Herkules Poirot
Herkules Poirot, fr. Hercule Poirot [ɛʁkyl pwaʁo] – fikcyjna postać detektywa stworzona przez Agathę Christie. Pojawia się w ponad 30 jej książkach.
| Postać z serii o Herkulesie Poirocie | |
 Rzeźba w Ellezelles przedstawiająca Herkulesa Poirota | |
| Pierwsze wystąpienie | |
|---|---|
| Ostatnie wystąpienie | |
| Twórca | |
| Grany przez |
Charles Laughton, Albert Finney, Peter Ustinov, Ian Holm, David Suchet, Kenneth Branagh i inni |
| Dane biograficzne | |
| Pochodzenie | |
| Miejsce urodzenia | |
| Miejsce śmierci | |
Poirot urodził się w Belgii, gdzie pracował jako oficer policji. Konkretna data urodzin nie jest znana. Po I wojnie światowej przeprowadził się do Anglii i rozpoczął drugą karierę, tym razem prywatnego detektywa. Charakterystyczne dla niego rysy postaci to niski wzrost, jajowata głowa, starannie pielęgnowane wąsy, ubiór dandysa, obsesja na punkcie porządku i symetrii, a także pogarda wobec klasycznych metod detektywistycznych. Poirot stawia raczej na psychologię zbrodni. Raz nawet założył się ze swoim przyjacielem Inspektorem Jappem, że może rozwiązać zagadkę, nie ruszając się z krzesła, a używając jedynie swoich „małych szarych komórek”. Podobnie jak wielu innych detektywów ze „złotego wieku” powieści kryminalnych jest stanu wolnego (jak np. panna Marple czy Sherlock Holmes).
W jednej z powieści okazuje się, że Herkules Poirot jest jedną z najbardziej wpływowych osób w Anglii (zna rodzinę panującą, premiera i arystokratów). Wiadomo również, że jest bardzo bogaty.
Śmierć bohatera opisana została w ostatniej książce z serii, Kurtyna, która, choć napisana znacznie wcześniej, wydana została dopiero na krótko przed śmiercią autorki. W gazecie New York Times w dniu 6 sierpnia 1975 ukazał się symboliczny nekrolog popularnego detektywa[1].
Ważniejsze powieści
edytujPo raz pierwszy pojawił się w powieści Tajemnicza historia w Styles w 1920, ale sławę zyskał dopiero po wydaniu Zabójstwa Rogera Ackroyda w 1926. Powieść ta, a zwłaszcza jej zakończenie, stanowi przełomowy moment w historii powieści kryminalnych. W ostatniej książce z Poirotem pt. Kurtyna, wydanej w 1975, Christie uśmierca stworzoną przez siebie postać. Sama przyznała, że miała go po prostu dość. Powieść ta została wydana rok przed śmiercią autorki, ale powstała wiele lat wcześniej. Christie już w czasie II wojny światowej pracowała nad ostatnią powieścią z Poirotem, która miała być efektownym pożegnaniem detektywa ze światem. Autorka nie podejrzewała, że będzie żyła jeszcze tak długo i napisze jeszcze wiele książek o belgijskim detektywie.
Akcja większości powieści z Poirotem toczy się w Anglii. Od czasu do czasu wybiera się on na kontynent, by pomóc zaprzyjaźnionym policjantom lub przypadkiem pojawia się w miejscu, gdzie dokonano zbrodni.
Po sukcesie z 1926, najważniejsze powieści z udziałem Poirota ukazały się w latach 1932-1942. Takie tytuły jak Morderstwo w Orient Expressie (1934), A.B.C. (1936), Karty na stół (1936), Śmierć na Nilu (1937) czy Pięć małych świnek (1942) stały się popularne wśród czytelników oraz zyskały pochwały krytyków.
