Wikipedia

Andre Agassi

amerykański tenisista

Andre Kirk Agassi (ur. 29 kwietnia 1970 w Las Vegas) – amerykański tenisista pochodzenia irańskiego, ormiańskiego i asyryjskiego, mistrz ośmiu turniejów wielkoszlemowych w grze pojedynczej (Karierowy Wielki Szlem), triumfator Mistrzostw ATP, lider rankingu ATP w grze pojedynczej (przez 101 tygodni), mistrz olimpijski z Atlanty (1996) w grze pojedynczej, trzykrotny zdobywca Pucharu Davisa.

Andre Agassi
Ilustracja
Andre Agassi na Champions Shootout w Filadelfii, 2011
Państwo

 Stany Zjednoczone

Data i miejsce urodzenia

29 kwietnia 1970
Las Vegas

Wzrost

180 cm

Gra

praworęczny, oburęczny bekhend

Status profesjonalny

1986

Zakończenie kariery

3 września 2006

Trener

Brad Gilbert (1994−2002)
Darren Cahill (2003−2006)

Gra pojedyncza
Wygrane turnieje

60

Najwyżej w rankingu

1 (10 kwietnia 1995)

Australian Open

W (1995, 2000, 2001, 2003)

Roland Garros

W (1999)

Wimbledon

W (1992)

US Open

W (1994, 1999)

Gra podwójna
Wygrane turnieje

1

Najwyżej w rankingu

123 (17 sierpnia 1992)

Roland Garros

QF (1992)

US Open

1R (1987)

Dorobek medalowy
Reprezentacja  Stany Zjednoczone
Igrzyska olimpijskie
złoto Atlanta 1996 tenis ziemny
(gra pojedyncza)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Uznawany za jednego z najwybitniejszych zawodników w historii tenisa. W momencie zakończenia kariery stacja BBC określiła go mianem „prawdopodobnie największej gwiazdy sportu wszech czasów”[1]. W 2011 został włączony do Międzynarodowej Tenisowej Galerii Sławy[2].

Rodzina i edukacja

edytuj

Urodził się 29 kwietnia 1970 w szpitalu Sunrise w Las Vegas, gdzie dorastał[3]. Jest synem Elizabeth (z d. Dudley) i Emanoula Aghasiego[4]. Jego ojciec, który urodził się w Salmas i miał pochodzenie ormiańskie i asyryjskie, był bokserem (m.in. reprezentował Iran na igrzyskach olimpijskich w 1948 i 1952)[5], a po zakończeniu kariery sportowej pracował jako kierownik sali w kasynie MGM Grand[6]. Andre ma troje starszego rodzeństwa: siostry Ritę i Tami oraz brata Philipa[7]. Jest szwagrem Pancho Gonzalesa[8]. Urodził się z zesztywniającym zapaleniem stawów kręgosłupa, przez co od urodzenia ma problem z prawidłowym stawianiem stóp podczas chodzenia[9].

Zmuszany przez ojca, w wieku czterech lat zaczął amatorskie treningi tenisa, mimo że nie podobał mu się ten sport[10]. Trenował m.in. w Cambridge Racquet Clubie[11], a w wieku ośmiu lat zaczął startować w lokalnych zawodach juniorskich, które w większości wygrywał[12]. Jako 10-latek zaczął grać również w krajowych turniejach[13]. Jako dziecko uczestniczył w turniejach Alan King Tennis Classic jako asystent podający piłki graczom, a dzięki wpływom ojca w przerwach między meczami rekreacyjnie grywał z uznanymi tenisistami, takimi jak Björn Borg, Jimmy Connors czy Ilie Năstase[14].

W wieku 13 lat trafił do Akademii Tenisowej Nicka Bollettieriego na Florydzie, gdzie miał zostać przez trzy miesiące, ponieważ rodziny nie stać było na opłacenie czesnego[15]. Bollettieri, będąc pod wrażeniem zdolności nastolatka, pozwolił mu jednak pozostać w akademii bez konieczności wnoszenia opłat[16]. Agassi, będący wówczas w dziewiątej klasie szkoły, zrezygnował z dalszej nauki i całkowicie poświęcił się tenisowi[17].

Kariera tenisowa

edytuj

Lata 80.

edytuj

W lutym 1986 wziął udział w turnieju w La Quinta[18], gdzie w pierwszym meczu pokonał Johna Austina 6:4, 6:1[19], po czym przegrał z trzecim zawodnikiem świata, Matsem Wilanderem 6:1, 6:1. 29 kwietnia 1986 został profesjonalnym tenisistą[20]. Po przejściu na zawodowstwo podpisał dwuletnią umowę sponsorską z Nike i został finalistą turnieju w Schenectady, w którym przegrał z Rameshem Krishnanem 6:2, 6:3[21]. Następnie dotarł do ćwierćfinału turnieju Volvo International w Stratton Mountain, gdzie pokonał go John McEnroe 6:3, 6:3[22] oraz zadebiutował w turnieju wielkoszlemowym US Open w Nowym Jorku, na którym przegrał w meczu otwarcia z Jeremym Batesem[23]. W wieku 16 lat został sklasyfikowany w czołowej setce rankingu ATP[24]. W 1987 dotarł do ćwierćfinału Japan Open, wystąpił w finale w Seulu, zadebiutował na Wimbledonie i został półfinalistą turnieju w Stratton Mountain[25], a pod koniec listopada zdobył swój pierwszy indywidualny tytuł – w finale w Itaparice pokonał Luiza Mattara[26].

