona ==
Ze względu na tryb życia i brak naturalnych wrogowwrogów, borsuki nie są poważnie zagrożone. Są jednak często zabijane przez człowieka jako zwierzęta przenoszące wściekliznę. Jego

W naturalnymiPolsce wrogami są [[Wilk szary|wilki]] i [[ryś euroazjatycki|rysie]]. Nana borsuki można polować od 1 września do 30 listopada, a na terenach obwodów łowieckich, na których występuje [[Głuszec zwyczajny|głuszec]] – przez cały rok<ref>Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1016 kwietniamarca 20012005 r. w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych oraz określenia okresów polowań na te zwierzęta łowne ({{Dziennik Ustaw|2001|432023|48899}})</ref>.
 
== Przemysłowe wykorzystanie futra ==
Włosie borsuka ma zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Ze względu na jego właściwości dotyczące sprężystości, wytrzymałości oraz niewielkiej absorpcji wody, wykorzystywane są w produkcji pędzli do golenia. Na popularność tego typu włosia przyczynia się również fakt stosunkowo dużej dostępności i łatwości pozyskania włosia. Pędzle do golenia z włosia borsuka mają charakterystyczny ciemno szaryciemnoszary kolor. Najpopularniejszym rodzajem włosia jest pure badger (tzw. zwykły borsuk). Silvertip to najlepszy rodzaj włosia, starannie wyselekcjonowany i pochodzący z najdelikatniejszych miejsc zwierzęcia (okolice brzucha)<ref>{{Cytuj|tytuł=Rodzaje włosia w pędzlach do golenia|data dostępu=2017-11-13|opublikowany=www.apekt.pl|url=https://www.apekt.pl/blog/5_w%C5%82osie-p%C4%99dzli-do-golenia.html |język=pl}}</ref>
 
== Zobacz też ==
Linia 99:
 
== Przypisy ==
<references responsive>
{{Przypisy|
|status_ref =<ref name="iucn">{{IUCN |id = 29673 |nazwa = Meles meles |autorzyautor = Kranz, A., TikhonovKranz, A.,V. ConroyAbramov, J., Cavallini, P., Herrero, JT., Stubbe, M., Maran, T., Fernandes, M., Abramov, A. & Wozencraft, C.|rok = 2008|iucn rok = 2015 |wersja = 2015.2 |data dostępu = 2015-07-19}}</ref>
* <ref name="miiz">Systematyka i nazwy polskie za: {{Cytuj książkę | autor = Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz| tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata | wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN | miejsce = Warszawa | rok = 2015 | isbn = 978-83-88147-15-9| strony = 158}}</ref>
* <ref name="msz">{{cytuj książkę |nazwisko = Kowalski (redaktor naukowy)| imię = K.|nazwisko2 = Krzanowski |imię2 = A.|nazwisko3 = Kubiak|imię3 = H.|nazwisko4 = Rzebik-Kowalska|imię4 = G. |nazwisko5 = Sych|imię5 = L.| wydanie = IV| tytuł = Ssaki|wydawca = Wiedza Powszechna| seria = Mały słownik zoologiczny | miejsce = Warszawa| rok = 1991| strony = 29|isbn = 83-214-0637-8}}</ref>
<ref name=ssaki>{{cytuj książkę |nazwisko=Sumiński |imię=Piotr |nazwisko2=Goszczyński |imię2=Jacek |nazwisko3= Romanowski |imię3= Jerzy |tytuł=Ssaki drapieżne Europy |wydawca=Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne |miejsce=Warszawa |rok=1993 |isbn=83-09-01483-X}}</ref>
<ref name=adw>{{cytuj| url = http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Meles_meles.html| tytuł = Meles meles| data dostępu = 2010-09-27| autor = Deborah Ciszek| opublikowany = Animal Diversity Web| język = en}}</ref>https://www.apekt.pl/blog/5_w%C5%82osie-p%C4%99dzli-do-golenia.html
</references>
}}
 
{{Zwierzęta łowne w Polsce}}
Linia 113 ⟶ 114:
[[Kategoria:Ssaki Azji]]
[[Kategoria:Ssaki Europy]]
[[Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1758 roku]]
[[Kategoria:Taksony opisane przez Karola Linneusza]]