Postacie towarzyszące
edytujO ile większość postaci pojawiających się w powieściach z Poirotem zmienia się, to istnieje kilka, które często mu towarzyszą:
- Arthur Hastings, którego spotyka wkrótce po przybyciu do Anglii, zostaje jego bliskim przyjacielem i współpracownikiem; ten swoisty dr Watson dla Herkulesa Poirota pojawia się w większości opowiadań i ośmiu powieściach,
- Ariadne Oliver, autorka powieści kryminalnych, humorystyczna karykatura samej Agaty Christie,
- panna Felicity Lemon, sekretarka Poirota,
- inspektor Japp ze Scotland Yardu,
- Vera Rossakoff, jedyna kobieta, w której Poirot się naprawdę zakochał,
- pułkownik Race, bliski przyjaciel Poirota, występuje z nim w 3 książkach,
- George – służący Poirota.
Powieści z Herkulesem Poirotem
edytuj- 1920 Tajemnicza historia w Styles (The Mysterious Affair at Styles)
- 1923 Morderstwo na polu golfowym (Murder on the Links)
- 1926 Zabójstwo Rogera Ackroyda (The Murder of Roger Ackroyd)
- 1927 Wielka czwórka (The Big Four)
- 1928 Tajemnica Błękitnego Expressu (The Mystery of the Blue Train)[a]
- 1932 Samotny Dom (Peril at End House)
- 1933 Śmierć lorda Edgware’a (Lord Edgware dies)
- 1934 Morderstwo w Orient Expressie (Murder on the Orient Express)
- 1934 Czarna kawa (Black coffee) (pierwotnie sztuka teatralna)
- 1935 Tragedia w trzech aktach (Three Act Tragedy)
- 1935 Śmierć w chmurach (Death in the Clouds)
- 1936 A.B.C. (The ABC Murders)
- 1936 Morderstwo w Mezopotamii (Murder in Mesopotamia)
- 1936 Karty na stół (Cards on the Table)
- 1937 Śmierć na Nilu (Death on the Nile)
- 1937 Niemy świadek (Dumb Witness)
- 1938 Rendez-vous ze śmiercią (Appointment with Death)
- 1939 Boże Narodzenie Herkulesa Poirota (Hercule Poirot's Christmas)
- 1941 Pierwsze, drugie... zapnij mi obuwie (One, Two, Buckle my Shoe)
- 1940 Zerwane zaręczyny (Sad Cypress)
- 1941 Zło, które żyje pod słońcem (Evil under the Sun)
- 1942 Pięć małych świnek (Five little pigs)
- 1946 Niedziela na wsi (The Hollow)
- 1948 Pora przypływu (There is a Tide) (także znana jako Taken at the Flood)
- 1952 Pani McGinty nie żyje (Mrs McGinty's dead)
- 1953 Po pogrzebie (After the Funeral)
- 1955 Entliczek pentliczek (Hickory Dickory Dock)
- 1956 Zbrodnia na festynie (Dead Man’s Folly)
- 1959 Kot wśród gołębi (Cat Among the Pigeons)
- 1963 Przyjdź i zgiń (The Clocks)
- 1966 Trzecia lokatorka (Third Girl)
- 1969 Wigilia Wszystkich Świętych (Hallowe'en Party)
- 1972 Słonie mają dobrą pamięć (Elephants can remember)
- 1976 Kurtyna (Curtain)
Powieści autorstwa Sophie Hannah, autoryzowane przez rodzinę i wydawców Agathy Christie
- 2014 Inicjały zbrodni (The Monogram Murders)
- 2016 Zamknięta trumna (Closed Casket)
- 2018 Zagadka Trzech Czwartych (The Mystery of Three Quarters)
- 2020 Morderstwa w Kingfisher Hill (The Killings at Kingfisher Hill)
- 2023 Cicha noc Herkulesa Poirota (Hercule Poirot’s Silent Night)
Opowiadania z Herkulesem Poirotem
edytuj- 1924 Poirot prowadzi śledztwo (Poirot Investigates)
- Gwiazda Zachodu (The Adventure of the Western Star)
- Tragedia w Marsdon Manor (The Tragedy at Marsdon Manor)
- Perypetie z tanim mieszkaniem (The Adventure of the Cheap Flat)