W sezonie 1988 zdobył sześć kolejnych tytułów, które wywalczył na turniejach: Memphis Open, US Men’s Clay Court Championships w Charleston, WCT Tournament of Champions w Forest Hills, Stuttgarci, Volvo International w Stratton Mountain i Livingston Open[27]. Ponadto podczas French Open i US Open odnotował swoje pierwsze wielkoszlemowe półfinały[28]. Po występie we French Open awansował do szóstego miejsca rankingu ATP. Zakwalifikował się do wieńczących sezon Mistrzostw ATP, ale nie przeszedł w nich fazy grupowej. W grudniu jego zarobki na kortach sięgnęły 1 mln dol., co osiągnął po występach w zaledwie 43 turniejach w swojej karierze, co było najszybszym wyczynem w dziejach[29]. Rekord ten utrzymał się przed 17 lat, w 2005 został poprawiony przez Rafaela Nadala[30]. Również w 1988 po raz pierwszy reprezentował Stany Zjednoczone w rozgrywkach o Puchar Davisa, debiutując w półfinałowej konfrontacji z Peruwiańczykami, gdzie wygrał mecz przeciwko Jaime’emu Yzadze. Na koniec sezonu był trzecim tenisistą w zestawieniu ATP, po Matsie Wilanderze i Ivanie Lendlu. W latach 1988–1990 nie występował na Wimbledonie, gdyż nie podobały mu się panujące tam tradycje, a zwłaszcza dominujący biały kolor[31]. Przez pierwsze osiem lat kariery nie grał również w Australian Open[32].

W 1989 dotarł do finału Italian Open, w którym przegrał z Albertem Mancinim[33], oraz zwyciężył w turnieju w Orlando po finale z Bradem Gilbertem. Wciąż był nastolatkiem i otwarcie mówiono o nim, jako o przyszłym mistrzu turniejów wielkoszlemowych. W tym sezonie odpadł w trzeciej rundzie French Open[34], zagrał w półfinale US Open (po raz drugi z rzędu), zakwalifikował się do Mistrzostw ATP, ale przegrał tam wszystkie mecze grupowe. Wystąpił także w kampanii reklamowej producenta aparatów fotograficznych Canon[35] oraz rozpoczął współpracę z Gilem Reyesem, który został jego trenerem siłowym i kondycyjnym[36].

Lata 90.

edytuj

Wiosną 1990 awansował do swojego pierwszego finału Wielkiego Szlema[37]. Dokonał tego na French Open, w którego finale przegrał z Andrésem Gomezem, mimo że był faworytem meczu[38]. W sierpniu zagrał w finale US Open, w półfinale wyeliminował broniącego tytułu Borisa Beckera, a w finale uległ Pete’owi Samprasowi[39]. W listopadzie po raz pierwszy w karierze triumfował w Mistrzostwach ATP. Przegrał pierwszy mecz grupowy, ze Stefanem Edbergiem, któremu jednak zrewanżował się w finale, triumfując 5:7, 7:6, 7:5, 6:2[40]. W grudniu wraz z reprezentacją USA zwyciężył 3:2 z Australijczykami w finale o Puchar Davisa; wygrał mecz z Richardem Frombergiem i skreczował w pojedynku z Darrenem Cahillem.

W sezonie 1991 po raz drugi z rzędu wystąpił w finale French Open, w którym po pięciosetowym pojedynku przegrał z Jimem Courierem[41]. Niedługo później zwrócił na siebie uwagę prasy ogłoszeniem, że zagra w Wimbledonie[42]. Media spekulowały na temat stroju Agassiego, ostatecznie pojawił się w zupełnie białym ubraniu, a zmagania zakończył na ćwierćfinale, pokonany przez Davida Wheatona[43]. Następnie poniósł niespodziewaną porażkę na US Open, gdzie jako ubiegłoroczny wicemistrz przegrał w pierwszej rundzie w trzech setach z Aaronem Kricksteinem[43]. W półfinale Mistrzostw ATP uległ Jimowi Courierowi.

W 1992 ponownie przegrał z Courierem, tym razem w półfinale French Open[44]. W tym samym sezonie odpadł w pierwszej rundzie US Open oraz zdobył pierwsze wielkoszlemowe trofeum, zostając mistrzem Wimbledonu po pięciosetowym finale z Goranem Ivaniševiciem[45]. Po wygranej prasa i komentatorzy sportowi, którzy wcześniej nieprzychylnie nastawieni do tenisisty, zaczęli przychylnie mówić o Agassim i doceniać jego sportowe umiejętności[46]. Również w 1992 Agassi zadebiutował również w turniejach gry podwójnej. Zagrał w ćwierćfinale French Open w parze z Johnem McEnroe (przegrali z Pablem Albano i Cássiem Mottą). Wystąpił także w finałach Canadian Open (z McEnroe) i Hong Kong Open (z Davidem Wheatonem). 17 sierpnia 1992 zajmował najwyższe w karierze, 123. miejsce w deblowym rankingu ATP. W grudniu zdobył z reprezentacją USA swój drugi Puchar Davisa, a w swoim finale pokonał 3:1 Jakoba Hlaska ze Szwajcarii (drugi mecz, z Markiem Rossetem, nie odbył się z powodu wcześniejszego rozstrzygnięcia turnieju).

W 1993 zachorował na zapalenie ścięgien nadgarstka, przez co znacznie ograniczył udział w zawodach[47]. Mimo kontuzji uczestniczył w Wimbledonie, jednak nie obronił tytułu, przegrywając w ćwierćfinale z Pete’em Samprasem[48]. Niedługo później Nick Bollettieri zakończył z nim trwającą 10 lat współpracę[49]. W sierpniu w parze z Petrem Kordą zwyciężył w turnieju deblowym Thriftway ATP Championships, pokonując w finale Stefana Edberga i Henrika Holma. Pod koniec roku przeszedł operację nadgarstka[50].

W 1994 rozpoczął współpracę z Bradem Gilbertem[51][52]. Wygrywał kolejne mniejsze turnieje, m.in. pierwsze od czasu operacji zawody w Scottsdale[53], ponadto zwyciężył w Canadian Open[54] oraz dotarł do finału Miami Open, w którym przegrał z Pete’em Samprasem[55], ale także m.in. odpadł w pierwszej rundzie Monte Carlo Masters, drugiej rundzie French Open i czwartej rundzie Wimbledonu[56]. W sierpniu 1994 zdobył drugi tytuł wielkoszlemowy w karierze, US Open, w którego finale pokonał Michaela Sticha i został pierwszym nierozstawionym graczem od 1966, który sięgnął po główną premię[57].

W 1995 po raz pierwszy w karierze wystąpił w Australian Open; zwyciężył, docierając do finału bez utraty seta, a jedynego w turnieju zabrał mu Pete Sampras w meczu finałowym[58][59]. Był wówczas wiceliderem światowej klasyfikacji ATP, a dzięki regularnego osiąganiu turniejowych finałów już w kwietniu został liderem rankingu[60] i pozostał nim przez 30 tygodni, do listopada 1995. Utrzymał się na szczycie zestawienia mimo gorszych startów, m.in. odpadnięcia w ćwierćfinale French Open i półfinale Wimbledonu[61]. Podczas sezonu letniego odnotował najlepszą serię zwycięstw w swojej karierze (złożoną z 26 wygranych pojedynków)[62], którą przerwał dopiero Pete Sampras w finale US Open[62]. W 1995 wygrał łącznie 63 z 70 rozegranych meczów[63]. W 1996 zagrał m.in. w półfinałach w Melbourne i Nowym Jorku, w ćwierćfinale w Indian Wells, poza tym w Monte Carlo odpadł w trzeciej rundzie, w Paryżu – w drugiej rundzie, a w Londynie – w pierwszej rundzie z notowanym na 281. miejscu Dougiem Flachem[64]. W lipcu zdobył tytuł mistrza olimpijskiego w grze pojedynczej w Atlancie, w finałowym spotkaniu pokonując Sergiego Bruguerę[65].

W 1997 nastąpił kryzys w jego karierze. Ze względu na pogłębiające się zaburzenia depresyjne, a przy okazji przez odnowioną kontuzję nadgarstka, zrezygnował z udziału w większości turniejów[66]; zagrał tylko 24 spotkania przez cały rok, z czego kilka przegrał już w pierwszej rundzie[67] i doszedł zaledwie do jedynego półfinału w sezonie – na Pacific Coast Championships w San Jose, w którym przegrał z Gregiem Rusedskim. Kilka tygodni po turnieju w Stuttgarcie kontrola antydopingowa wykazała w jego organizmie niedozwoloną metamfetaminę, za co groziło mu zawieszenie w karierze turniejowej[68]. W liście do organizacji ATP wyjaśnił, że substancję przyjął nieświadomie, pijąc napój swojego asystenta[69], dlatego organizacja zamknęła sprawę[70]. W swojej późniejszej autobiografii wyznał, że okłamał organizatorów, a w tamtym czasie faktycznie przyjmował narkotyki[71]. Zapewnił jednak, że wkrótce po tym zdarzeniu zaprzestał stosowania substancji[72], a także rozpoczął intensywne treningi, by powrócić do formy[73]. W listopadzie spadł na 141. miejsce w światowym rankingu ATP[74].

 
Andre Agassi (1999)

Po zażegnaniu kryzysu poprawił swoje miejsce w rankingu, biorąc udział w challengerach, najmniej prestiżowych turniejach w zawodowym tenisie, za co był wyśmiewany w prasie[75]. Powrócił do zawodów w styczniu 1998, odpadając w czwartej rundzie Australian Open[76]. W lutym pokonał Pete’a Samprasa w finale Sybase Open, w marcu pokonał Jasona Stoltenberga w finale Franklin Templeton Tennis Classic, uległ Marcelowi Ríosowi w finale Miami Open i odpadł w ćwierćfinale turnieju w Indian Wells[77]. Mimo gorszych występów – m.in. odpadł w pierwszej rundzie Monte Carlo Open po meczu z Samprasem, w pierwszej rundzie French Open po pięciosetowej grze z Maratem Safinem, w drugiej rundzie Wimbledonu po meczu z Tommym Haasem i czwartej rundzie US Open po pięciosetowym meczu z Karolem Kučerą[78] – w sezonie letnim zwyciężył 15 meczów z rzędu (m.in. w finale Legg Mason i Mercedes Benz Cup)[79], dzięki czemu rok zakończył na czwartym miejscu w światowym rankingu ATP.

Wiosną 1999 po raz pierwszy w karierze triumfował w wielkoszlemowym French Open, pokonując w finale Andrija Medwediewa[80], zawodnika zajmującego 100. miejsce w rankingu ATP. Tym samym został piątym mężczyzną w dziejach tenisa, którzy wygrali wszystkie turnieje wielkoszlemowe w swojej karierze[a]. Został też pierwszym mężczyzną w dziejach, który w swojej karierze zdobył tzw. Złoty Szlem, czyli wszystkie cztery tytuły wielkoszlemowe i mistrzostwo olimpijskie[81]. W sezonie 1999 zwyciężył także w finale Legg Mason Tennis Classic (pokonując Kafielnikowa) i US Open (wygrywając z Toddem Martinem), a także doszedł do ćwierćfinału Australian Open, półfinału du Maurier Open (przegrał z Jewgenijem Kafielnikowem) i finału Wimbledonu (uległ Samprasowi)[82]. Rok zakończył na pierwszym miejscu światowego rankingu ATP, przerywając sześcioletnią dominację Pete’a Samprasa[83]. Zwycięża również w finale Paris Open, zostając pierwszym w historii zawodnikiem, który w jednym roku wygrał w obu turniejach we Francji[83]. W ATP Finals ustępuje Pete’owi Samprasowi[83].

Lata 2000.

edytuj

Rok 2000 rozpoczął wygraną z Jewgienijem Kafielnikowem w finale Australian Open[84]. Dzięki awansowi do finału turnieju został pierwszym mężczyzną, który od osiągnięcia Roda Lavera w 1969 zagrał we wszystkich czterech finałach wielkoszlemowych z rzędu[85]. W tym samym sezonie nie odbronił tytułu na French Open, przegrywając w drugiej rundzie z Karolem Kučerą, dotarł do półfinału Wimbledonu[86] i odpadł w drugiej rundzie US Open[87], a wraz z Sarkisem Sarksjanem zagrał w finale deblowym Washington Open, w którym przegrali z Alexem O’Brienem i Jaredem Palmerem. W półfinale Mistrzostw ATP pokonał Marata Safina, a w finale uległ Gustavo Kuertenowi, przez co spadł na drugie miejsce światowego rankingu ATP.