- Tajemnica Hunter's Lodge (The Mystery of Hunter's Lodge)
- Kradzież obligacji za milion dolarów (The Million Dollar Bond Robbery)
- Tajemnica egipskiego grobowca (The Adventure of the Egyptian Tomb)
- Kradzież w hotelu Grand Metropolitan (The Jewel Robbery at the Grand Metropolitan)
- Porwanie premiera (The Kidnapped Prime Minister)
- Zniknięcie pana Davenheima (The Disappearance of Mr Davenheim)
- Sprawa włoskiego arystokraty (The Adventure of the Italian Nobleman)
- Zaginiony testament (The Case of the Missing Will)
- 1936 Poirot and the Regatta Mystery[b]
- 1937 Morderstwo w zaułku (Murder in the Mews)
- 1947 Dwanaście prac Herkulesa (The Labours of Hercules)
- Lew z Nemei (The Nemean Lion)
- Hydra lernejska (The Lernaean Hydra)
- Łania ceryntyjska (The Arcadian Deer)
- Dzik z Erymantu (The Erymanthian Boar)
- Stajnie Augiasza (The Augean Stables)
- Ptaki stymfalijskie (The Stymphalean Birds)
- Byk kreteński (The Cretan Bull)
- Klacze Diomedesa (The Horses of Diomedes)
- Pas Hipolity (The Girdle of Hyppolita)
- Stado Gerionesa (The Flock of Geryon)
- Jabłka Hesperyd (The Apples of Hesperides)
- Pojmanie Cerbera (The Capture of Cerberus)
- 1960 Tajemnica gwiazdkowego puddingu (The Adventure of the Christmas Pudding)
- 1974 Wczesne sprawy Poirota (Poirot's Early Cases)
- Wypadki na Balu Zwycięstwa (The Affair at the Victory Ball)
- Przygoda kucharki z Clapham (The Adventure of the Clapham Cook)
- Zagadka z Kornwalii (The Cornish Mystery)
- Przygoda Johnniego Waverly (The Adventure of Johnnie Waverly)
- Podwójny trop (The Double Clue)
- Król Trefl (The King of Clubs)
- Dziedzictwo Lemesurierów (The Lemesurier Inheritance)
- Zaginiona kopalnia (The Lost Mine)
- Ekspres do Plymouth (The Plymouth Express)[a]
- Bombonierka (The Chocolate Box)
- Projekt okrętu podwodnego (The Submarine Plans)[d]
- Mieszkanie na trzecim piętrze (The Third Floor Flat)
- Podwójna wina (Double Sin)
- Tajemnica Market Basing (The Market Basing Mystery)[c]
- Gniazdo os (Wasps' Nest)
- Dama z woalką (The Veiled Lady)
- Na pełnym morzu (Problem at Sea)
- Jak rosną kwiaty w pani ogródku? (How Does Your Garden Grow?)
- 1991 Detektywi w służbie miłości (Problem at Pollensa Bay and Other Stories)
- 1997 Dopóki starczy światła (While the Lights Last and Other Stories)
- 2009 Pojmanie Cerbera (The Capture of Cerberus)[i]
- 2009 The Incident of the Dog's Ball
- 2014 Hercule Poirot and the Greenshore Folly
Filmy z Herkulesem Poirotem
edytujWiele powieści z Poirotem zostało przeniesionych na ekran. W postać detektywa wcielili się m.in. Tony Randall (A.B.C., 1965), Albert Finney (Morderstwo w Orient Expressie), Alfred Molina (w późniejszej ekranizacji tej samej noweli) Peter Ustinov (Śmierć na Nilu i inne), Kenneth Branagh (Morderstwo w Orient Expressie, Śmierć na Nilu, Duchy w Wenecji) i John Malkovich (miniserial A. B. C.). Na podstawie zagadek z różnych powieści i opowiadań powstał w latach 90. serial telewizyjny Poirot z Davidem Suchetem w roli głównej. Niektórzy uważają, że Suchet wykreował w tym serialu postać najbliższą stworzonej przez Agatę Christie.