W styczniu 2001 ponownie został mistrzem Australian Open po finale z Arnaudem Clémentem[88]. Został tym samym drugim (po Matsie Wilanderze) trzykrotnym zwycięzcą tego turnieju[88]. Następnie wygrał z Pete’em Samprasem w finale Indian Wells Masters[88], a w ćwierćfinale US Open przegrał z nim trwający 3 godziny i 33 minuty mecz, w którym podczas 48 rozegranych gemów nie doszło do ani jednego przełamania serwisu[89][90]. Przegrał także z Sébastienem Grosjeanem w ćwierćfinale French Open i z Patrickiem Rafterem w półfinale Wimbledonu[91]. Sezon zakończył na trzecim miejscu listy ATP, co uczyniło go jedynym mężczyzną, który kończył lata rozgrywkowe w czołowej trójce w trzech różnych dekadach.

 
Andre Agassi na Indian Wells Masters (2006)

Na początku 2002 zakończył ośmioletnią współpracę z Bradem Gilbertem, a jego nowym trenerem został Darren Cahill[92]. W tym sezonie wygrał z Rogerem Federerem w finale Miami Open i z Tommy’m Haasem w finale Italian Open, po czym dotarł do ćwierćfinału French Open (przegrał z Juanem Carlosem Ferrerą), odpadł w drugiej rundzie Wimbledonu (po meczu z Paradornem Srichaphanem, 77. tenisistą w rankingu ATP), wygrał Mercedes-Benz Cup oraz awansował do finału US Open, w którym przegrał czterosetowy mecz z Pete’em Samprasem[93][94]. Na koniec roku, w wieku 32 lat i 8 miesięcy, został najstarszym w dziejach wiceliderem rankingu ATP[29].

W 2003 wygrał swój ósmy i zaraz ostatni turniej wielkoszlemowy w ramach Australian Open, pokonując w finale Rainera Schüttlera[95]. Po raz szósty wygrał także w finale Miami Open, pokonując Carlosa Moyę[96]. 28 kwietnia 2003, po dotarciu do finału US Men’s Clay Court Championships, odzyskał pozycję lidera rankingu ATP[96], zostając w wieku 33 lat i 13 dni najstarszym liderem tej klasyfikacji w historii[29]. Pozycję utrzymał przez dwa tygodnie, gdy po przegranej w ćwierćfinale French Open z Guillermem Corią spadł na drugie miejsce[97]. 10 czerwca podczas Stella Artois Championships zagrał swój 1000. mecz w karierze, pokonał w nim Petera Luczaka[97]. Sześć dni później odzyskał prowadzenie w klasyfikacji ATP i zajmował pierwsze miejsce w rankingu do 7 września (w całej karierze 101 tygodni). Odpadł w czwartej rundzie Wimbledonu po pięciosetowym meczu z Markiem Philippoussim oraz dotarł do półfinału US Open, w którym uległ Juanowi Carlosowi Ferrerze[98]. W styczniu 2004 przegrał półfinał w Melbourne z Maratem Safinem[99], przerywając rekordową serię 26 zwycięstw w tym turnieju. Odpadł w pierwszej rundzie French Open po przegranej z Jérôme Haehnelem, 271. tenisistą w rankingu ATP[99] i dotarł do ćwierćfinału US Open, w którym przegrał z Rogerem Federerem[100]. Wygrał turniej w Cincinnati[101] jako drugi najstarszy mistrz w historii tej imprezy[b]. Po wygranym meczu pierwszej rundy w Los Angeles z Alexem Bogomolovem Jr. został szóstym graczem w erze open, który zwyciężył 800 profesjonalnych spotkań[29].

W 2005 przegrał w ćwierćfinale Australian Open z Rogerem Federerem[102]. Następnie dotarł do półfinału Italian Open, w którym przegrał z Guillermo Corią[102]. Swoim udziałem we French Open ustanowił rekord 58 występów w turniejach wielkoszlemowych; odpadł z turnieju w pierwszej rundzie po pięciosetowym meczu z Jarkko Nieminenem[103]. Następnie zwyciężył w finale Mercedes-Benz Cup i dotarł do finału Canadian Open, w którym uległ Rafaelowi Nadalowi[104]. Zagrał w finale US Open, ale przegrał z Rogerem Federerem[105]. Tuż przed Mistrzostwami ATP skręcił nogę w kostce i choć wystąpił w turnieju, ostatecznie się wycofał[106].

W 2006 zrezygnował z większości turniejów na kortach ziemnych, by zachować siły na Wimbledonu; dotarł do trzeciej rundy turnieju, w której przegrał z Rafaelem Nadalem[107]. Jeszcze przed rozpoczęciem turnieju ogłosił prasie plany zakończenia kariery zawodowej[108]. Jego ostatnim turniejem był US Open, na którym zmagał się z bólem pleców[109][110]. W drugiej rundzie zaliczył swój ostatni wygrany mecz, pokonując Markosa Pagdatisa 6:4, 6:4, 3:6, 5:7, 7:5[111], po czym w trzeciej rundzie – rozgrywanej 3 września 2006 – uległ Benjaminowi Beckerowi[112]. Publiczność zgromadzona na korcie Arthura Ashe’a nagrodziła go ośmiominutowymi oklaskami.

Działalność po zakończeniu kariery sportowej

edytuj
 
Agassi na Rogers Cup (2011)

Jeszcze w trakcie trwania kariery tenisowej rozpoczął działalność charytatywną. W 1994 założył Fundację im. Andre Agassiego dla Edukacji (ang. Andre Agassi Foundation for Education), której celem jest zwiększenie nakładów finansowych na edukację młodzieży oraz zwiększenie odpowiedzialności szkół publicznych. W ramach działania fundacji otworzył kilkadziesiąt szkół społecznych i obiektów sportowych dla uzdolnionych dzieci[113]. W latach 1995 i 2001 otrzymał nagrodę ATP im. Arthura Ashe’a za działalność humanitarną[114]. Do 2012 ufundował 175 mln dol. na rzecz działań swoich szkół[115]. W 2007 został jednym z założycieli Fundacji Athletes for Hope, która pozwala profesjonalnym sportowcom zaangażować się w działalność charytatywną.

5 września 2007 komentował mecz Andy’ego Roddicka i Rogera Federera podczas US Open.

Występuje w licznych turniejach pokazowych, m.in. w 2009 z okazji oddania do użytku dachu nad centralnym kortem Wimbledonu[116] i w 2010 na rzecz poszkodowanych w trzęsieniu ziemi i tsunami na Haiti[117].

W listopadzie 2009 wydał autobiografię pt. „Open. An Autobiography”, która dotarła do pierwszego miejsca listy bestsellerów amerykańskiej gazety „The New York Times”. Książka wywołała wiele kontrowersji[118], głównie dlatego, że Agassi przyznał się w niej do oszustwa podczas afery dopingowej w 1997 i zażywania narkotyków[119].

Przeznaczył ponad 100 tys. dol. na kandydatów partii demokratycznej w wyborach w Stanach Zjednoczonych, ale podczas wystąpienia w telewizji 1 września 2010 zadeklarował, że ma niezależne poglądy.

Pod koniec 2018 dołączył do sztabu trenerskiego Grigora Dimitrowa[120].

Wyniki

edytuj

Finały w turniejach ATP World Tour

edytuj
Legenda
Wielki Szlem
Igrzyska olimpijskie
Tennis Masters Cup /
ATP Finals
ATP Masters Series /
ATP Tour Masters 1000
ATP International Series Gold /
ATP Tour 500
ATP International Series /
ATP Tour 250

Gra pojedyncza (60–30)