Filmy z Peterem Ustinovem
edytuj- Śmierć na Nilu / Death on the Nile (1978)
- Zło czai się wszędzie / Evil Under the Sun (1982)
- Śmierć lorda Edgware’a / Thirteen at Dinner (1985) (wystąpił tutaj także David Suchet)
- Altanka nieboszczyka / Dead Man’s Folly (1986)
- Tragedia w trzech aktach / Murder in Three Acts (1986)
- Rendez-vous ze śmiercią / Appointment with Death (1988)
Serial Poirot z Davidem Suchetem
edytuj|
Sezon 1:
Sezon 2:
Sezon 3:
Sezon 4:
Sezon 5:
|
Sezon 6:
Sezon 7:
Sezon 8:
Sezon 9:
Sezon 10:
Sezon 11:
Sezon 12:
Sezon 13:
|
Uwagi
edytuj- ↑ a b Opowiadanie „Ekspres do Plymouth” (opublikowane w 1923 roku) stanowiło podstawę powieści „Tajemnica Błękitnego Expressu” wydanej w 1928 roku.
- ↑ Oryginalne opowiadanie z Poirotem opublikowane 3 maja 1936 roku w Chicago Tribune. W książkowej wersji opowiadania z 1939 roku (The Regatta Mystery and Other Stories) bohaterem jest Parker Pyne.
- ↑ a b „Morderstwo w zaułku” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Tajemnica Market Basing” z 1923 roku, opublikowanego w zbiorze „Wczesne sprawy Poirota”.
- ↑ a b „Niewiarygodna kradzież” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Projekt okrętu podwodnego” z 1923 roku, opublikowanego w zbiorze „Wczesne sprawy Poirota”.
- ↑ a b „Lustro nieboszczyka” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Drugi gong” z 1932 roku, opublikowanego w zbiorze „Detektywi w służbie miłości”.
- ↑ a b „Tajemnica gwiazdkowego puddingu” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Bożonarodzeniowa przygoda” z 1923 roku, opublikowanego w zbiorze „Dopóki starczy światła”.
- ↑ a b „Zagadka hiszpańskiej skrzyni” jest rozszerzoną wersją opowiadania „Tajemnica bagdadzkiego kufra” z 1932 roku, opublikowanego w zbiorze „Dopóki starczy światła”.
- ↑ Opowiadanie „Żółty irys” (opublikowane w 1937 roku) stanowiło podstawę powieści „Rosemary znaczy pamięć” (Sparkling Cyanide) wydanej w 1945 roku, w której Poirot nie występuje.
- ↑ Oryginalne opowiadanie z 1940 roku, niedopuszczone do druku z powodu zawartych w tekście aluzji do Adolfa Hitlera. Utwór o zupełnie zmienionej treści został wydany w 1947 roku pod tym samym tytułem w zbiorze „Dwanaście prac Herkulesa”.
Przypisy
edytuj- ↑ Hercule Poirot is dead. Famed Belgian Detective.. The New York Times. [dostęp 2015-06-18]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Anne Hart: Herkules Poirot – życie i czasy – biografia według Agathy Christie. Prószyński i S-ka, 1998.
- Herkules Poirot. Prywatna strona o Agacie Christie. [dostęp 2012-09-03]. (pol.).
- Hercule Poirot (Character). Internet Movie Database. [dostęp 2012-09-03]. (ang.).
- Hercule Poirot – amateur detective. Famous-Detectives. [dostęp 2012-09-03]. (ang.).