edytuj
Końcowy wynik Nr Data Turniej Nawierzchnia Przeciwnik Wynik finału
Finalista 1. 26 kwietnia 1987 Seul Twarda   Jim Grabb 6:1, 4:6, 2:6
Zwycięzca 1. 29 listopada 1987 Itaparica Twarda   Luiz Mattar 7:6, 6:2
Zwycięzca 2. 21 lutego 1988 Memphis Twarda (hala)   Mikael Pernfors 6:4, 6:4, 7:5
Zwycięzca 3. 1 maja 1988 Charleston Ceglana   Jimmy Arias 6:2, 6:2
Zwycięzca 4. 8 maja 1988 Forest Hills Ceglana   Slobodan Živojinović 7:5, 7:6, 7:5
Zwycięzca 5. 17 lipca 1988 Stuttgart Ceglana   Andrés Gómez 6:4, 6:2
Zwycięzca 6. 31 lipca 1988 Stratton Mountain Twarda   Paul Annacone 6:2, 6:4
Zwycięzca 7. 21 sierpnia 1988 Livingston Twarda   Jeff Tarango 6:2, 6:4
Finalista 2. 25 września 1988 Los Angeles Twarda   Mikael Pernfors 2:6, 5:7
Finalista 3. 21 maja 1989 Rzym Ceglana   Alberto Mancini 3:6, 6:4, 6:2, 6:7, 1:6
Zwycięzca 8. 8 października 1989 Orlando Twarda   Brad Gilbert 6:2, 6:1
Zwycięzca 9. 11 lutego 1990 San Francisco Dywanowa (hala)   Todd Witsken 6:1, 6:3
Finalista 4. 11 marca 1990 Indian Wells Twarda   Stefan Edberg 4:6, 7:5, 6:7, 6:7
Zwycięzca 10. 25 marca 1990 Miami Twarda   Stefan Edberg 6:1, 6:4, 0:6, 6:2
Finalista 5. 10 czerwca 1990 Paryż Ceglana   Andrés Gómez 3:6, 6:2, 4:6, 4:6
Zwycięzca 11. 22 lipca 1990 Waszyngton Twarda   Jim Grabb 6:1, 6:4
Finalista 6. 9 września 1990 Nowy Jork Twarda   Pete Sampras 4:6, 3:6, 2:6
Zwycięzca 12. 18 listopada 1990 Frankfurt Dywanowa (hala)   Stefan Edberg 5:7, 7:6, 7:5, 6:2
Zwycięzca 13. 7 kwietnia 1991 Orlando Twarda   Derrick Rostagno 6:2, 1:6, 6:3
Finalista 7. 9 czerwca 1991 Paryż Ceglana   Jim Courier 6:3, 4:6, 6:2, 1:6, 4:6
Zwycięzca 14. 21 lipca 1991 Waszyngton Twarda   Petr Korda 6:3, 6:4
Zwycięzca 15. 3 maja 1992 Atlanta Ceglana   Pete Sampras 7:5, 6:4
Zwycięzca 16. 5 lipca 1992 Londyn Trawiasta   Goran Ivanišević 6:7(8), 6:4, 6:4, 1:6, 6:4
Zwycięzca 17. 26 lipca 1992 Toronto Twarda   Ivan Lendl 3:6, 6:2, 6:0
Zwycięzca 18. 7 lutego 1993 San Francisco Twarda (hala)   Brad Gilbert 6:2, 6:7(4), 6:2
Zwycięzca 19. 28 lutego 1993 Scottsdale Twarda   Marcos Ondruska 6:2, 3:6, 6:3
Zwycięzca 20. 27 lutego 1994 Scottsdale Twarda   Luiz Mattar 6:4, 6:3
Finalista 8. 20 marca 1994 Miami Twarda   Pete Sampras 7:5, 3:6, 3:6
Zwycięzca 21. 31 lipca 1994 Toronto Twarda   Jason Stoltenberg 6:4, 6:4
Zwycięzca 22. 11 września 1994 Nowy Jork Twarda   Michael Stich 6:1, 7:6(5), 7:5
Zwycięzca 23. 23 października 1994 Wiedeń Dywanowa (hala)   Michael Stich 7:6(4), 4:6, 6:2, 6:3
Zwycięzca 24. 6 listopada 1994 Paryż Twarda (hala)   Marc Rosset 6:3, 6:3, 4:6, 7:5
Zwycięzca 25. 29 stycznia 1995 Melbourne Twarda   Pete Sampras 4:6, 6:1, 7:6(6), 6:4
Zwycięzca 26. 12 lutego 1995 San Jose Twarda (hala)   Michael Chang 6:1, 1:6, 6:3
Finalista 9. 12 marca 1995 Indian Wells Twarda   Pete Sampras 5:7, 3:6, 5:7
Zwycięzca 27. 26 marca 1995 Miami Twarda   Pete Sampras 3:6, 6:2, 7:6(3)
Finalista 10. 16 kwietnia 1995 Tokio Twarda   Jim Courier 4:6, 3:6
Finalista 11. 7 maja 1995 Atlanta Ceglana   Michael Chang 2:6, 7:6(6), 4:6
Zwycięzca 28. 23 lipca 1995 Waszyngton Twarda   Stefan Edberg 6:4, 2:6, 7:5
Zwycięzca 29. 30 lipca 1995 Montreal Twarda   Pete Sampras 3:6, 6:2, 6:3
Zwycięzca 30. 13 sierpnia 1995 Cincinnati Twarda   Michael Chang 7:5, 6:2
Zwycięzca 31. 20 sierpnia 1995 New Haven Twarda   Richard Krajicek 3:6, 7:6(2), 6:3
Finalista 12. 10 września 1995 Nowy Jork Twarda   Pete Sampras 4:6, 3:6, 6:4, 5:7
Finalista 13. 18 lutego 1996 Sam Jose Twarda (hala)   Pete Sampras 2:6, 3:6
Zwycięzca 32. 31 marca 1996 Miami Twarda   Goran Ivanišević 3:0 krecz
Zwycięzca 33. 28 lipca 1996 Atlanta Twarda   Sergi Bruguera 6:2, 6:3, 6:1
Zwycięzca 34. 11 sierpnia 1996 Cincinnati Twarda   Michael Chang 7:6(4), 6:4
Zwycięzca 35. 15 lutego 1998 San Jose Twarda (hala)   Pete Sampras 6:2, 6:4
Zwycięzca 36. 8 marca 1998 Scottsdale Twarda   Jason Stoltenberg 6:4, 7:6(3)
Finalista 14. 29 marca 1998 Miami Twarda   Marcelo Ríos 5:7, 3:6, 4:6
Finalista 15. 3 maja 1998 Monachium Ceglana   Thomas Enqvist 7:6(4), 6:7(6), 3:6
Zwycięzca 37. 26 lipca 1998 Waszyngton Twarda   Scott Draper 6:2, 6:0
Zwycięzca 38. 2 sierpnia 1998 Los Angeles Twarda   Tim Henman 6:4, 6:4
Finalista 16. 23 sierpnia 1998 Indianapolis Twarda   Àlex Corretja 6:2, 2:6, 3:6
Finalista 17. 4 października 1998 Monachium Twarda (hala)   Marcelo Ríos 4:6, 6:2, 6:7, 7:5, 3:6
Finalista 18. 11 października 1998 Bazylea Twarda (hala)   Tim Henman 4:6, 3:6, 6:3, 4:6
Zwycięzca 39. 25 października 1998 Ostrawa Dywanowa (hala)   Ján Krošlák 6:2, 3:6, 6:3
Zwycięzca 40. 11 kwietnia 1999 Hongkong Twarda   Boris Becker 6:7(4), 6:4, 6:4
Zwycięzca 41. 6 czerwca 1999 Paryż Ceglana   Andrij Medwediew 1:6, 2:6, 6:4, 6:3, 6:4
Finalista 19. 4 lipca 1999 Londyn Trawiasta   Pete Sampras 3:6, 4:6, 5:7
Finalista 20. 1 sierpnia 1999 Los Angeles Twarda   Pete Sampras 6:7(3), 6:7(1)
Zwycięzca 42. 22 sierpnia 1999 Waszyngton Twarda   Jewgienij Kafielnikow 7:6(3), 6:1
Zwycięzca 43. 12 września 1999 Nowy Jork Twarda   Todd Martin 6:4, 6:7(5), 6:7(2), 6:3, 6:2
Zwycięzca 44. 7 listopada 1999 Paryż Twarda (hala)   Marat Safin 7:6(1), 6:2, 4:6, 6:4
Finalista 21. 28 listopada 1999 Hanover Twarda (hala)   Pete Sampras 1:6, 5:7, 4:6
Zwycięzca 45. 30 stycznia 2000 Melbourne Twarda   Jewgienij Kafielnikow 3:6, 6:3, 6:2, 6:4
Finalista 22. 20 sierpnia 2000 Waszyngton Twarda   Àlex Corretja 2:6, 3:6
Finalista 23. 3 grudnia 2000 Lizbona Twarda (hala)   Gustavo Kuerten 4:6, 4:6, 4:6
Zwycięzca 46. 28 stycznia 2001 Melbourne Twarda   Arnaud Clément 6:4, 6:2, 6:2
Finalista 24. 4 marca 2001 San Jose Twarda (hala)   Greg Rusedski 3:6, 4:6
Zwycięzca 47. 18 marca 2001 Indian Wells Twarda   Pete Sampras 7:6(5), 7:5, 6:1
Zwycięzca 48. 1 kwietnia 2001 Miami Twarda   Jan-Michael Gambill 7:6(4), 6:0, 6:1
Zwycięzca 49. 29 lipca 2001 Los Angeles Twarda   Pete Sampras 6:4, 6:2
Finalista 25. 3 marca 2002 San Jose Twarda (hala)   Lleyton Hewitt 6:4, 6:7(6), 6:7(4)
Zwycięzca 50. 10 marca 2002 Scottsdale Twarda   Juan Balcells 6:2, 7:6(2)
Zwycięzca 51. 31 marca 2002 Miami Twarda   Roger Federer 6:3, 6:3, 3:6, 6:4
Zwycięzca 52. 12 maja 2002 Rzym Ceglana   Tommy Haas 6:3, 6:3, 6:0
Zwycięzca 53. 28 lipca 2002 Los Angeles Twarda   Jan-Michael Gambill 6:2, 6:4
Finalista 26. 8 września 2002 Nowy Jork Twarda   Pete Sampras 3:6, 4:6, 7:5, 4:6
Zwycięzca 54. 20 października 2002 Madryt Twarda (hala)   Jiří Novák walkower
Zwycięzca 55. 26 stycznia 2003 Melbourne Twarda   Rainer Schüttler 6:2, 6:2, 6:1
Zwycięzca 56. 16 lutego 2003 San Jose Twarda (hala)   Davide Sanguinetti 6:3, 6:1
Zwycięzca 57. 30 marca 2003 Miami Twarda   Carlos Moyá 6:3, 6:3
Zwycięzca 58. 27 kwietnia 2003 Houston Ceglana   Andy Roddick 3:6, 6:3, 6:4
Finalista 27. 16 listopada 2003 Houston Twarda   Roger Federer 3:6, 0:6, 4:6
Zwycięzca 59. 8 sierpnia 2004 Cincinnati Twarda   Lleyton Hewitt 6:3, 3:6, 6:2
Finalista 28. 31 października 2004 Sztokholm Twarda (hala)   Thomas Johansson 6:3, 3:6, 6:7(4)
Zwycięzca 60. 31 lipca 2005 Los Angeles Twarda   Gilles Müller 6:4, 7:5
Finalista 29. 14 sierpnia 2005 Montreal Twarda   Rafael Nadal 3:6, 6:4, 2:6
Finalista 30. 11 września 2005 Nowy Jork Twarda   Roger Federer 3:6, 6:2, 6:7(1), 1:6

Gra podwójna (1–3)

edytuj
Końcowy wynik Nr Data Turniej Nawierzchnia Partner Przeciwnicy Wynik finału
Finalista 1. 26 lipca 1992 Toronto Twarda   John McEnroe   Patrick Galbraith
  Danie Visser 		4:6, 4:6
Zwycięzca 1. 15 sierpnia 1993 Cincinnati Twarda   Petr Korda   Stefan Edberg
  Henrik Holm 		7:6, 6:4
Finalista 2. 11 kwietnia 1999 Hongkong Twarda   David Wheaton   James Greenhalgh
  Grant Silcock 		walkower
Finalista 3. 20 sierpnia 2000 Waszyngton Twarda   Sarkis Sarksjan   Alex O’Brien
  Jared Palmer 		5:7, 1:6

Turnieje Wielkiego Szlema i ATP World Tour Masters 1000 (gra pojedyncza)

edytuj
Turniej 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Wygrane turnieje Bilans w turnieju
Wielki Szlem
Australian Open – – – – – – – – – W SF – 4R 4R W W – W SF QF – 4 / 9 48–5
French Open – 2R SF 3R F F SF – 2R QF 2R – 1R W 2R QF QF QF 1R 1R – 1 / 17 51–16
Wimbledon – 1R – – – QF W QF 4R SF 1R – 2R F SF SF 2R 4R – – 3R 1 / 14 46–13
US Open 1R 1R SF SF F 1R QF 1R W F SF 4R 4R W 2R QF F SF QF F 3R 2 / 21 79–19
Wygrane turnieje 0 / 1 0 / 3 0 / 2 0 / 2 0 / 2 0 / 3 1 / 3 0 / 2 1 / 3 1 / 4 0 / 4 0 / 1 0 / 4 2 / 4 1 / 4 1 / 4 0 / 3 1 / 4 0 / 3 0 / 3 0 / 2 8 / 61 N/A
Bilans spotkań 0–1 1–3 10–2 7–2 12–2 10–3 16–2 4–2 11–2 22–3 11–4 3–1 7–4 23–2 14–3 20–3 11–3 19–3 9–3 10–3 4–2 N/A 224–53
ATP World Tour Finals
ATP World Tour Finals – – RR RR W SF – – SF – RR – RR F F RR RR F – RR – 1 / 13 22–20
ATP World Tour Masters 1000
Indian Wells – – SF QF F 3R 3R 2R 2R F QF 1R QF – 1R W 1R – SF QF 3R 1 / 17 37–16
Miami – 1R 3R 1R W 4R 2R 4R F W W 2R F 2R SF W W W 4R SF – 6 / 19 61–13
Monte Carlo – – – – – 2R – – 1R – 3R – 2R – – – – – – – – 0 / 4 2–4
Rzym – 2R QF F – 1R – – 2R – – – – 3R 3R 1R W 1R – SF – 1 / 11 24–10
Hamburg – – – – 3R – 2R – – QF – – – – – 2R – – – 1R – 0 / 5 5–5
Montreal/Toronto – – – SF QF 2R W QF W W – – SF SF 1R 1R – QF 2R F – 3 / 14 38–11
Cincinnati – – – – 3R 3R 3R SF – W W 1R 2R SF 2R 1R QF – W – – 3 / 13 31–10
Madryt – – – QF 2R – – – QF 3R QF 1R 3R SF 3R 2R W – SF – – 1 / 11 21–10
Paryż – – – – – – 2R – W – 2R – QF W – – QF – – – – 2 / 6 14–4
Ranking na koniec sezonu
91 25 3 7 4 10 9 24 2 2 8 110 6 1 6 3 2 4 8 7 150 N/A

Legenda

     W, wygrał turniej

     F, przegrał w finale

     SF, przegrał w półfinale

     QF, przegrał w ćwierćfinale

     4R, 3R, 2R, 1R przegrał w IV, III, II, I rundzie

     RR, odpadł w fazie grupowej

     –, nie startował w turnieju głównym

Życie prywatne

edytuj

W latach 1991–1993 pozostawał w otwartym związku z Wendi Stewart[121]. 19 kwietnia 1997 w Monterey poślubił aktorkę Brooke Shields[122], jednak już 26 kwietnia 1999 poinformowali prasę o swoim rozstaniu[123]. 22 października 2001 w Las Vegas poślubił niemiecką tenisistkę Steffi Graf[124][125], którą poznał w lipcu 1992 po finale Wimbledonu[126]. Mają syna Jadena Gila (ur. 2001) i córkę Jaz Elle (ur. 2003)[127][128]. Mieszkają w Las Vegas[129], mają też kilka wakacyjnych posiadłości.

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Wcześniej dokonali tego: Rod Laver, Fred Perry, Roy Emerson i Don Budge
  2. ↑ Od 1899 starszy był tylko Ken Rosewall, zwycięzca edycji z 1970.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Stars pay tribute to Agassi. bbc.co.uk, 4 września 2006. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  2. ↑ Andre Agassi [online], International Tennis Hall of Fame [dostęp 2018-03-24].
  3. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 38, 57.
  4. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 56–57.
  5. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 52.
  6. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 41, 57.
  7. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 44, 70.
  8. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 85, 117.
  9. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 8.
  10. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 35–37.
  11. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 44.
  12. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 47–49.
  13. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 66–67.
  14. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 59.
  15. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 85.
  16. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 92–93.
  17. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 113–114.
  18. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 114.
  19. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 116.
  20. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 120.
  21. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 121–122.
  22. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 122.
  23. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 123–124.
  24. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 126.
  25. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 127–129, 132.
  26. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 134.
  27. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 137, 140, 143.
  28. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 141, 144–145.
  29. ↑ a b c d Andre Agassi – Biography. imdb.com. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  30. ↑ Teen Nadal gives Spain reign over French Open. usatoday.com, 6 maja 2005. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  31. ↑ Mark Hodgkinson: Quiet rebellion against Wimbledon’s clothing restrictions. espn.com, 1 lipca 2015. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  32. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 191.
  33. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 153–154.
  34. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 155.
  35. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 155–156.
  36. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 160–169.
  37. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 179.
  38. ↑ Robin Finn: Gomez Wins French Open In Four Sets. nytimes.com, 11 czerwca 1990. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  39. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 183–184.
  40. ↑ Nick Stout: Agassi Wins Title By Beating Edberg. nytimes.com, 19 listopada 1990. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  41. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 187–189.
  42. ↑ Agassi Will Return To Wimbledon. chicagotribune.com, 3 stycznia 1991. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  43. ↑ a b Agassi 2011 ↓, s. 190.
  44. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 192.
  45. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 193–195.
  46. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 199.
  47. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 203, 205.
  48. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 209–210.
  49. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 210.
  50. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 211.
  51. ↑ Andre Agassi – New Coach, New Triumphs. sports.jrank.org. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  52. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 220–224.
  53. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 218.
  54. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 230.
  55. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 225–226.
  56. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 227–229.
  57. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 233–234.
  58. ↑ Robin Finn: Agassi Finds Treasure In Australian Debut. nytimes.com, 30 stycznia 1995. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  59. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 235–236.
  60. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 242–243.
  61. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 248–250.
  62. ↑ a b Agassi 2011 ↓, s. 260.
  63. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 254.
  64. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 271–274, 282, 287–288.
  65. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 285–286.
  66. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 296–297, 316.
  67. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 299, 302.
  68. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 305.
  69. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 307.
  70. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 322–323.
  71. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 297, 307, 309.
  72. ↑ Agassi says he used crystal meth in '97. espn.com, 28 października 2009. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  73. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 308–309.
  74. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 310.
  75. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 309–311.
  76. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 319.
  77. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 320.
  78. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 322–323, 327–328.
  79. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 326–327.
  80. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 363.
  81. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 365.
  82. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 331, 380, 382.
  83. ↑ a b c Agassi 2011 ↓, s. 384.
  84. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 385.
  85. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 384–385.
  86. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 389–390.
  87. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 392.
  88. ↑ a b c Agassi 2011 ↓, s. 394.
  89. ↑ Sampras beats Agassi in epic. bbc.co.uk, 6 września 2001. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  90. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 400.
  91. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 397–399.
  92. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 403, 406.
  93. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 405–411.
  94. ↑ Sampras savours ‘awesome’ win. bbc.co.uk, 9 września 2002. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  95. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 414.
  96. ↑ a b Agassi 2011 ↓, s. 415.
  97. ↑ a b Agassi 2011 ↓, s. 416.
  98. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 417–419.
  99. ↑ a b Agassi 2011 ↓, s. 420.
  100. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 423.
  101. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 422.
  102. ↑ a b Agassi 2011 ↓, s. 425.
  103. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 426.
  104. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 427.
  105. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 434–436.
  106. ↑ Agassi, Nadal withdraw from Masters Cup with injuries. usatoday.com, 14 listopada 2005. [dostęp 2016-12-25]. (ang.).
  107. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 437–439.
  108. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 437.
  109. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 440.
  110. ↑ Liz Clarke: Agassi Gets a Shot to Deal With Back Pain. washingtonpost.com, 31 sierpnia 2006. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  111. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 27–32, 440.
  112. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 442.
  113. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 312–314, 321.
  114. ↑ Charity goals keep Agassi on his toes. lasvegassun.com, 6 grudnia 2004. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  115. ↑ Andre Agassi hojnym filantropem, wydał już 175 mln dolarów - Przegląd Sportowy [online], onet.pl [dostęp 2024-04-22] (pol.).
  116. ↑ Tennis stars play under new Wimbledon roof CCTV-International [online], cctv.com [dostęp 2024-04-22].
  117. ↑ Richard Pagliaro: Roger Federer, Andy Roddick Weigh In On Agassi-Sampras Clash. tennisnow.com, 14 marca 2010. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  118. ↑ Janet Maslin: Agassi Basks in His Own Spotlight. nytimes.com, 29 sierpnia 2011. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  119. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 297, 307.
  120. ↑ https://przegladsportowy.onet.pl/tenis/andre-agassi-w-sztabie-grigora-dimitrowa-or-tenis/1qjgnqt.
  121. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 186, 197, 204.
  122. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 294.
  123. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 347.
  124. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 401.
  125. ↑ Oliver Poole: We are so blessed, say Graf and Agassi after secret wedding. telegraph.co.uk, 21 października 2001. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  126. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 197–198.
  127. ↑ Jaden Agassi. University of Southern California Athletics. [dostęp 2023-01-24]. (ang.).
  128. ↑ Jaden Gil Agassi: Legends son on a path to become a legend. TFIGlobal, 2022-01-15. [dostęp 2023-01-24]. (ang.).
  129. ↑ Agassi 2011 ↓, s. 7.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andre_Agassi&oldid=73574078”